ในทักขิณสูตรผลของการให้ทานที่จะให้ผลมากหรือน้อย ขึ้นอยู่กับความบริสุทธิ์ทั้งผู้ให้ และผู้รับ บริสุทธิ์ทั้งสองฝ่ายจึงจะดี นอกนั้น จะมีความเศร้าหมอง ในวณิชชสูตรการค้าขายจะขาดทุนหรือได้กำไรมากน้อย ขึ้นอยู่กับการปฏิบัติตามที่ได้ปวารณาไว้หรือไม่ แต่ทั้งนี้อย่ากลัว เพราะสามในสี่ข้อได้กำไร ดังนั้น แม้น้อยก็ควรทำ เป็นช่องบุญ กัมโพชสูตรคุณสมบัติของสตรีที่ไม่ควรเป็นใหญ่ จบอปัณณกวรรค เริ่มมจลวรรค ปาณาติปาตสูตรและมุสาวาทสูตรเป็นเรื่องของศีล ที่จะแยกบุคคลไปสวรรค์หรือนรก อวัณณรหสูตรการกล่าวสรรเสริญ หรือติเตียน หรือการเลื่อมใสไม่เลื่อมใส ที่ไม่ถูกจะพาไปนรกได้ โกธครุสูตรถ้าเราเห็นแก่ธรรมะความมักโกรธมักลบหลู่ เห็นแก่ลาภ เห็นแก่สักการะย่อมไม่เกิดขึ้น ในตโตมสูตรและโอณโตณตสูตรเกี่ยวกับการมา การไป มืดสว่าง สูงต่ำ มาคือเกิดมา ไปคือตายไป จะไปที่ไหนหรือเกิดมาอย่างไรอยู่ที่การสร้างเหตุ เพราะเกิดมาไม่สำคัญเท่าจะไปอย่างไร จะไปอย่างไร ยังไม่สำคัญเท่าตอนนี้คุณทำอะไร

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เริ่มอปัณณกวรรคว่าด้วยข้อปฏิบัติที่ไม่ผิด และเป็นเหตุความสิ้นอาสวะ ดั่งในปธานสูตร และในสัมมาทิฏฐิสูตรการมีปัญญาทำให้รู้ว่าอะไรดีไม่ดี จึงเป็นสุดยอดสำคัญ ในสัปปุริสสูตรเรื่องคำเกี่ยวกับข้อเสียข้อดีของคนอื่นและตัวเราเอง ในมุมของคนดีและไม่ดี ควรทำจิตเสมอหญิงสะใภ้ใหม่ผู้มาแล้วไม่นาน ปฐมและทุติยอัคคสูตรว่าด้วยธรรมอันเลิศ ปฐมอัคคสูตรหมายถึง มรรค 8 ส่วนทุติยอัคคสูตร รูป คือ รูปฌาน เวทนา คือ สงบระงับ สัญญา คือ ขั้นอรูป ภพ คือ นิพพาน กุสินารสูตรพระพุทธเจ้าถามภิกษุก่อนปรินิพพานว่ามีข้อสงสัยเคลือบแคลงในพุทธะธรรมะสังฆะ มรรค หรือข้อปฏิบัติใดหรือไม่ ตรงนี้เชิญชวนหาธรรมะ 4 ข้อให้เจอ และในอจินเตยยสูตรเป็นเรื่องที่ไม่ควรคิด 4 ประการ อจินไตยไม่ใช่ว่าไม่ให้เชื่อ แต่ไม่ควรคิด เพราะคิดแล้วจะบ้า เป็นเรื่องของปัญญา ให้มีศรัทธา

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในรูปสูตรคนเราจะเลือกเลื่อมใสใครมาจากเหตุ 4 อย่างนี้ คือ รูป เสียง ความเศร้าหมอง และธรรมะ แต่ไม่ควรจะตัดสินใจจากสิ่งที่เห็นภายนอกเพียงอย่างเดียว ดูให้รู้ถึงคุณธรรมภายในด้วย สารคสูตรบุคคลที่มีราคะ โทสะ โมหะ มานะนับว่าไม่ดี เมื่อเป็นอริยบุคคลแม้ขั้นโสดาบันสิ่งเหล่านี้ก็จะเบาบางลง  อหิราชสูตรเกี่ยวกับการแผ่เมตตาให้ 4 ตระกูลของพญางูเพื่อความอยู่เป็นสุข เทวทัตสูตรชี้ให้เห็นถึงลาภสักการะที่เกิดขึ้นนั้นฆ่าตัวพระเทวทัตเอง มาจากกิเลสในใจ ดุจการเกิดขึ้นของขุยไผ่ฆ่าต้นไผ่ ปลีกล้วยฆ่าต้นกล้วย ลูกม้าอาชาไนยฆ่าแม่ม้าอัสดร และดอกอ้อฆ่าต้นอ้อ ควรรักษาตนไม่ให้มีรอยแผลที่จะถูกตำหนิได้ และการเสพสุขโดยธรรมสามารถทำได้ ปธานสูตรว่าด้วยความเพียร 4 ประการ คือ สำรวม ละ เจริญ และรักษา อธัมมิกสูตรธรรม 4 ข้อที่จะเกิดจากเหตุ 13 ประการของผู้ที่ตั้ง และไม่ตั้งอยู่ในธรรม

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เริ่มปัตตกัมมวรรค ในปัตตกัมมสูตรว่าด้วยกรรมอันสมควร กล่าวถึงธรรม 4 ประการที่ใคร ๆ ก็ปรารถนา ทั้งหาได้ยากในโลก คือ เงิน ทอง ยศ สุขภาพ และตายแล้วได้ไปสวรรค์ สิ่งที่จะทำให้ได้มาก็ด้วยการมีสัมปทา 4 คือ ศรัทธา ศีล จาคะ ปัญญา ปัญญาในที่นี้หมายถึง นิวรณ์ นิวรณ์จะทำให้ไม่ละในสิ่งที่ควรละ ไม่ทำในสิ่งที่ควรทำ จนทำให้การงานไม่เกิดผล จิตที่ไม่มีนิวรณ์จะแจ่มใสรู้แนวทางที่จะไป ที่ควรระวัง คือ พอเกิดธรรมที่ใครก็ปรารถนาได้แล้ว แต่เกิดลุ่มหลงไปจะทำให้ปัญญาสัมปทาหายไปทันทีเช่นกัน ดังนั้น พระพุทธเจ้าจึงให้ใช้ทรัพย์นั้นไปใน 4 หน้าที่ จึงจะถือว่าเป็นกรรมอันสมควร ในอนัณยสูตรเกี่ยวกับความสุข 4 ประการย่อมเกิดแก่คฤหัสถ์ตามกาลอันควร คือ สุขจากการมีทรัพย์ สุขจากการใช้จ่ายทรัพย์ สุขจากการไม่มีหนี้  และสุขจากความประพฤติที่ไม่มีโทษ สุขข้อสุดท้ายที่แม้แบ่งถึง 16 ส่วน ส่วนเดียวใน 16 นี้ยังมีค่ามากกว่าสุขใน 3 ข้อแรกรวมกัน เพราะความสุขที่อยู่ในศีลธรรม จะทำให้ไปสุคติได้แม้จะไร้สุขอย่างอื่น ดังนั้น จึงควรตั้งมั่นในความดี ในพรหมสูตรจะได้ทราบว่าทำไมมารดาบิดาจึงประดุจพรหม ข้อสุดท้ายนิรยสูตรว่าด้วยการทำกรรม 4 ประการแล้วทำให้ไปนรก 

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในปฐมและทุติยสังวาสสูตรว่าด้วยการอยู่ร่วมกันระหว่างสามีภรรยา เปรียบเทียบกับความเป็นผีและเทวดาใน 2 นัยยะ นัยยะแรกผี คือ การผิดศีลมีความตระหนี่ติเตียนสมณพราหมณ์ นัยยะที่สองความเป็นผีดูที่อกุศลธรรมบท 10 แบ่งเป็นทางกาย 3 วาจา 4 ใจ 3 ให้พิจารณาว่าทุกคนมีส่วนดีส่วนเสียที่สามารถปรับให้ดีขึ้นด้วยกันได้ ปฐม/ทุติยสมชีวีสูตรสิ่งที่ทำแล้วจะทำให้ชีวิตคู่ไปได้ดีทั้งในชาตินี้ และสมปรารถนาที่จะพบกันในชาติหน้า นั่นคือ ศรัทธา ศีล จาคะ และปัญญา ในสุปปวาสสูตร สุทัตตสูตร และโภชนสูตรเกี่ยวกับอานิสงส์จากการถวายอาหารแด่ผู้ปฏิบัติดี เมื่อปรารถนาให้ผู้รับมีอายุ วรรณะ สุขะ พละ ผู้ให้ก็จะได้รับกลับมาเช่นกัน ที่น่าสนใจคือ อายุ หมายถึง การเจริญอิทธิบาท 4 วรรณะ หมายถึง ศีล สุขะ คือ ฌาน พละ คือ พลังจิตในการตัดอาสวะ ในคิหิสามีจิสูตรว่าด้วยปฏิปทาที่เหมาะแก่คฤหัสถ์เหมือนในข้อถวายอาหารแต่เพิ่มเติมมาในเรื่อง จีวร เสนาสนะ และเภสัช จบปุญญาภิสันทวรรค

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

วิปัลลาสสูตรว่าด้วยความวิปลาส วิปลาส คือ ความคลาดเคลื่อน เพี้ยน เข้าใจผิดใน 4 สิ่ง คือ เห็นสิ่งที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง เห็นสิ่งที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข เห็นสิ่งที่เป็นอนัตตาว่าเป็นอัตตา และเห็นสิ่งที่ไม่งามว่างาม ในแต่ละข้อมี 3 ระดับ คือ สัญญาวิปลาส จิตวิปลาส และทิฏฐิวิปลาส ทิฏฐิวิปลาสหนักสุด ในวิสาขสูตรกล่าวถึงท่านวิสาขภิกษุผู้แสดงธรรม ให้ข้อมูลปรับทิฏฐิโน้มน้าวคนให้ปฏิบัติตามได้ นั่นคือ บทพยัญชนะถูก ภาษาสละสลวย ให้รู้เนื้อความได้ และแสดงธรรมที่เกี่ยวเนื่องด้วยนิพพาน ในสุวิทูรสูตรว่าด้วยสิ่งที่อยู่ห่างไกลกันเหลือเกิน ห่างทั้งระยะทางหรือไกลกันคนละขั้วแม้ในร่างเดียว เพราะที่ไปนั้นต่างกัน อุปักกิเลสสูตรว่าด้วยสิ่งมัวหมอง ที่สามารถเกิดขึ้นได้ในผู้ที่ประพฤติพรหมจรรย์ จบปฐมปัณณาสก์ เริ่มทุติยปัณณาสก์ในปุญญาภิสันทวรรคหมวดว่าด้วยห้วงบุญกุศล ในปฐม-ทุติยปุญญาภิสันตสูตรว่าด้วยห้วงบุญที่ระลึกถึงแล้วสุขใจ ต่างกันตรงที่ระลึกถึงทานทำบุญกับพระอรหันต์ กับการระลึกถึงการมีโสตาปัตติยังคะ 4

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ในโรหิตัสสูตร เป็นคำถามของโรหิตัสสเทพบุตร ถึงการเดินทางอย่างไรก็ไม่ไปถึงที่สุดในโลก พระพุทธเจ้าตรัสตอบความหมายของโลกที่ไปถึงในนัยยะของอริยสัจ 4 ที่มีอยู่ในกายนี้นี่เอง โลก คือ ทุกข์ มีทั้งการเกิด การดับ และทางให้ถึงความดับแห่งโลก ในสมาธิภาวนาสูตรว่าด้วยสมาธิ 4 ประเภท คือ การอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน คือ ฌานทั้ง 4, เพื่อเกิดญาณทัสสนะ คือ การกำหนดจิตให้มีแสงสว่าง, เกิดสติสัมปชัญญะ รู้แจ้งในสิ่งที่เกิด ตั้งอยู่ ดับไป เหมือนดูคนเดินเข้าออก และเพื่อสิ้นอาสวะ เห็นความเสื่อมแม้ยังไม่เสื่อม ในปัญหพยากรณสูตรวิธีการตอบปัญหา 4 แบบที่แตกต่างกันตามลักษณะของผู้ถาม และในปฐม/ทุติยโกธคุรุสูตรเป็นการกล่าวถึงบุคคล 4 ประเภท และคุณธัมม์ 4 อย่างที่เมื่อมีแล้วเปรียบเหมือนการหว่านพืชลงในนาที่ไม่ดี

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

อปริหานิยสูตรว่าด้วยการทำเหตุแห่งธรรมะ 4 ข้อแล้วจะได้ผล คือ ความไม่เสื่อมของสมถะวิปัสสนา 4 ข้อ คือ ศีล สำรวมอินทรีย์ รู้ประมาณในการบริโภค และประกอบความเพียรอันเป็นเครื่องตื่นอยู่เป็นประจำ จะเห็นได้ว่าสามข้อหลัง ก็คือ ศีลที่เป็นไปเพื่อสมาธินั่นเอง ในปฏิลีนสูตรการมีธรรมะ 4 ข้อที่สามารถทำให้เป็นพุทธะได้เลย คือ ปัจเจกสัจจะ การเห็นว่าสิ่งนี้เท่านั้นจริงสิ่งอืนเปล่าต้องลดลง การแสวงหากาม ภพ พรหมจรรย์ต้องละได้ กายสังขารระงับ และการหลีกเร้น ในโทณสูตรว่าด้วยความเลื่อมใสของโทณพราหมณ์ ผู้ที่จะมาเป็นผู้แบ่งพระธาตุ และในสองพระสูตรสุดท้ายเกี่ยวกับการบูชายัญในความหมายของพุทธะ จบจักกวรรค

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เริ่มจักกวรรค ในจักกสูตร คือ การทำวนไปในธรรม 4 ข้อนี้แล้ว จะร่ำรวยถึงความเป็นใหญ่ นั่นคือ การอยู่ในพื้นที่ดี การคบคนดี การตั้งตนในธรรม และเป็นผู้ที่ได้ทำความดีไว้ก่อนแล้ว ในสังคหสูตรก็คือ สังคหวัตถุ 4 คือ ธรรมเครื่องยึดเหนี่ยวให้เป็นไปในเรื่องเดียวกัน เกื้อหนุนกัน เป็นกลุ่มก้อน แต่ไม่ใช่ยึดถือ คนที่มี 4 ข้อนี้ จะเป็นเหมือนแม่เหล็กดึงดูดให้คนเข้ามา คือ การให้ ปิยวาจา ประพฤติประโยชน์ การวางตนเสมอกัน คือ ร่วมทุกข์ร่วมสุข สีหสูตรเปรียบลีลาของราชสีห์กับการบันลือสีหนาทของพระพุทธเจ้า ในเรื่องสักกายะ หรืออริยสัจ 4 การบันลือสีหนาทนี้ ทำให้เทวดาสะดุ้งสลดสังเวชใจ ในอัคคัปปสาทสูตรกล่าวถึงความเลื่อมใสในสิ่งที่เลิศ ย่อมให้วิบากที่เลิศ และในวัสสการสูตรจะเห็นถึงความแตกต่างคำจัดความของมหาบุรุษระหว่างวัสสการพราหมณ์และพระพุทธเจ้า ที่เมื่อได้ฟังแล้ววัสสการพราหมณ์ต้องยอมจำนน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

กุหสูตรเกี่ยวกับภิกษุที่มีคุณสมบัติ 4 อย่างเหล่านี้นับว่าห่างไกลจากธรรมวินัยนี้ ไม่มีความเจริญงอกงาม คือ ชอบหลอกลวง กระด้าง ประจบ ชอบวางท่าอวดดี มีจิตไม่ตั้งมั่น ในสันตุฏฐิสูตรว่าด้วยความสันโดษในปัจจัย 4 คือ มีค่าน้อย หาได้ง่าย ไม่มีโทษ เมื่อทำประจำนับว่าเป็นธุดงควัตร สามารถไปไหนก็ได้เหมือนนกมีปีก ความเป็นอยู่แบบนี้สบายเหมาะแก่ความเป็นสมณะ สันโดษ คือ พอใจตามมีตามได้แต่ไม่ใช่ขี้เกียจ สันโดษป้องกันจิตไม่ให้ติดกับดักของความอยาก ให้ตั้งไว้ในอิทธิบาท 4 สามารถมีเป้าหมายได้ ส่วนมักน้อยหมายความว่าไม่ต้องการให้คนอื่นรู้ว่าเรามีดีอะไร ในอริยวังสสูตรเอาปัจจัย 4 เป็นตัวแปรแล้วกล่าวสรรเสริญ ไม่แสวงหาด้วยเหตุอันไม่ควร ไม่ยกตนข่มท่าน เพราะเหตุความสันโดษนั้น ในธัมปทสูตรว่าด้วยธรรม 4 ข้อที่ทำให้เป็นอริยวงศ์ คือ ความไม่เพ่งเล็ง ไม่พยาบาท มีสัมมาสติ มีสัมมาสมาธิ ซึ่งก็มาจากข้อภาวนานั่นเองเป็นเรื่องของทางใจ และในปริพพาชกสูตรเมื่อมีคุณสมบัติความเป็นอริยวงศ์นั้นจะไม่มีใครคัดค้านได้ เป็นของเก่า ไม่ถูกลบล้าง จบอุรุเวลวรรค

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.