वाचन किंवा वाद्य वाजवणे अशा एखाद्या गोष्टीचा समाजाला काय उपयोग, असे सहजतेने विचारले जाते. त्यावेळी आपण उपयुक्ततेची चाचपणी करत असतो. उपयुक्ततावाद किंवा सुखवाद याची मांडणी इंग्लंड येथील तत्त्वज्ञ जेरेमी बेंथम याने केली. त्याच्या विचाराचा आढावा या भागामध्ये घेणार आहोत.   

एखाद्या कृतीपेक्षाही तिच्यामुळे होणाऱ्या परिणामानुसार नीती नियमांचा आखणी करण्याची आवश्यकता अनेकवेळा भासते. या पद्धतीला परिणामवाद असे म्हणतात.  उदा. चाकू चालवण्याची कृती ही स्वयंपाकघरामध्ये सुगरण, एखादा गुंड आणि एखादा डॉक्टर तिघेजण वेगवेगळ्या प्रकारे करतात. म्हणजे कृती एकच असली तरी तिचे परिणाम वेगवेगळे असतात, त्यानुसार तिचे चांगलेपण किंवा वाईटपण ठरत असते. 

कार्ल सॅंडबर्गच्या कविता (अनु. विजय पाडळकर)

जरूर ऐका...