Johan Braeckman spreekt met Patrick Loobuyck, over zijn boek 'Wetenschap & Religie' (Pelckmans, 2023).

'Wetenschap & Religie' biedt een kritische en verhelderende kijk op een van de meest fascinerende kwesties die mensen van oudsher heeft beziggehouden: hoe kunnen religie, zingeving en geloof zich verhouden ten aanzien van kennis, rede en wetenschap? De interessantste thema's en de meest spannende momenten uit de geschiedenis van dit debat komen aan bod: de relatie tussen filosofie en christendom, de discussie over mirakels en de almacht van God, het debat over geloof en wetenschap in de islam, de veroordeling van Galilei en de enorme uitdaging van Darwins evolutietheorie.Patrick Loobuyck zoekt de nuance in de geschiedenis en zet de verschillende hedendaagse standpunten op scherp. Hij gaat zowel in op de visies van gelovigen als op die van atheïsten. Ook de recente inzichten inzake de evolutionaire oorsprong van moraal en religie worden in rekening gebracht. Met zijn benadering zet Loobuyck de lezer aan om geïnformeerd, open en vrij over de relatie tussen religie en wetenschap na te denken.

Patrick Loobuyck is als gewoon hoogleraar verbonden aan het Centrum Pieter Gillis van de Universiteit Antwerpen en is gastprofessor aan de vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap van de Universiteit Gent. Als moraalfilosoof is hij een belangrijke stem in het publieke debat.

Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/.

Johan Braeckman spreekt met Andreas De Block, over zijn boek 'Is links gewoon slimmer?' (LannooCampus, 2023).

Wanneer academisch onderzoek ideologisch te eenzijdig is, zoals nu het geval is, dan verliezen zowel de wetenschap als de samenleving daarbij.Onpartijdigheid wordt gezien als een belangrijke voorwaarde voor goed wetenschappelijk onderzoek. Maar wat als die onpartijdigheid eigenlijk een illusie is? Hoe links of rechts zijn onze universiteiten? Of beter: hoe links of rechts horen ze te zijn?'Is links gewoon slimmer?' biedt een analyse van de rol van ideologie in het academisch onderzoek, en beargumenteert dat ideologische diversiteit, eerder dan neutraliteit, belangrijk is voor het maatschappelijke vertrouwen in de wetenschap en de betrouwbaarheid van resultaten. Het toont dat universiteiten inderdaad de linkse bolwerken zijn waarvoor vele rechtse critici ze houden. Daarbij verkent het de oorzaken en de gevolgen van die dominantie, en onderzoekt het de remedies voor die eenzijdigheid.Bovenal pleit dit boek voor een ideologisch diverse en inclusieve universiteit.

Andreas De Block is gewoon hoogleraar wijsbegeerte aan de KU Leuven. Hij is gespecialiseerd in filosofie van de geneeskunde en de cognitieve wetenschappen.

Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/.

Johan Braeckman spreekt met Michel Tanret, over 'Het epos van Gilgameš' (Boom, 2001).

De thematiek is van alle tijden: de jonge en overmoedige held, in dit epos Gilgameš, verricht heldendaden, meet zich met de goden en verkent alle gebieden tussen hemel en aarde, dit alles om de onsterfelijkheid te winnen. Maar het eeuwige leven blijft hem ontzegd.Het Gilgameš-epos begon rond 2000 v.C. vorm aan te nemen in het zuiden van Mesopotamië. Het groeide uit tot het eerste voldragen literaire werk van de wereldliteratuur. Rond 1200 v.C. kreeg het epos in elf Tabletten zijn klassieke vorm. Geheel compleet zijn de tekstgetuigen niet, maar na recente vondsten en nieuw onderzoek kan het Gilgameš-verhaal nu eindelijk behoorlijk worden gereconstrueerd en gepresenteerd.

Prof. dr. Michel Tanret is emeritus hoogleraar aan de vakgroep Talen en Culturen van het Nabije Oosten aan de UGent. Hij nam deel aan opgravingen in Irak en coördineerde een interuniversitair project over de geschiedenis van het oude Mesopotamië. Hij publiceert over de sociaal-economische geschiedenis en de landschapsgeschiedenis van Mesopotamië.

Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/

Aldo Leopold (1887-1948) was een Amerikaans bosbeheerder, ecoloog, natuurbeschermer en auteur. Hij was hoogleraar aan de Universiteit van Wisconsin en is onder meer bekend als de auteur van A Sand County Almanac , nu dus (eindelijk) vertaald als Denken als een berg. 

‘Leopold is een gids voor een fundamenteel andere manier van omgang met de natuur, een fundamenteel andere manier van leven. Hij was een pionier op het gebied van natuurbeheer en -management. Hij meende dat een andere meer duurzame omgang met de natuur mogelijk was.’
(uit de recensie van Floris van den Berg, Kritisch lezen, Humanistisch Verbond)

‘Het [boek] nodigt ons uit om onze diepe band met de wilde natuur te onderkennen en te beseffen dat "de aarde een gemeenschap is waartoe wij behoren". Wat waar was toen [Leopold] het schreef, geldt vandaag in het kwadraat.’
(uit de recensie van Gerda Sterk, Kritisch lezen, Humanistisch Verbond)

In deze meeslepende, nog altijd actuele klassieker uit 1948 beschrijft Aldo Leopold het leven en de natuur om hem heen. Hij neemt ons mee door de seizoenen en toont aan de hand van concrete voorbeelden hoe alles met alles is verbonden. Uiteindelijk nodigt hij ons uit om onze verantwoordelijkheid op te nemen.

‘Op de dag dat we de aarde zien als een gemeenschap waartoe wij behoren, zullen we misschien met liefde en respect met haar omgaan.’ Hiermee legde Leopold de filosofische basis van wat we nu ‘milieu-ethiek’ noemen.

Leopolds meesterwerk verschijnt voor het eerst in Nederlandse vertaling, van de hand van Joris Capenberghs, samen met de originele tekeningen en enkele foto’s. Filosoof Johan Braeckman schreef het voorwoord, bioloog Hans Van Dyck het nawoord.

Johan Braeckman spreekt met Stijn Bruers, over zijn boek 'Goed bedoeld' (VBK - Houtekiet, 2023).

Je wil de wereld verbeteren, maar dan liefst met wetenschappelijk juiste technieken? Effectief altruïst Stijn Bruers helpt je op de goede weg.Altijd het licht doven als je de kamer verlaat. Het is vast goed bedoeld, maar wat maakt het uiteindelijk uit in het grotere plaatje van de wereldwijde energievoorziening? Activisten, feministen, antiracisten en socialisten hebben het hart op de juiste plaats, maar bereiken lang niet altijd het doel dat ze voor ogen hadden. Sterker nog: met de beste bedoelingen is al veel kwaad aangericht.'Goed bedoeld' bevat dertig voorbeelden van irrationele dogma's die hun doel voorbijschieten. Het boek zal confronterend zijn en soms controversieel, maar is verplicht leesvoer voor wie écht iets wil bereiken als politicus, activist, sociaal geëngageerde burger of bewuste consument. Vind je een gezond milieu belangrijk of kom je op voor dierenrechten? Koop je soms lokale biovoeding of fair trade? Vermijd je producten met palmolie of kleding die gemaakt is in sweatshops? Wil je minder criminaliteit of minder CO2-uitstoot? Vind je veiligheid, rechtvaardigheid of gezondheid belangrijk? Kortom, wil je van deze wereld effectief een betere plaats maken? Lees dan dit boek.

Stijn Bruers (1981) is doctor in de natuurwetenschappen, doctor in de moraalfilosofie en master in de beleidseconomie. Hij is een rationeel ethicus, onderzoeker en activist die zich al jaren inzet voor goede doelen. Zo is hij ruim twintig jaar betrokken bij verschillende organisaties die werken op het vlak van milieu, dierenrechten en sociale rechtvaardigheid. Bruers is voorzitter en medeoprichter van Effectief Altruïsme België, een organisatie die rationeel denken en wetenschappelijk bewijs gebruikt om zoveel mogelijk goeds te doen.

Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/.

Johan Braeckman spreekt met Pieter Serrien, over zijn boek 'In opstand!' (Horizon, 2022).

In de Lage Landen van de zestiende eeuw kwam een bonte groep rebellen in opstand. Ze noemden zich geuzen en streden tegen de katholieke onderdrukking, het Spaanse bewind en de behoudsgezinde regering. Wat volgde was een jarenlange spiraal van geweld, met vervolgingen, beeldenstormen, zeeroverij, staatsgrepen en bloedbaden. De geuzenopstand resulteerde in waanzinnig religieus geweld tussen katholieken en protestanten, een bloedige burgeroorlog, de revolutie van de Lage Landen, de stichting van calvinistische stadsrepublieken en de uiteindelijke breuk tussen noord en zuid, het latere Nederland en België.Na zijn succesvolle boeken over beide wereldoorlogen, neemt historicus Pieter Serrien zijn lezers mee naar een cruciale episode uit de geschiedenis van de Lage Landen. In zijn gekende stijl vertelt hij aan de hand van persoonlijke verhalen en aangrijpende getuigenissen het vergeten verhaal van de geuzen. 'In opstand!' is een totaal nieuwe blik op onze vaderlandse geschiedenis, voor zowel Nederland als België.Een actuele geschiedenis met zowel lokale verhalen als nieuwe inzichten over het verleden van de Lage Landen, waarin de opstandelingen zelf de hoofdrol spelen. Door persoonlijke getuigenissen te gebruiken brengt Serrien onze geschiedenis dichter bij dan ooit en dat in herdenkingsjaar (1572-2022, 450 jaar na het slagen van de geuzenopstand). Ontdek hoe de geuzen een breedgedragen verzetsbeweging vormden, ze een door klimaatverandering, prijsstijgingen en oorlogsdreiging geteisterde bevolking meekregen en hoe ze alles opofferden voor hun rebelse vrijheidsdroom.

Pieter Serrien (1985) is historicus en auteur van succesvolle boeken waarin persoonlijke getuigenissen van soldaten en burgers tijdens de twee wereldoorlogen centraal staan: 'Tranen over Mortsel' (2008), 'Oorlogsdagen' (2013), 'Zo was onze oorlog' (2014), 'Van onze jongens geen nieuws' (2015), 'Elke dag angst' (2016) en 'Het elfde uur' (2018). Samen met Eva Fastag en Louis Boeckmans schreef hij in 2019 de reeks 'De laatste getuige'.

Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/.

Johan Braeckman spreekt met Ronald Commers over zijn boek 'Elisabeths vraag' (Kvadrato, 2022).'Elisabeths vraag. Een wijsgerige rapsodie' is een ideeënboek waarin de auteur de briefwisseling tussen een prinses en een filosoof aangrijpt om rapsodisch na te denken over de broosheid van het menselijk bestaan. In het licht van falende zelfkennis, de onomkeerbaarheid van het leven, en de grenzen van de redelijke beheersing van al wat de mens overkomt, is Elisabeths vraag aan Descartes een vraag over kennis en begrijpen. Een queeste die zich blijvend opdringt omdat iedere ultieme fundering van wat een mens te doen staat altijd weer tekortschiet. Tegelijk reflecteert de auteur over de relatie tussen vrouwen en mannen, waarbij hij heeft getracht aan eerstgenoemden de wijsheid en aan laatstgenoemden de vertwijfeling te geven. Lezers die niet bevreesd zijn voor een boek waarin met historische personages en wijsgerige vragen wordt gespeeld zoals kinderen het doen met de poppen en de soldaatjes van hun verbeelding, zullen zich rapsodisch kunnen laten meevoeren door het labyrint van de 'ik'-persoon.Ronald Commers (°1946, Antwerpen), is emeritus gewoon hoogleraar wijsgerige ethiek en geschiedenis, wijsbegeerte van de nieuwe tijden, Universiteit Gent. Hij was ook jarenlang verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel en aan het Limburgs Universitair Centrum. Hij schreef zowel in zijn vakgebied als in dat van de studie van vrijmetselarij verscheidene boeken en artikels.

Lees meer over 'De Gedachtstreep': https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/

Lees een recensie van het boek door Benny Madalijns: https://www.humanistischverbond.be/kritisch-lezen/858/elisabeths-vraag-een-wijsgerige-rapsodie/

Johan Braeckman spreekt met Anton van Hooff over zijn boek 'Je hebt gewonnen, Galileeër' (Uitgeverij Omniboek, 2023).

Prominente theologen en heidense intellectuelen sloegen elkaar vanaf de tweede eeuw met argumenten in fraaie bewoordingen om de oren. In 'Je hebt gewonnen, Galileeër' haalt oudhistoricus Anton van Hooff dit antieke debat uit de vergetelheid. Het debat ging eeuwenlang door, ook nadat Constantijn de Grote in 312 de christelijke godsdienst een voorkeurspositie gaf. De antieke intelligentsia legde het uiteindelijk af tegen de 'Galileeërs', een scheldnaam voor de oude christenen. 'Credo quia absurdum', oftewel 'ik geloof omdat het absurd is', zegevierde.

Anton van Hooff (1943) was tot 2008 hoofddocent klassieke geschiedenis aan de Universiteit Nijmegen. Hij schrijft voor diverse kranten en tijdschriften en geeft lezingen over onderwerpen uit de klassieke geschiedenis. Van Anton van Hooff verschenen onder andere 'Klassiek', 'Athene' en 'Sterven in stijl'.

Lees meer over 'De Gedachtstreep': https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/.

Johan Braeckman spreekt met Koen Lemmens over zijn boek 'Het wankele recht van spreken. Pleidooi voor een herwaardering van het vrije woord' (Lannoo, 2023).

Mag een universiteit een spreker met extreme standpunten uitnodigen? Mogen enkel zwarte mensen het werk van een zwarte auteur vertalen? Is het verstandig dat een wetenschapper zaken verzwijgt om paniek te vermijden? En mogen we met alles lachen, zelfs als we denken dat de microfoon uitstaat?Vrijheid van meningsuiting was lang de verlichte vrijheid bij uitstek. Ze liet auteurs toe om oneerbiedig uit te halen, onbevreesd voor God of gebod. Ook al was die vrijheid nooit helemaal onbeperkt.In recentere tijden heeft de samenleving meer aandacht gekregen voor de schaduwzijden van die ruime expressievrijheid. Moet alles wat gezegd kan worden écht worden verwoord? Moet het recht niet strenger zijn bij de beteugeling van misbruiken van de uitingsvrijheid? Moeten we als samenleving niet kordater optreden tegen verspreiders van fake news en opruiers die feitenvrij polariseren? Kunnen we onfatsoenlijke stemmen niet beter van het forum bannen?Koen Lemmens gaat op zoek naar het belang en de culturele betekenis van de vrijheid van meningsuiting in een democratische samenleving. Met de vaste overtuiging dat een klimaat waarin je vrij kunt spreken altijd te verkiezen is boven een samenleving die al te gemakkelijk teruggrijpt naar opgelegd zwijgen.

Koen Lemmens is hoogleraar publiekrecht aan de KU Leuven en verbonden aan de Global Campus of Human Rights (Venetië). Hij doceert en publiceert voornamelijk over mensenrechten, vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en de verhouding tussen mensenrechten en populaire cultuur. Hij is een gewaardeerde en genuanceerde stem in de media.

Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/.

Johan Braeckman spreekt met Michael Vlerick over zijn boek 'Waarom we niet gelukkiger zijn. Van zelfzuchtige genen naar de kunst van een vrijer leven' (Lannoo, 2024).

Rebelleer tegen je natuur en word diepgelukkigWaarom blijft kritiek langer hangen dan een compliment? Waarom bedenken we talloze doemscenario's voor de toekomst? Waarom vallen we zo gemakkelijk ten prooi aan stress, depressie, impulsiviteit, verslaving en jaloezie? Waarom zijn we niet gelukkiger, ook niet als we daar objectief gezien alle reden toe hebben?Al deze vragen hebben hetzelfde antwoord: door onze genetische programmering. We zijn evolutionair helaas niet gemaakt om permanent gelukkig te zijn. Integendeel, onze evolutionaire erfenis zadelt ons op met chronische ontevredenheid en zwartkijken.Zijn we dus gedoemd om ongelukkig te zijn? Helemaal niet. Ondanks onze natuur is geluk wel degelijk mogelijk. Wetenschapsfilosoof Michael Vlerick toont hoe je je lot in eigen handen kunt nemen. Hij vertaalt eeuwenoude inzichten en praktijken – van het boeddhisme tot het stoïcisme – naar een concreet plan, met aandacht voor de kracht van meditatie en moderne doorbraken in de wetenschap van geluk.

Michael Vlerick is wetenschapsfilosoof en doceert aan de universiteit van Tilburg. In zijn werk past hij evolutieleer toe op belangrijke filosofische vragen. Hij schreef boeken voor een breed publiek over kritisch en wetenschappelijk denken en over samenwerken in een globale wereld.

Lees meer over 'De Gedachtestreep': https://www.humanistischverbond.be/in-de-kijker/de-gedachtestreep/.