سازوکار فشار حداکثری آمریکا علیه ایران، خواسته و یا ناخواسته، تأمین کالاهای بشر دوستانه مورد نیاز مردم ایران را مختل کرده و آن را با مشکلات جدی روبرو کرده است. براساس قوانین بین المللی هیچ کشوری نمی تواند اینگونه کالاها را برای کشور دیگری تحریم کند. این کالاها، خصوصاً مواد غذايی و مواد دارويی شامل تحريم های یکجانبه آمریکا نمی شود و آمریکا به طور رسمی، هدف قرار دادن مردم عادی ایران را رد می‌کند و حتی تلاش می‌کند خود را حامی آن‌ها نشان دهد. ولی در عمل اینطور نیست، زیرا شبکه گسترده و پیچیده تحریم‌های آمریکا به گونه‌ای طراحی شده که تاثیر تخریبی مستقیمی بر بسیاری از شهروندان ایران، خصوصا آن‌هایی دارد که درگیر بیماری‌های صعب العلاج که نیازمند داروهایی هستند که باید از خارج وارد شوند. ایجاد سازوکارجدید وزارت خزانه داری آمریکا برای تسهیل در تجارت کالاهای بشردوستانه با ایران، پس از کارشکنی‌های آمریکا در اجرایی شدن دو سازوکار قبلی، یکی سوئیسی و دیگری اروپایی موسوم به اینس‌تکس با انتقادهای زیادی روبرو شده است.

جرمی ریفکین، اقتصاددان معروف آمریکایی  در تازه ترین کتاب خود به نام "توافق جدید سبز جهانی"* می گوید که تمدن کنونی ما که از نظر انرژِی بر پایه سوخت‌های فسیلی بنا شده است تا سال ۲۰۲۸  میلادی دچارفروپاشی خواهد شد. او اعلام می‌کند که این برهه تاریخی، نقطه عطفی در تاریخ بشر برای ایجاد و توسعه اقتصاد جدیدی در جهان خواهد بود. اقتصادی که در آینده به کلی دگرگون شده و از نظر منابع انرژی، مبتنی بر انرژی های خورشیدی و بادی و عاری از انرژِی هسته ای خواهد بود. جرمی ریفکین تأکید می کند که این دگرگونی در زمینه انرژِی، با توسعه بی‌سابقه و تعمیم گسترده تکنولوژی دیجیتال و ارتباطات در جهان همراه خواهد بود.

شاخص کل بورس تهران که در نیمه اول سال جاری یک رشد بی سابقه بیش از ۸۰ درصدی را تجربه کرده بود و طی این مدت نرخ بیشتر سهام‌ها دو برابر و بعضا سه برابر شده بود، به ناگهان دچار ریزش شدید شده است. طی مدت یک هفته یعنی از سه شنبه گذشته تا کنون شاخص کل بورس تهران نسبت به نقطه اوج آن در اواسط مهرماه یک سقوط تقریباً ۲۵ درصدی داشته است. چه عواملی موجب صعود بی سابقه بورس در نیمه اول سال جاری شده است؟ چرا مسیر صعودی بورس به صورت ناگهانی تغییر جهت داد و روند شدید ریزشی در بورس آغاز شد؟  آیا روند ریزشی بورس ادامه خواهد یافت؟

جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰١۹ روز دوشنبه ٢٢ مهر/ ١٤ اکتبر از سوی "آکادمی سلطنتی علوم سوئد" مشترکاً به ٣ اقتصاددان، "استر دوفلو" فرانسوی-آمریکایی، "آبهیجیت بانرجی" هندی-آمریکایی و "مایکل کرمر" آمریکایی، اهداء شد. هر٣ برنده جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰١۹، به دلیل فعالیت‌های میدانی خود در اقتصاد تجربی با هدف کاهش فقر جهانی از سوی آکادمی نوبل سوئد مورد تقدیر قرار گرفته‌اند. این ٣ پژوهشگر در کارهای خود "تله‌های فقر" را با تلاشی پی‌گیر و موشکافانه شناسایی کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند. آنان همچنین اثربخشی برخی از مکانیسم‌ها برای بهبود شرایط زندگی فقرا را مورد آزمایش قرار داده‌اند.

موضوع یارانه‌های پیدا و پنهان در اقتصاد ایران و نحوه مدیریت یارانه‌ها در ایران این رو‌زها در مرکز توجه نهادهای تصمیم گیری و آماری در ایران قرار گرفته است. در حالی که مجلس شورای اسلامی روز دو شنبه  برای بررسی یارانه‌های پیدا و پنهان جلسه غیر علنی داشت، انتشار دو گزارش آماری، یکی داخلی، از سوی مرکز آمار ایران در باره یارانه های نقدی در ۷ سال گذشته و دیگری از سوی آژانس بین المللی انرژی در مورد یارانه‌های  پنهان انرژی منتشر شد. هر دو گزارشِ آماری، ناکارآمدی شیوه پرداخت یارانه های آشکار و پنهان در اقتصاد ایران را نشان می دهد. در حالی که مرکز آمار ایران از سقوط شدید سهم یارانه نقدی در مجموع درآمد خانوارهای ایرانی گزارش می‌دهد، آژانس بین المللی انرژی در تازه ترین گزارش خود در باره یارانه حامل های انرژی( سوخت های فسیلی) در ایران از پرداخت سالانه معادل ۶۹ میلیارد دلار یارانه پنهان انرژی در این کشور خبر می دهد.

کمپین فشار حداکثری آمریکا بر جمهوری اسلامی ادامه دارد. تداوم این سیاست، اقتصاد ایران  را در تگناهای جدی قرار داده است. در همین حال، همه تلاش‌های جهانی، از جمله تلاش امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه در بیاریتز به هنگام اجلاس کشورهای گروه هفت و ادامه تلاش های او در هفته گذشته در هنگام برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک نتوانست  باب مذاکره را میان دولت آمریکا و ایران بگشاید و به تعبیری می توان گفت که این تلاش ها فعلاً با شکست و ناکامی روبرو شده اند. در شرایطی که آمریکا اکثریت روزنه های اقتصادی را برای تنفس نظام اسلامی  بسته است، در روزها و هفته های اخیر این فرضیه قوت گرفته و در برخی از رسانه ها  بازتاب یافته است که  فشارهای حداکثری  دولت ترامپ علیه نظام اسلامی می تواند رژیم اسلامی را به دامن چینی ها بیندازد.

وزارت خزانه‌داری آمریکا جمعه ۲۹ شهریور/ ٢٠ سپتامبر مجدداً بانک مرکزی ایران را تحریم کرد؛ این درحالی است که بانک مرکزی ایران سال گذشته نیز از سوی واشنگتن تحریم شده بود. در دور جدید تحریم بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی و شرکت اعتماد تجارت پارس نیز تحریم شده‌اند. تحریم جدید بانک مرکزی چه تفاوتی با تحریم سال گذشته این بانک دارد؟ این تحریم‌ها تا چه حد می‌توانند فشار جدیدی به نقل و انتقالات مالی ایران وارد آورند؟ چرا آمریکا در این دور جدید تحریم‌ها، ٢ نهاد مالی دیگر ایران یعنی صندوق توسعه ملی و شرکت اعتماد تجارت پارس را نیز همزمان با بانک مرکزی تحریم کرده است؟ این تحریم‌ها همچنین این سؤال را در اذهان عمومی ایجاد کرده که آمریکا از تحریم‌های جدید چه اهداف آشکار و پنهانی را دنبال می‌کند که در جریان تحریم‌های سال گذشته محقق نشده بودند؟ آیا تحریم‌های جدید به هدف زمینه‌سازی برای قفل کردن ذخایر ارزی ایران که اکنون در سایر کشورها است طرح ریزی شده است؟

حمله روزشنبه ١۴ سپتامبر به تاسیسات نفتی عربستان با نوسان شدید قیمت‌ها در بازارهای مالی بین‌المللی همراه بود. در معاملات اولیه روز دوشنبه ۱۶ سپتامبر قیمت هر بشکه نفت خام برای معاملات آتی حدود ۲۰ درصد افزایش یافت. این میزانِ جهش قیمت از سال ۱۹۹۱ میلادی تا کنون بی سابقه بوده است. در طول روز دوشنبه و پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا مجوز استفاده از ذخایر استراتژیک نفت آمریکا را اعلام کرد، قیمت‌ها تعدیل شد و فقط افزایشی را در حدود ١۴ درصد ثبت کرد. یکی از دلایل  تعدیل جهش قیمت، مجوز دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای استفاده از ذخایر استراتژیک نفت این کشور بوده است. با این وجود، بازار جهانی نفت تحت نوسان شدید قرار گرفته است و بسیاری از کارشناسان مخاطره افزایش شدید قیمت ها را پیش بینی می کنند. برخی از کارشناسان می گویند که اگر آسیب‌ها به تاسیسات نفتی عربستان جدی باشد و تعمیر آن ماه‌ها زمان ببرد، قیمت هر بشکه نفت می تواند تا مرز ۱۰۰ دلار افزایش یابد. این حملات، همچنین احتمال افزایش تنش‌های منطقه‌ای را  مطرح کرده و در همان حال نگرانی از  مخاطرات ژئوپلیتیک به بازار جهانی نفت بازگشته است. در چنین شرایط تنش آلودی، حتی اگر ظرف هفته‌های آینده تعادلی کمی در عرضه و تقاضای نفت جهانی به وجود بیاید، تاثیرات روانی تنش‌های ژئوپلتیک می تواند بازار جهانی نفت را دستخوش نوسانات شدید قیمتی کند.

موسسه فرانسوی روابط بین الملل در تازه ترین گزارش خود اوضاع سیاسی و اقتصادی ایران را تحت کمپین فشار حداکثری واشینگتن بررسی کرده است. بر پایه این گزارش، فشارهای تحریمی آمریکا علیه جمهوری اسلامی هر آئینه به صورت پلکانی افزایش می یابد و هدف اعلام شده و رسمی واشینگتن مبتنی بر این رویکرد است که فشا‌رها تا زمان وادار کردن رژیم ایران به مذاکره و پذیرش شرایط آمریکا ادامه خواهد داشت. بر اساس این مؤسسه، افزایش فشارهای تحریمی آمریکا می‌تواند اقتصاد ایران را به سوی یک بحران گسترده اقتصادی ببرد. در چنین شرایطی، رهبر جمهوری اسلامی و بسیاری از مقامات بالای نظامی اسلامی تن دادن به مذاکره با آمریکا در شرایط فشار حداکثری را رد می کنند و در همان حال نسخه مقاومت سازمان یافته‌ای را در زمینه‌های مختلف از جمله در عرصه اقتصادی تجویز می‌کنند. اما آنچه کارآیی نسخه مقاوت اقتصادی نظام را در چنین شرایط خطیری بی تأثیر می کند، وجود فساد گسترده ساختاری و تداوم کانون‌های فساد در کشور است. وجود فساد گسترده و سیستمی مانند خوره هر لحظه بدنه اقتصاد ایران را می خورد و می تراشد و تمامی نیروهای مولد کشور را از بین می برد.

به‌رغم آنکه صادرات نفت خام ایران بر اثر تحریم‌های آمریکا به شدت سقوط کرده، صادرات فرآورد‌ه‌های نفتی ایران افزایش یافته است. تازه ترین گزارش رویترز در باره صادرات نفت خام و فرآورده‌های نفتی ایران که روز دوشنبه ۲سپتامبر/۱۱ شهریور منتشر شد، نشان می دهد که صادرات نفت خام ایران بر اثر تحریم‌ها‌ بیش از ۸۰ درصد کاهش یافته است؛ اما تحریم‌ها نه تنها تأثیر چندانی بر صادرات فرآورد‌ه‌های نفتی ایران نگذاشته است، بلکه صادرات برخی فرآورده‌های نفتی ایران، از جمله نفت کوره (مازوت) که در تولید برق و کشتیرانی استفاده می‌شود یا ال‌پی‌جی* که به‌عنوان گاز پخت‌وپز و در پتروشیمی کاربرد دارد، در ماه ژوئیه و اوت افزایش داشته است.