Hoxe toca eleccións, toca política. O 18F celebráronse uns novos comicios na Galiza autonómica, cunha nova maioría do PP (40 escanos) e unha espectacular suba do BNG (25) Pola súa banda, o Psg-Psoe afundiuse (39 escanos) e a D.O de Jácome entrou no Parlamento Galego (1) Para debullar o que significou unha campaña histórica e uns resultados con tantas lecturas, falamos con xornalistas de medios independentes. Comezamos con Bruno Amaral Carvalho, reporteiro freelance portugués, que traballou sobre o terreo da guerra ucraniana 8 meses, e que ten seguido a actualidade galega, colaborando tamén con medios como a CNN ou a EiTB. Do lado galego, aténdennos David Lombao, director de Praza.gal e Alberte Mera, de Nós diario. Tamén nos envia a súa achega Xurxo Salgado, de Galicia confidencial. Pechamos programa, como non, co clásico de Siniestro: Miña Terra Galega.

O 13 de febreiro celébrase o día internacional da radio, grazas á declaración da UNESCO en 1946. Aquí vai esta pequena nosa homenaxe ao medio que, máis de cen anos despois, continúa a estar de plena actualidade. Reinventándose, máis a voz manda e mesmo está de moda, sabédelo vós ben, escoitando este e outros podcast. Para falarmos de radio local e municipal falamos con Enrique San Fiz, director de Radio Fene e secretario da Asociación de Emisoras Galegas (EMUGA), que agrupa a un total de 25 emisoras. Logo, no estudio alaricano, é o momento de conversar uns minutos co técnico habitual e voz da información local dende hai máis de 30 anos, Carlos Fernández, que nos conta como foi a cousa evolucionando neste tempo todo. Atravesamos a raia seca tamén para dialogar con Mariana Carvalhais, traballando na radio municipal de Chaves e comarca. No final, un tema clásico, versionado polo coro do "Colegio Loreto": Radio Ga Ga.

Por moitos anos máis... viva a radio!!

No episodio de hoxe falamos con Felisa Segade, vocalista e pandereteira de Leilia, o mítico grupo que neste 2024 deixa os palcos, logo de 35 anos de exitosa carreira. Coa artista pasamos bos minutos de radio, lembrando os seus inicios ("viannos como unhas marcianas, 5 mulleres cunhas pandeiretas...") Analizamos toda a súa carreira, as súas colaboracións, e repasamos curiosidades e soños realizados... Leilia foi durante máis de 3 décadas a referencia para moitas outras artistas que viñeron atrás delas. Moi orgullosa, Felisa manifesta que o maior logro foi "conseguir que tantísima xente teña unha pandeireta na casa". Ao final, e como nos últimos concertos, onde todo o mundo ergueu a pandeireta cara o escenario, en sinal de emocionante recoñecemento, o importante é que "pobo que canta, nunca morre". Leilia vaise, as súas músicas están aí para sempre.

No episodio de hoxe falamos do mar, outra vez castigado na era do transporte de mercadorias perigosas diante das costas galaico-portuguesas. No mes de decembro de 2023, o buque Toconao, con bandeira de Liberia, perdeu 6 contentores de pellets en frente de Viana do Castelo. Desde aquela, unha nova marea tóxica chegou ás nosas praias, e a sociedade civil organizouse, como xa pasara na catástrofe do Prestige en 2002 (aínda que daquela as consecuencias foron moito peores), moito máis rápido que a Xunta, que optou por "ir vendo" e non asumir responsabilidades. Falamos de todo isto con Fins Eirexas, Secretario Xeral de ADEGA (Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza) e con Rogelio Queiruga, mariñeiro muradao e divulgador nas redes, unha das caras de moda tamén nas protestas pola "Defensa do noso mar" de Compostela. Ambos coinciden... sen un mar limpo e coidado non temos futuro!

Nestas datas toca falar de Entroido. Ou Antroido, Entrudo, Entrodio... como sexa que lle chames. Unha tradición que persistiu durante séculos sobre todo no interior de Ourense e en Trás-Os-Montes, aínda que non só. Unha vivencia inexplicábel, única, que viste o fin do inverno e celebra con sátira a vida en sociedade. Vamos até Maceda, Laza, Viana do Bolo e Podence (Macedo de Cavaleiros) para falar cos protagonistas: Jonathan Lameiras, felo e vicepresidente da Asociación "Corga da Serra" (Maceda) Nieves, pastora de ovella galega e amante do entrudio de Quintela do Pando (Viana) E Xacobo Garcia, membro da Comisión do Entroido de Laza. Atravesamos a Raia Seca e conversamos tamén con António Carneiro, Presidente da Associação dos Caretos de Podence (Entrudo Chocalheiro, Macedo de Cavaleiros), festa recentemente galardoada como Patrimonio Cultural Inmaterial Mundial da UNESCO. Moitas voces e só unha conclusión: Entroido é moito máis ca Carnaval...

Hoxe toca falar cunha das mellores artistas que deu a música galega desde hai 25-30 anos. Trátase de Guadi Galego, coa que temos minutos de boa charla, lembrando as súas orixes en Cedeira, os inicios con Berrogüeto, e o seu salto á carreira en solitario hai máis de 15 anos xa. Desde aquela, 7 traballos de autora (con temas que certamente ficaron na retina, como Matriarcas, Cedeira ou Chea de Vida) e unha chea de premios. Após Roibén no 2022, chega no 2024 "Síntese Horizonte", un espectáculo proxectado en teatros (que esgotan rapidamente as entradas) e que vai máis aló da música. Falar con Guadi inspira liberdade, feminismo e ... humildade, case por partes iguais. Unha muller excepcionalmente normal e que confía na súa proposta "honesta, persoal... e da que se entras, quedas"

Hoxe temos o gusto de conversar con Jaione Camborda, guionista e directora de cinema vasca, moi de moda e afincada en Galiza hai anos. 2023 foi un grande ano para ela, pois recibiu a Cuncha de Ouro ao mellor filme dentro do afamado festival donostiarra. Isto débese á produción de "O Corno", longametraxe que conta a dura vida de Maria, mariscadora nos anos 70 na Illa de Arousa. Logo dun inesperado suceso, ten que fuxir seguindo as rotas de contrabando que unían o sur galego e o norte portugués. Moita emoción, espectacular fotografía e fantástica actuación de Janet Novás, nominada aos Goya como mellor actriz. En definitiva, cinema de moito valor, íntegramente en galego-portugués, realzado grazas a uns escenarios e uns ritmos únicos, cuns primeiros minutos de aguantar a respiración.

Neste episodio chamamos a un dos mellores xornalistas galegos das últimas décadas, Xosé Manuel Pereiro. O monfortino, licenciado en Ciencias da Información pola Universidade Complutense en 1975 (xunto a Antón Patiño, Manuel Rivas ou Lois Pereiro), fundou revistas como "La Naval" e "Bravú", nos 80. Escribiu para o Faro, A Voz e foi correspondente do El País. Fixo Radio (RNE e SER) e TV (redactor de informativos de TVE 20 anos, do 88 ao 2008) Tamén consta como Decano do Colexio Profesional de Xornalistas da Galiza (2008-2016) Escribiu 5 ensaios e colabora con CTXT ou El Progreso. No entanto, o maior reto de todos foi a creación da revista "Luzes" en 2013, xunto ao afamado e amigo, o escritor Manuel Rivas. Deste proxecto (en modo revista mensual) falamos, que suma grandes sinaturas a podcasts e web completísima e con contidos abertos. Baixo un modelo de subscripción, en galego e en clave galega, consolidouse como un referente de xornalismo diferente, crítico co poder, retranqueiro e moi pensado. "435 gramos de bo xornalismo", afirma Pereiro, co cal botamos minutos de boa charla... tocando os paus máis diversos.

Hoxe falamos de nomes de lugares. Galiza e o norte de Portugal conforman un espazo xeográfico moi diverso e cheo de ríos, montes e aldeas, que fai que esteamos ante a rexión europea con maior extensión toponímica. Desde hai máis de 20 anos, e vendo o abandono do rural, comezouse un proxecto do lado galego chamado "Galicia nomeada", co apoio da RAG e da Xunta. Moito esforzo despois, web e App por medio, recuperáronse miles de microtopónimos de centos de parroquias, grazas á colaboración de ducias de persoas. Falamos de todo isto con Vicente Feijóo, coordinador da unidade técnica da toponimia da RAG e pai do proxecto. No estudio alaricano, comentan a iniciativa a nivel local ("A memoria das aldeas") Gusi Domarco (informático, técnico de son e encargado das gravacións en Allariz) e Cristina Outeiriño (responsable da área igualdade do Concello e dinamizadora de asociacións veciñais) Con todo o falado, só queda colaborar! ... via web, app ou en [email protected]. Tfno: 881 995 322

Hoje vamos até Fukuoka (Japão) termos boa conversa com Moncho López, treinador galego de basquetebol. Após uma carreira com passagens pelas seleções espanholas, portuguesa e angolana, ou também durante a década de 2000 treinar em Lugo, Xixón e Sevilla (liga ACB, 1ª categoria do basquetebol espanhol), Moncho aceitou há uns meses a opção de começar uma nova vida pessoal e profissional. No entanto, o que faz com que queiramos falar com o Moncho foram os 13 anos a lutar no FC Porto, uma experiência "única". Para o "galego do Porto", como normalmente lhe dizia Pinto da Costa (o mítico presidente dos "dragões"), após 15 títulos e tantos jogos, a vida ficou-lhe marcada a "azul e branco". Assim sendo, e a 13.000km, voltaria antes à cidade invicta do que voltar à Espanha ou à Galiza. Com ele falamos da vida em Portugal, de desporto, língua, cultura... Vale a pena ouvir!