O Galiportus de hoje é puramente Raiano, viaja até Lisboa para falar com a Ana Delgado Martins (guionista, diretora de cinema e apresentadora de rádio) e ainda com o Rui Simões (criador da produtora Real Ficção e de longa trajetória no audiovisual português e lusófono) A trabalharem em parceria, os dois protagonistas idearam e produziram "Portunhol", a nova série-documentário de 7 episódios que está a ter enorme sucesso a sul do Minho. De Olivença até Trás-Os-Montes, de Alcoutim à Galiza... Multidão de histórias inspiradoras sobre as gentes, as tradições, os ritos e festas... Pessoas que sabem que, na Raia, o estrangeiro nunca é o do outro lado...

Neste novo episodio, recibimos a visita de dúas persoas moi dinámicas e que nos axudan á hora de entendermos o pasado e presente de Ourense (Gz) Trátase de Ivan Iglesias e Ivan Olmos, fundadores de Ouké, a marca transmedia que irrompeu con forza e frescura. E como? Pois analizando dun xeito divertido, (sen por iso deixar de seren rigorosos e críticos) a actualidade sociopolítica da terceira cidade galega máis poboada. Nun territorio afeito ao "nunca pasa nada", estes dous comunicadores, xunto co seu equipo de xente nova, desmitifican aquilo de que en Ourense non hai ideas nin hai futuro... Polo menos, e tras desfrutar da conversa, temos a certeza que só a xente nova pode mudar as cousas. Con independencia, vontade... e proxecto de calidade. Ou que?

Hoxe toca falar de música tradicional adaptada aos novos tempos e aos novos estilos. Vamos até Arzúa (CO), e estamos con MJ Pérez, polifacética cantautora galego-portuguesa con máis de 200 concertos ás súas costas, premios (Aritmar, Xuventude Crea, Martin Codax, Música de Raíz) e mesmo incursións no audiovisual (videoclips, curtas e documentario sobre a figura de Inés de Castro) Ao mesmo tempo, súmanse ao programa 3 membros do grupo de adufes, acordeóns e percusións do Porto (CRUA) Son Bárbara Trabulo, Diana Ferreira Martins e Rita Só, que nos contan como son as súas músicas (con forte inspiración galega, como o tema "Barciademera" que escoitamos), como anda o momento folk no norte portugués e, sobre todo, como foi a incrible colaboración con MJ Pérez no tema "Ora aperta, amor", co que nos despedimos. Todo un luxo!

No episodio de hoxe falamos de Rebulir, asociación e escola de música e cultura tradicional localizada en Ramirás (Ourense) Da man dos seus protagonistas, Alexandre Sotelino, "Sote" (director da escola) e Sandra G. Sousa (presidenta da asociación), analizamos o seu percurso desde 2005 até a actualidade. Anos de moito traballo e de grandes éxitos, como as Noites de Fiadeiro ou o Festival Internacional, que leva 12 edicións premiando o mellor da música, a cultura e a lingua galega. Tamén debullamos eses outros pequenos pasos dados, a relevancia de grupos así no rural, o crecemento do folk ou a conexión con Portugal. Desde Cacia, Aveiro, aténdenos Cristina Gaspar, directora da escola etnográfica da súa freguesía e tamén da Federação Portuguesa de Folclore. Cristina xa pasou polas Terras de Celanova 3 veces co seu grupo.

Hoje falamos com o professor Valentim Fagim, a lecionar português nas EOI galegas desde há muitos anos. Ele explica-nos tudo acerca do seu livro "Estou a estudar português" (2022, Através), que visa ser uma ferramenta essencial como suporte ao estudo de quem quer descobrir a lingua de Camões, quer seja galegofalante, quer falante de castelhano. A fonética, a ortografia, a gramática, as palavras, os falsos amigos, ou dicas úteis... o Valentim fala muito sobre isso e mais...

Só resta lançar-nos à aventura de saber!

Hoxe falamos con Borxa González Castro, un dos socios fundadores de "Orgullo Galego", a marca dos contidos xerados na Internet, á galega. Logo duns anos de moito traballo, a súa comunidade virtual é de máis de 400 mil persoas, con ampla difusión en Facebook, Instagram ou Youtube, máis tamén estando presentes nos canais de difusión de Telegram ou facendo directos en Twitch. Temas de actualidade, tradicións, música, entrevistas, tenda, colaboracións, patrocinios... Orgullo Galego é a demostración de que tamén se poden xerar contidos de interese en galego (e con forte conexión coa lusofonía) ... para conectar cun mundo hiperconectado.

Neste episodio toca falar co presidente da maior organización asociativa por número de socios da Galiza, A Mesa pola Normalización Lingüística. Xunto co educador e activista da lingua Hector Casas, entrevistamos ao historiador Marcos Maceira (9 anos xa no cargo), o cal analiza múltiples cuestións sobre o pasado, presente e futuro da lingua propia. Así mesmo, tamén debullamos a ferramenta nomeada "A liña do galego", e o seu labor á hora de denunciar abusos e discriminacións por causa da lingua. Unha conversa que dá folgos e da que vale a pena cada segundo que escoitas!

Nesta ocasión, o Galiportus vai ao encontro da mística, da lenda e da fé. Da man de Manuel Gallego Alves, historiador, educador, socio de Xeitura Coop e habitual guía en Santa Mariña (Allariz, Ourense-Gz) e do párroco Eduardo Fernández, buscamos respostas a tanta pregunta: Quen foi Mariña? Canto de historia rodea a tanto misterio? E ... por que gusta tanto a visita ao conxunto que se forma no entorno natural e patrimonial de Augas Santas-Armea? A resposta é sinxela: 2000 anos da historia de Galiza, en só 2'5 km.

Desde Esposende (Pt), Paulo Ferreira (Associação Desportivo-Cultural de Rio Tinto), relata-nos como é que correu a sua excursão transfronteiriça a terras do Arnoia, além de esclarecer-nos a conexão entre as duas Marinhas.

Neste novo episodio toca falar de monte, de turismo verde, de medio natural. Analizamos multitude de aspectos sobre roteiros, estilos de vida, conciencia e respecto para un entorno tan privilexiado e con tantas potencialidades como o noso. Descubrimos destinos únicos da Eurorrexión, e facémolo desde dúas vertentes: a profesional, co guía de actividades na natureza e responsable de turismo activo de Xeitura Coop., Toni Vázquez. E tamén a amateur, coa fisio, empresaria, amante das rutas e xestora nas redes da páxina "Galiza de Cabo a Rabo", Eva Penin. Desde Ponte de Lima, conéctase Diogo Sá Lima, fotógrafo e guia de montaña con centos de miles de seguidores no seu espazo "Montanhas do Norte". Toda unha bafarada de aire fresco que enche os nosos pulmóns...

Hoxe abordamos cuestións educativas, educacionais e lingüisticas. Logo de máis dunha década do Decreto do "plurilingüismo", o uso do galego entre os máis pequenos é residual. Todo está perdido? Iniciativas como as Escolas Semente tentan revertir a balanza e propoñen un modelo cooperativo, ecoloxista, non masificado, feminista e de educación inclusiva en galego. Para falar disto todo, acompáñannos e debatimos con Rita Cid (nai dun neno de 2 anos e activista pola lingua) e Lucia Gonzalez (educadora infantil escollida para botar a andar Semente Ourense) Dende Compostela, ponse ao teléfono Sechu Sende (poeta, narrador, sociolingüista e activista da AGAL) Con experiencia de dúas fillas escolarizadas nesta escola, expón as súas visións e anima á expansión de semente por toda Galiza... para sobrevivirmos ao futuro.