ณ บัดนี้อาตมาภาพจักได้แสดงธรรมิกถา เป็นธรรมสวนะฉลอง

ประคองศรัทธาประดับสติปัญญา คุณสมบัติของท่านผู้พุทธบริษัท ทั้ง

คฤหัสถ์บรรพชิต บรรดามาสโมสรเพื่อสวนะกิจในสถานที่นี้ทุกถ้วนหน้า จะชี้

แจงแสดงธรรมเทศนาในเวลาวันนี้ คือในเรื่อง ธรรมนิยามสูตร

       ธรรมที่สมเด็จพระพุทธเจ้าผู้มีพระภาคทรงตรัสเทศนายกย่องธาตุ

ธรรมว่า เป็นของเกิดขึ้นก่อนเก่า หรือเก่าก่อน พระพุทธเจ้าจะเกิดขึ้น หรือจะ

ไม่บังเกิดขึ้น ธาตุธรรมน่ะเขามีอยู่แล้ว เขาเกิดอยู่แล้ว ตั้งอยู่แล้วเป็นปรกติ

       พระองค์ทรงแสดงธรรมในข้อนี้ คือจะทรงแสดงชี้แจง แสดงธาตุธรรม 

ให้ปรากฏตามกำหนด ตามความเป็นจริงของธาตุธรรมเหล่านั้น บัดนี้จะชี้

แจงแสดงตามวาระพระบาลีแห่งพระสูตรนั้น เพื่อเป็นเครื่องปฏิการสนอง

ประคองศรัทธา ประดับสติปัญญาคุณสมบัติของท่านผู้พุทธบริษัททุกถ้วนหน้า

       เริ่มต้นแห่งพระสูตรว่า

       เอวมฺเม สุตํ พระสูตรนี้พระอานนท์ได้สดับฟัง เฉพาะพระพักตร์

สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า

       เอวํ อากาเรน ด้วยอาการอย่างนี้

       เอกํ สมยํ ณ สมัยครั้งหนึ่ง สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จประทับ

ที่วิหารเชตวัน อันเป็นอารามของอนาถบิณฑิกคฤหบดี สร้างถวายใน

กรุงสาวัตถี ครั้งนั้นสมเด็จพระผู้มีพระภาคทรงรับสั่งหาพระภิกษุทั้งหลาย

       ภิกษุทั้งหลายรับพุทธพจน์ของพระผู้มีพระภาคเจ้าด้วยอาลปนคาถา

ว่า ภทนฺเต ความเจริญจงมีแก่พระองค์ดังนี้

       สมเด็จพระผู้มีพระภาค เมื่อพระภิกษุทั้งหลายเป็นอันมากมาสู่ที่

ประชุมนั้นแล้ว จึงได้ตรัสพระสูตรนี้ว่า

       อุปฺปาทา วา ภิกฺขเว ตถาคตานํ พระพุทธเจ้าจะเกิดขึ้น ดูกรภิกษุ

ทั้งหลาย ความเกิดขึ้นของพระตถาคตเจ้าก็ดี

       อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ ความไม่บังเกิดขึ้นของพระตถาคตเจ้าก็ดี

       ฐิตา ว สา ธาตุธาตุนั้น เขาตั้งอยู่แล้ว 

       ธมฺมฏฺฐิตตา เพราะความที่แห่งธาตุนั้น เป็นของตั้งมั่นแห่งธรรม หรือ

เป็นที่ตั้งมั่นแห่งธรรม

       ธมฺมนิยามตา เพราะความที่แห่งธาตุนั้น เป็นเบาะของธรรม คำว่า

เป็นเบาะนี้ขบขันอยู่

       สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา สังขารทั้งปวงไม่เที่ยง ดังนี้

       ตํ ตถาคโต อภิสมฺพุชฺฌติ พระตถาคตเจ้าได้ตรัสรู้พร้อมเฉพาะอยู่ ไต่

สวนธรรมนั้นอยู่ หรือ ไต่สวนธาตุนั้นอยู่

       อภิสมฺพุชฺฌิตฺวา อภิสเมตฺวา ครั้นตรัสรู้พร้อมจำเพาะแล้ว ไต่สวนเสร็จแล้ว

       อาจิกฺขติ เทเสติ ย่อมบอก ย่อมแสดง

       ปญฺญเปติ ปฏฺฐเปติ ย่อมบัญญัติ ย่อมแต่งตั้ง

       วิวรติ วิภชติ ย่อมเปิดเผย ย่อมจำแนก

       อุตฺตานีกโรติ ย่อมทำให้ตื้นขึ้นว่า

       สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ ฯ สังขารทั้งปวงไม่เที่ยง

       อุปฺปาทา วา ภิกฺขเว ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ ฐิตา ว สา

ธาตุ ธมฺมฏฺฐิตตา ธมฺมนิยามตา

จากโอวาทพระมงคลเทพมุนี กัณฑ์ที่ ๑๒ เรื่อง ธรรมย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรม

นี่เรื่องนี้สำคัญเพราะเหตุนั้น   การปฏิบัติศาสนาหรือนับถือศาสนา ถ้า

เมื่อเข้าถึงกายมนุษย์หยาบนี้   เข้าไปในทางดวงธรรมที่ทำให้เป็น

จะปฏิบัติให้ถูกหลัก

ท่านได้ยืนยันอีกใน อคฺคปฺปสาทสุต ว่า

       อคฺคโต เว ปสนฺนานํ อคฺคํ ธมฺมํ วิชานตํ

       อคฺเค พุทฺเธ ปสนฺนานํ ทกฺขิเณยฺเย อนุตฺตเร, 

       อคฺเค ธมฺเม ปสนฺนานํ วิราคูปสเม สุเข,

       อคฺเค สงฺเฆ ปสนฺนานํ ปุญฺญกฺเขตฺเต อนุตฺตเร,

       อคฺคสฺมึ ทานํ ททตํ, อคฺคํปุญฺญํ ปวฑฺฒติ,

       อคฺคํ อายุ จ วณฺโณ จ ยโส กิตฺติ สุขํ พลํ,

       อคฺคสฺส ทาตา เมธาวี อคฺคธมฺมสมาหิโต,

       เทวภูโต มนุสฺโส วา อคฺคปฺปตฺโต ปโมทตีติ ฯ

       นี่วางหลักอีกหลักหนึ่ง แปลเป็นภาษาไทยว่า เมื่อบุคคลรู้จักธรรมอัน

เลิศ เลื่อมใสแล้วด้วยความเป็นของเลิศ เลิศอย่างไร? รู้จักธรรมอันเลิศนั้น

ธรรมอะไร?

       ธรรมอันเลิศ คือธรรมที่แสดงมาแล้ว เป็นธรรมอันเลิศทั้งนั้น ถ้าว่า

เลื่อมใสโดยความเป็นของเลิศ ไม่ปล่อยไม่วางไม่ละกันละเข้าถึงก็จด ไม่

ปล่อยไม่วางกันละ จดไม่วางไม่ปล่อย วางกึกลงไปตั้งแต่กลางดวงธรรมที่

ทำให้เป็นกายมนุษย์

       ดวงธรรมที่ทำให้เป็นกายมนุษย์ละเอียดเรื่อยเข้าไป จนกระทั่งได้ขึ้น

ไปถึงแค่ไหน ดวงไหนไม่ปล่อยไม่ละกันละ ใจจดอยู่กลางดวงนั่นแหละ ถ้าจด

อยู่ขณะนั้นละก็ เลื่อมใสโดยความเป็นของเลิศละ ของเลิศก็ต้องไม่ปล่อย

ถ้าปล่อยมันก็ไม่เลิศ ไม่ปล่อยกันละคว้ากันแน่นทีเดียวดวงนั้น ตลอดตั้งแต่

ดวงต้นจนกระทั่งถึงดวงพระอรหัต ได้แค่ไหนยึดแค่นั้น มั่นเป็นขั้น ๆ ไป เมื่อรู้ จักธรรมอันเลิศ เลื่อมใสแล้วโดยความเป็นของเลิศ ทีนี้ก็เป็นชั้น ๆ ไป

       อคฺเค พุทฺเธ ปสนฺนานํ ทกฺขิเณยฺเย อนุตฺตเร เลื่อมใสในพระพุทธเจ้าผู้

เลิศ คือธรรมกายทีเดียว ธรรมกายโคตรภู ธรรมกายโคตรภูละเอียด ธรรมกาย

โสดา โสดาละเอียด ธรรมกายสกทาคา สกทาคาละเอียด ธรรมกายอนาคา

อนาคาละเอียด ธรรมกายอรหัต อรหัตละเอียด นั่นแหละ ธรรมกาย นั่นแหละ

พระพุทธเจ้าผู้เลิศ

       ทกฺขิเณยฺเย อนุตฺตเร ซึ่งเป็นทักขิไณยบุคคลอย่างยอดเยี่ยม

ทักขิไณยบุคคลเป็นอย่างไร ถ้าใครได้ไปทำบุญทำกุศลกับท่านเข้า ได้ผลใน

ปัจจุบันทันตาเห็น ได้เป็นเศรษฐี คหบดีทีเดียว ได้เป็นกษัตริย์ เศรษฐีทีเดียว

ได้สมบัติในปัจจุบันทันตาเห็นทีเดียว นั่นแหละเป็นทักขิไณยบุคคลอย่างยอด

เยี่ยมอย่างนั้น

       อคฺเค ธมฺเม ปสนฺนานํ เลื่อมใสในธรรมอันเลิศ

       วิราคูปสเม สุเข ซึ่งเป็นธรรมปราศจากยินดี สงบสุข สงบเป็นสุข นั่น

แหละ ดวงนั้นตลอดขึ้นไปนั่นแหละ อคฺเค ธมฺเม ปสนฺนานํ เลื่อมใสในธรรมอัน

เลิศ ซึ่งเป็นธรรมอันปราศจากกำหนัดยินดี สงบสุข เมื่อเข้าไปอยู่ในกลางดวง

นั่นแล้ว หมดความกำหนัด ยินดี สงบ ระงับ เป็นสุขแสนสุขทีเดียว ทุกดวงไป

รู้จักหลักจริงอันนี้ เรา

ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจารึ   ธรรมย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรมดวงนั้น

      ธรรมที่ทำให้เป็น กายพระอรหัต ๒๐ วา กลมรอบตัว

       เป็นลำดับกันไปอย่างนี้ นั้นแหละเรียกว่า ธมฺโม ลึกอย่างนี้ นี่ทาง

ปฏิบัติเห็นปรากฏชัด เข้าถึงธรรม ดังกล่าวแล้วนี้ ตั้งแต่ดวงธรรมที่ทำให้เป็น

กายมนุษย์ไป จนกระทั่งถึงธรรมที่ทำให้เป็นกายพระอรหัตทีเดียว นั่นแหละ

คำที่เรียกว่า ธมฺโม ละ

       นั่นแหละธาตุธรรมอันนั้นแหละ รักษาผู้ประพฤติธรรมละ ถ้าเห็นเข้า

แล้วก็รักษาผู้นั้น ไม่ให้ตกไปในที่ชั่ว อย่าทิ้งท่านก็แล้วกัน อย่าผละจากท่าน

ถ้าว่าห่างจากธรรมนั้น ไม่รับรอง ถ้าติดอยู่กับธรรมนั้นรับรองทีเดียว ทั้งกาย

วาจา ใจ บริสุทธิ์ ไม่มีรองเสียกัน เสียไม่มีกัน

       ถ้าว่าไปเสียเข้า ดวงธรรมนั้นเศร้าหมองขุ่นมัว ไม่ผ่องใส ลงโทษเอา

เจ้าของผู้ประพฤติผู้กระทำ ถ้าไม่ล่วงล้ำแต่อย่างหนึ่งอย่างใด สะอาด 

สะอ้าน ก็ใสหนักขึ้นทุกที ใจหยุดนิ่งหนักขึ้น ใสหนักขึ้น นั่นแหละ ธมฺโม ละ

ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจารึ   ธรรมนั้นแลย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรม