Vandaag bespreken we het boek Leer denken als Socrates van Donald Robertson.

Ondertitel: Filosofie als een manier van leven

Engelse titel: How to think like Socrates: Ancient Philosophy as a Way of Life in the modern world (2024)

Uitgeverij Ten Have

Een indrukwekkend boek. De auteur Donald John Robertson is een in Schotland geboren cognitief-gedragstherapeut en auteur, bekend om zijn werk waarin hij moderne cognitief-gedragstherapie (CGT) integreert met de filosofie van het oude Griekenland en Rome, met name het stoïcisme, waaronder meerdere boeken over Marcus Aurelius en Senneca.

Donald J. Robertson - Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Donald_J._Robertson 

Het bijzondere over de boeken over Socrates en dialogen van Plato me Socrates zijn dat het geen historisch verslag is, maar het zijn ook geen verzinsels. Datzelfde geldt voor dit boek, het is gedramatiseerd en semifictioneel.

Het boek gaat over het leven van Socrates, maar minstens zo belangrijk is de rol van zijn leerling Alcibiades in dit boek. Er waren momenten dat ik heel helder had wat ik met dit boek en de Socratische vragen kan doen, en momenten dat ik het kwijt was.

Het opvallenste voor mij was de overeenkomsten die je ziet met de huidige wereld, in de politiek, in oorlog. Het verhaal las vaak als een fictie boek waar ik me in deze Griekse tijd waande enkele honderden jaren voor Christus. Daarnaast zitten er verschillende elementen in het boek waar Robertson suggesties geeft hoe je de filosofie, het denken, vragen stellen, en zoeken naar wijsheid kunt toepassen in deze tijd, in je eigen leven.

Indeling van het boek:

Het socratische probleem

Inleiding

Het proces

De eerste filosoof

De vrouwelijke Socrates

Het orakel van Apollo

De wijste van alle mensen

De leeuw van Athene

De Peloponnesische Oorlog

De Siciliaanse expeditie

De val van Athene

De Dertig Tirannen

De zwanenzang

Het boek begint na de inleiding met het proces tegen Socrates waarin hij ter dood wordt veroordeel. Daarna gaat het boek verder over zijn leven en het leven van Alcibiades, tot in het laatste hoofdstuk waarin Phaedo de laatste uren tot aan zijn dood beschrijft.

Het socratische probleem

Het probleem is dat Socrates zelf niets heeft opgeschreven. De belangrijkste dialogen van Plato met Socrates zijn waarschijnlijk opgeschreven kort na de dood van Socrates. Het zijn de dingen die Plato zich herinnerd. Plato was nog jong bij het overlijden van Socrates en verkeerde waarschijnlijk pas de laatste zes jaar in zijn kring. Volgens deskundigen zitten er veel tegenstrijdigheden in de dialogen en is niet na te gaan wat fictie en wat werklijkheid is.

Inleiding

Een inleiding in de filosofie, met vele bekende filosofen die na Socrates kwamen en veel hebben gebruikt van zijn manier van vragen stellen. Op pagina 25 en 27 zie je gelijk allerlei gelijkenis met wat er nu gebeurt in de media, met influencers, en in de politiek. Sofisten, mensen die het voral van de rede en beinvloeding van anderen moeten hebben en die veel geld vragen voor het onderricht aan jonge mensen. Of een pandamie, polarisatie, populisme, oligarchie en tirannie. Hier maakt hij ook de connectie met stoicisme.

Het proces

Een groots proces rondom Socrates met veel rumour waarin ze hem beschuldigen dat hij de goden die door Athene worden herkent, niet herkent, en hij bederft de jeugd.

Het deel van het proces gaat vooral over de verdediging van Socrates waarin duidelijk wordt dat voor Socrates wijsheid het belangrijkste is dat de mens heeft te onderzoeken. Wat is wijsheid? Wanneer ben je een goed mens? Aan het einde zie je ook hoe Socrates omgaat met de dood en daar niet bang voor ons en zijn doodstraf niet omzet in een ballingschap.

Met zijn vragen laat hij vele ‘wijze’ mannen ongemakkelijk voelen, vooral de redenaars. Door zijn vragen praten deze sofisten zich vaak vast. Terwijl Socrates er op uit is dat mensen argumenten inbrengen die aantonen dat hi...