در این قسمت همچنان بررسی موانع نکاح را ادامه می‌دهیم و در نهایت آنرا به پایان می‌رسانیم. قانون مدنی ایران موانع زیر را برای ازدواج برشمرده است

جمع بین دو خواهر

مُطَلَقه‌بودن به سه طلاق

ازدواج هم‌زمان با برادرزاده یا خواهرزاده‌ی زن

عِده‌ی زن

یکی از مهمترین موانعِ موقتی نکاح در احکام اسلامی و به تبعیت از آن در قانون مدنی ایران، ازدواج مسلمان با غیرمسلمان است. قواعد شرعی و مواد قانونی بین زن و مرد در این مورد اختلاف قائل شدند. قانون مدنی ایران تنها یک ماده را به این موضوع اختصاص داده است. به همین دلیل همه‌ی احکام و قواعد ازدواج مسلمانان با غیرمسلمانان را باید از فقه شیعه استخراج نمود. در این قسمت موضوعات زیر را بررسی می‌کنیم:

منع ازدواج زنِ مسلمان با مرد غیر مسلمان

ازدواج مرد مسلمان با زن غیرمسلمانِ اهل کتابِ (یهودیت و مسیحیت)

ازدواج مرد مسلمان با زن زرتشتی

منعِ ازدواج مرد مسلمان با زن غیرملسمان غیر اهل کتاب

چندهمسری یا همان «تعدد زوجات» یکی از چالش‌برانگیزترین و پرحاشیه‌ترین موضوعاتِ حقوق خانواده است که مورد نقد یا حمایت و تایید جریان‌های مختلف فکری قرار گرفته است. داشتن چهار زن دائم یکی از مانعِ موقتیِ نکاح محسوب می‌شود.

موانع منظور از «موانعِ نکاح» شرایط و کیفیاتی‌ست که اگر یکی از آن‌ها در عقد وجود داشته باشد، ازدواج بین زن و مرد امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل، به آن «شرایط منفی» یا در فقه به آن «حُرمت نکاح» به معنی حرام بودنِ نکاح هم می‌گویند.

قانون مدنی ایران در فصلی با عنوانِ «موانع نکاح»، ۱۷ ماده‌ را به شرح و توصیف این شرایط و کیفیات اختصاص داده است. این موانع را می توان به دو دسته تقسیم نمود:

دسته‌ی اول، که به آن‌ها «موانعِ دائمی» می‌گویند، شرایط و کیفیاتی‌ند که به محض به‌وجودآمدن دائمی بوده و تا پایان زندگی برقرار می‌شوند (برای نمونه، روابط خویشاوندی درجه‌ی یک مانند پدر با دختر یا دایی با خواهرزاده). این شرایط تا آخر زندگی با انسان همراه‌اند.

دسته‌ی دوم، که به آن‌ها «موانعِ موقتی» می‌گویند، شرایط و موانعی دائمی و ابدی نیستند، بلکه به علتی به وجود می‌آیند و تا وقتی این علت وجود دارد، فرد امکان ازدواج ندارد. برای مثال، ازدواج با زن شوهردار ممنوع است، اما اگر همین زن طلاق بگیرد و زمان عِده‌اش هم تمام شود، ممنوعیت ازدواج با او نیز از بین می‌رود.

در این قسمت به موانع دائمی نکاح می‌پردازیم.

قانون مدنی و رویه قضایی ایران در خصوص اجازه‌ی پدر در ازدواج دوشیزگان، تنها به فقه شیعه مراجعه کرده است. در این قسمت موضوعات زیر را بررسی می‌کنیم:

تعریف حقوقی و فقهی زن باکره و غیر باکره

نحوه‌ی ورودِ واژه‌ی «دختر باکره» به قانون مدنی

ساقط شدن اجازه‌ی پدر یا جدپدری در صورت فقدانِ بکارتِ دختر در اثر رابطه‌ی جنسیِ کاملِ (دخولِ) مشروع یا چه نامشروعِ

بررسی رای وحدت رویه دیوان عالی کشور

اجازه گرفتن از دادگاه در صورت مخالفت پدر یا جدپدری در ازدواج دوشیزگان

و بررسی دو پرونده‌ی واقعی

در این قسمت در خصوص اجازه‌ی پدر یا جد پدری (ولی قهری) در ازدواج دوشیزگان (دختر بالغه‌ی باکره) صحبت خواهیم کرد. از نظر قانون‌گذار ایران پسرِ ۱۵ ساله صلاحیت، اهلیت و شایستگی ازدواج را دارد و می‌‌تواند بدون دخالتِ هیچ شخص و مقامی ازدواج کند اما دوشیزگان (دختران باکره) در هر سنی برای ازدواج نیاز به اجازه و رضایت پدر و یا جدپدری دارند.

در این قسمت دلایل فقهی و شرعی را در تعیین سن بلوغ (یا همان سن ازدواج) بررسی خواهیم کرد و تلاش خواهم کرد تا نشان دهم فقیهان در طول صدها سال چگونه به مقوله‌ی سن بلوغ شرعی و سن ازدواج نگاه کرده‌اند و اکنون نیز قانون‌گذار ایران چطور خود را با احکام فقهیِ غیر ضروری و تغییرپذیر گرفتار کرده است.

در این قسمت رفتار قانون‌گذارِ پس از انقلاب را در تعیین سن ازدواج بررسی

از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۱: در این دوره سن ازدواج براساس قانون ۱۳۱۳ تعیین شد.

از سال ۱۳۸۱ تا امروز: سن قانون یازدواج برای دختران ۹ سال قمری و برای پسران ۱۵ سال قمری تعیین شد.

سن ازدواج یکی از مهمترین، حساس‌ترین و پرچالش‌ترین موضوعات در حوزه حقوق

در این قسمت ابتدا، شرایطِ عمومی (دو شرط باقی‌مانده) و سپس شرایطِ اختصاصیِ صحتِ عقدِ ازدواج را بررسی می‌کنیم:

معلوم بودن طرف عقد

ممنوعیت ازدواج دو همجنس

بررسی دو پدیده‌ی ازدواج

حضور دو شاهد هنگام عقد

الزام به خواندن صیغه‌ی

آزمایشات پزشکی پیش از

و

بررسی یک پرونده واقعی