Eindelijk gaan we dit boek bespreken. Het dertigste boek van Jan Rotmans in een carrière van 34 jaar.

Jan Rotmans is hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid aan de Erasmus universiteit. Zijn laatste drie boeken verkochten goed, In het oog van de orkaan, Verandering van tijdperk en Omwentelingen. Hij had zelf het gevoel altijd de tijd ver vooruit te zijn en twijfelde regelmatig aan zijn eigen inzichten. Sinds een paar jaar heeft hij het gevoel midden in de tijd te zitten waar hij al jaren onderzoek naar doet en over publiceert.

Dit boek lijkt een beetje op The best of times, the worst of times. Een verhaal met waar we nu staan door jaren de signalen over de toestand van de natuur te negeren, worden we eindelijk wakker. Er is geen ontkennen meer aan. Ondanks alle tegenslagen en weerstand die Jan heeft ervaren in de afgelopen decennia blijft hij een optimist. Hij ziet de uitweg door de transities waar we inzitten en voor staan. Met een visie over hoe Nederland er over 100 jaar uitziet en de reis naar binnen.

Het boek kent 7 hoofdstukken en een inleiding:

De onrust in onszelf en in de wereld

Transitielenzen: anders kijken

Crisis als kans

Ambtenaren kunnen het verschil maken

Hoe overleef je als bedrijf de volgende crisis

Palet van transities: uitdagingen en oplossingen

Nederland in 2121

Persoonlijke transitie: de reis naar binnen

De onrust in onszelf en in de wereld

Een blik op de chaos waar we voor staan. De onzekerheid maakt ons onrustig. We verliezen de stabiele omgeving en ook het gevoel dat we zelf weten wat de volgende stap is. Toch is er een goede ontwikkeling met iedere crisis neem je nieuwe mensen mee en langzaam maar zeker kom je bij het kantelpunt waarin we samen de goede kant op gaan. Het belangrijkste wat we nu te doen hebben in deze tussentijd is de chaos omarmen.

Transitielenzen: anders kijken

In dit deel legt Jan uit hoe de tijdsverschil werkt van Duurzaam systeem, naar de voorontwikkelingsfase, via de kantelperiode maar de doorontwikkelingsfase en dit verloopt niet gelijkmatig maar grillig. De overgang van het oude systeem naar het nieuwe systeem via de lastige tussentijd.

Daarnaast noemt hij de schaallens (micro, meso, en macroniveau) en de sturingslens die helpt bij het navigeren en doelzoekend in de tijd van chaos.

Crisis als kans

In dit hoofdstuk bespreekt Jan veel elementen die een relatie hebben met het Anglo Amerikaans denken en organiseren in plaats van het Oosterse of Rijnlandse. De drang naar oneindige economische groei die veel problemen veroorzaakt. 

Hoe we omgaan met de natuur. Het effect op de populatie, dieren en ecologie door de producten die we produceren, de delving van miljoenen jaren oude grondstoffen die niet terugkomen en het afval dat we veroorzaken.

Ulrich Beck (p64) - grote risico’s negeren en kleine risico’s willen beheersen. Rumsfeld matrix (p65) over de onzekerheden. Zwarte zwanen van Taleb.

Ambtenaren kunnen het verschil maken

De overheid moet zich opnieuw uitvinden, maar ze hebben de sleutel tot succes in handen. Ze kunnen de juiste projecten ondersteunen en stimuleren. ZE kunnen de juiste kaders creëren waarin we werken naar de mooist mogelijk wereld en vooral werken aan de lange termijn. De ambtenaar kan de aanjager van de verandering zijn. Er zijn veel mooie lokale en regionale experimenten. Hier kun je over blijven praten tot er niets meer gebeurd of de experimenten ondersteunen.

Hoe overleef je als bedrijf de volgende crisis

In dit hoofdstuk leer je over het verschil tussen de hyperkaptialistische bedrijven als AirBNB, Uber, Amazon die maar een ding belangrijk vinden en dat is de waarde voor de aandeelhouder. En aan de andere kant, kleinere wendbare bedrijven met veerkracht omdat ze voor de mensen zorgen en buffers hebben. Niet direct op de publieke middelen terugvallen wanneer het even tegenzit. Omdat de winst niet naar de aandeelhouders gaat, maar in het bedrijf blijft.