پادکست هنگامه

 اپیزود ۳۲

سیاست زن زندگی آزادی: یک بایگانی‌کاوی و نقشه‌نگاری جدید

با حسام ترکمان پژوهشگر علوم اجتماعی

این اپیزود در ۵ بخش تنظیم شده (توضیح مختصری در ابتدای اپیزود داده‌ام) و زمان آن طولانی‌تر از اپیزودهای دیگر است:

مقدمه: از دقیقه ۳ تا ۴۳ (۴۲:۵۱ - ۳:۳۳)

زن: از دقیقه ۴۳ تا ۱ ساعت و ۵۲ دقیقه (۱:۵۲:۲۲ - ۴۳:۱۶)

زندگی: از ۱ ساعت و ۵۲ دقیقه تا ۳ ساعت و ۱۹ دقیقه (۳:۱۸:۵۳ - ۱:۵۲:۳۹)

آزادی: از ۳ ساعت و ۱۹ دقیقه تا ۳ ساعت و ۴۲ دقیقه (۳:۴۲:۰۴ - ۳:۱۹:۱۰)

انقلاب: از ۳ ساعت و ۴۲ دقیقه تا انتها

ارائه حسام ترکمان دستکم ۳ ویژگی جالب دارد:

۱-به اعماق و گوشه و کنار تاریخ و آرشیوها سر زده

۲- تئوری درونی بحث است. از تئوری‌ها نمی‌شنویم ولی روش تئوریک در بحث مشخص است. 

۳- جابه‌جا به منابعی که ارجاع میده کمی از آن را هم نقل میکند

فردریش انگلس در سال ۱۸۴۵ و در کتاب «وضعیت طبقه کارگر در انگلستان» از مفهومی نوشت به نام «قتل اجتماعی». طبق نظر او وقتی طبقه حاکم و بورژوا میداند که عواقب شرایط و وضعیتی که برای کارگران ایجاد کرده سلامت آنها را به خطر می‌اندازد و موجب مرگ زودرس آنها میشود اما کاری برای بهبود این شرایط نمیکند این عمل قتل اجتماعی است و آنها باید پاسخگو باشند. حدود ۱۷۰ سال بعد این اصطلاح در دوران همه‌گیری کرونا اغلب از طرف جامعه پزشکی احضار شد.

برخی منابع اپیزود:

Boyer, George R. 1998. "The Historical Background of the Communist Manifesto." Journal of Economic Perspectives, 12 (4): 151-174.

Grover, C. (2019). Violent proletarianisation: Social murder, the reserve army of labour and social security ‘austerity’ in Britain. Critical Social Policy, 39(3), 335-355. https://doi.org/10.1177/0261018318816932

https://www.marxists.org/archive/marx/works/download/pdf/condition-working-class-england.pdf

Medvedyuk, S., Govender, P. and Raphael, D. (2021) ‘The reemergence of Engels’ concept of social murder in response to growing social and health inequalities’, Social Science & Medicine, 289, p. 114377. doi:10.1016/j.socscimed.2021.114377.

Piketty, T. and Saez, E. (2003), ‘Income inequality in the United States, 1913-1998’, Quarterly Journal of Economics,118 (1), pp.1-39.

W. A. Armstrong, (1981), The Trend of Mortality in Carlisle between the 1780s and the 1840s: A Demographic Contribution to the Standard of Living Debate, Economic History Review, 34, (1), 94-114

موسیقی پایانی: آهنگ طبل عزا - کاری از گروه هنری ۱۹ بهمن

برای بسیاری از ما پیش آمده که وقتی جنگ و غارت و ظلم در جهان را می‌بینیم از خود میپرسیم که چطور جامعه جهانی ساکت است؟ چرا هیچ قانونی نیست؟ از طرف دیگر حقوق‌دانان و برخی سیاستمداران در هنگام جنگ و منازعه و اختلاف اغلب به حقوق و قوانین بین‌المللی ارجاع میدهند.

پری اندرسون روشنفکر و تاریخدان برجسته در این مقاله به تاریخچه شکل‌گیری، تحولات و اجرای حقوق بین‌الملل می‌پردازد. 

این مقاله در شماره ۱۴۳ (سپتامبر/اکتبر) مجله new left review منتشر شده و این اپیزود ترجمه این مقاله است که در جاهایی برخی توضیحات بدان اضافه شده.

اپیزود ۲۹

مروری مختصر بر کارهای کلودیا گولدین

برنده (نا)نوبل اقتصاد در ۲۰۲۳

رابطه توسعه و مشارکت زنان در بازار کار چطور بوده؟

آیا مراقبت و کار خانگی ترجیح شخصی است؟

این اپیزود مرور انتقادی مختصری بر برخی کارهای گولدین با محوریت دو مقاله زیر است. 

Goldin, Claudia and Lawrence F. Katz. 2002. “The power of the pill: Oral contraceptives and women's career and marriage decisions.”, Journal of Political Economy, 110(4): 730-770. 

Goldin, Claudia. 2006, “The Quiet Revolution That Transformed Women’s Employment, Education, and Family.” The American Economic Review, 96 (2), 1–21.

موسیقی استفاده شده در اپیزود: بخشهایی از قطعه «مقام نهاوند» اثر سیمون شاهین

اپیزود ۲۸ - مرور تاریخی کوتاهی حول مفهوم مارکسیسم فرهنگی.

این ویدئو بر اساس یک رشته توئیت به آدرس زیر تهیه شده. در واقع بخشی از ویدئوهای این رشته توئیت انتخاب و زیرنویس شده و با مثالها و موارد دیگری بسط پیدا کرده تا برخی نمونه‌های ایرانی نیز در این روند مرور شود.

https://twitter.com/deonteleologist/status/1666598377591824384

اپیزود ۲۷

مادران دادخواه - از خاوران تا قیام ژینا در گفتگو با سما اوریاد، نویسنده، شاعر و پژوهشگر انتقادی رسانه، جنسیت و فرهنگ‌های دیجیتال در دانشگاه گتونبرگ

مادران دادخواه را به طرق مختلفی میتوان فهمید. از مقاومتی که در برابر جمهوری اسلامی و «جهل عامدانه» نشان داده‌اند، تا زنده نگه داشتن خاطره عزیزانشان که بخشی از تاریخ خونبار ایران است. اما یک شیوه دیگر شاید فهمیدن این فیگور در قالب تئوری‌های فمینیستی است. یعنی کاری که سما خسروی اوریاد انجام داده. سما اوریاد در قالب پژوهشی به فیگور مادر دادخواه پرداخته و تلاش کرده تا به آنها از منظری فمینیستی نگاه کند. بخشی از این پژوهش در قالب مقاله‌ای در ژورنال «تئوری فمینیستی» به تازگی یعنی اکتبر ۲۰۲۲ منتشر شده.

مقاله او «با برجسته کردن اهمیت تاریخی، سیاسی و فمینیستی فیگور مادر دادخواه در ایران معاصر و فراتر از آن، روایتی نظری از شخصیت «مادر دادخواه» ارائه می‌کند. با تکیه بر تحلیل مفهومی تصاویر، تاریخ شفاهی و مکتوب و پست‌های رسانه‌های اجتماعی، ویژگی‌های کلیدی شخصیت مادر دادخواه و فعالیت‌های دیرینه آنها و اقدامات همبستگی‌سازشان را بیان می‌کند. مقاله اوریاد بر اساس نظریه‌های فمینیستی مادری، مقاومت، همبستگی عاطفی (میانجی‌گری) و شرایط (غیر) غم‌انگیزی استوار است تا استدلال کند که راهبردهای چندگانه مادران دادخواه ایران، شیوه‌های رادیکال بدیلی از تفکر درباره مادری و مقاومت زنان سالمند ارائه می‌کند.»

در پایان این گفتگو شنیدنی سعی کردیم تا از مادران دادخواه کمی فاصله گرفته و به دادخواهی از منظری بزرگتر نگاه کنیم.

۳۰ دقیقه اول اپیزود مقدمه‌ای است بر خاوران

گفتگو با خانم اوریاد از دقیقه ۳۰ به بعد

منابع:

داستان «آنها هنوز جوانند» - علی‌اشرف درویشیان

فوتبال علیه دشمن - سایمون کوپر - ترجمه عادل فردوسی‌پور - نشر چشمه

وب‌سایت بیدارزنی - پرونده جنبش دادخواهی

«شعر، به یاد خاوران»، شعری از محسن عمادی - انتشارات منجنیق

فایل صوتی دیدار منتظری با اعضای هیئت مرگ در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۶۷

به عبارت دیگر - مهدی اصلانی - بی‌بی‌سی فارسی

سرود خاوران - از طریق وب‌سایت رادیو همبستگی

Khosravi Ooryad, S. (2022). Dadkhah mothers of Iran, from Khavaran to Aban: digital dadkhahi and transnational coalitional mothering. Feminist Theory, 0(0). https://doi.org/10.1177/14647001221127144

خلاصه ۳۰ سخنرانی ارائه شده در «همایش مجازی به مناسبت روز جهانی زنان» که مجموعه دیده‌بان آزار در اسفند ۱۴۰۰ برگزار کرد.

هر سخنرانی در زمانی حدودا ۴ تا ۷ دقیقه خلاصه شده و برشی از صدای سخنران هم شنیده میشه.

زمانبندی اپیزود

۵ دقیقه اول مقدمه

روز اول - ۱ ساعت اول

روز دوم - ۱ ساعت دوم

روز سوم - تا انتها

برای مشاهده لیست سخنرانان و عناوین مباحث، اینستاگرام دیده‌بان آزار را نگاه کنید.

https://www.instagram.com/p/Ca4qU77LFC4/

آنچه می‌شنوید ارائه‌ای است که در جمع 

iranian social activists

داشتم.

متاسفانه ارائه آنطور که برنامه‌ریزی کرده بودم پیش نرفت. تا حوالی دقیقه ۴۵ که تذکر گرفتم کمی پرگویی کرده‌ام و بعد از آن تمرکزم کمی از دست رفت و بحثها پراکنده شد.

این بحث نشان داد تدوین چیز خوبیه واقعا. و چه خوب که در تولید پادکست امکان تدوین هست.

چند نکته:

۱- هدف من از این بحث دو چیز بود. اول اینکه توسعه مساوی پیشرفت نیست. اگر توسعه در یک چیز موفق بوده جا انداختن این ایده استعماری است که باید مثل غرب شد و ذهنیتی که هشتگ زندگی نرمال می‌سازد. دوم اینکه آنچه در ایران پس از اصلاحات ارضی رخ داده توسعه سرمایه‌داری است. خصلت کلی آن قبل از ۵۷ و بعد از آن مطابق با پارادایم‌ها جهانی تغییر کرده. در برهه کوتاهی پس از انقلاب ۵۷ این روند قطع شد. اما پس از جنگ به شکل وحشیانه‌ای دنبال شد. متاسفانه فرصت نشد درباره نتایج سیاستهای تعدیل ساختاری در دهه ۷۰ حرف بزنم.

درباره استدلال‌ها و ادعاهایی که درباره توسعه جهانی میکنم مفصل در اپیزودهای جداگانه‌ بحث کرده‌ام.

۲- بخش اول بحث یعنی اینکه اقتصاد جهانی استثمارگر است به نظرم بحث مهمی است و برای کشوری که میخواهد تحول اجتماعی داشته باشد فکر کردن به چنین منظرهایی ضروری است.

درباره بحث ایران آنچه در این بحث پراکنده آمد و به نظرم نشد آنطور که میخواستم منتقل کنم، کلاژی از چند ایده بود تا صرفا ایران را خارج از توسعه سرمایه‌داری تصور نکنیم.

۳- به نظرم برای خواندن دستاوردها و نتایج پروژه‌های توسعه چه در جهان و چه ایران بهتر است کتاب‌های انسان‌شناس‌ها و مردم‌شناس‌ها را بخوانیم. اهالی اقتصاد اغلب حرف بدردبخوری نمیزنند.

مثلا این دو کتاب:

۱- زندگی تهی‌دستان شهری - علیرضا صادقی

2- Precarious Lives: Waiting and Hope in Iran- Shahram Khosravi

۴- در این ارائه حداقل ۲ اشتباه هم کرده‌ام. یک جا نویسنده کتاب زندگی تهی‌دستان شهری ... را جای صادقی (علیرضا) رضایی میگویم و دوم اینکه فامیل جفری سَکس را چند بار به اشتباه سَش تلفظ میکنم. من اولین بار فامیل این آدم را در متن دیدم و سَش تلفظ کردم. بعدا فهمیدم تلفظ صحیح سَکس است. اما ظاهرا ذهنم این اشتباه را تکرار میکنه.

اپیزود ۲۴

نگاهی به کتاب «منشاء همه چیز» اثر دیوید گریبر (انسان‌شناس) و دیوید ونگرو (باستان‌شناس)، در گفتگو با مهدی سنگلجی. کتابی که نگاهی تازه و متفاوت به تاریخ انسان دارد.

«داستانی که در مورد خاستگاه‌هایمان تا بحال برای خود بازگو کرده‌ایم نادرست است، و بی‌جهت ایدهٔ عدم مساوات اجتماعی را تداوم میبخشد. گریبر و ونگرو میپرسند از چه رو افسانهٔ «انقلاب کشاورزی» این چنین دیرپا و مزمن مانده، و مدعی‌اند نکات بسیار دیگری برای آموختن از اجدادمان میتوان سراغ کرد.»

در این اپیزود در نیمه اول برخی روایت‌ها و تحلیل‌های سیاسی تعیین‌کننده از جمله وقایع ۲۰۰۴ و ۲۰۱۴ اوکراین را مرور کرده‌ام. و از جمله اشاره کرده‌ام که این بحران در مکتب فکری رئالیسم در روابط بین‌الملل ممکن است چطور فهمیده شود. سپس از نیمه به بعد نگاهی کرده‌ام به رابطه صندوق بین‌المللی پول و اوکراین و اینکه اوکراین چطور میخواست اقتصاد خود را بسازد.