ଏ କାହାଣୀର ଅନ୍ୟତମ କଥକ ହେଲେ ସ୍ଵାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ । ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ : ପ୍ରକୃତ ଜ୍ଞାନ ବ୍ୟତିରେକେ ଏକାଧିକ ସୁଯୋଗରୁ ଏକ ବାଛିନେବାର ସ୍ୱାଧୀନତା ଅର୍ଥହୀନ । -“ତିନୋଟି ବର”- “ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଶିତ ଉପକଥା ଶତକ”

ଦର୍ଶନ ଜ୍ଞାନ ଉତ୍ତମ; କିନ୍ତୁ ତାହା ଜୀବନ-ନଦୀ ପାରି କରାଇ ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ଭଗବାନଙ୍କ କରୁଣା ଉପରେ ନିର୍ଭରତାହିଁ ମଣିଷର ଶେଷ ଅବଲମ୍ବନ । ଏ କାହାଣୀଟିର ଅନ୍ୟତମ କଥକ ହେଲେ ଶ୍ରୀରାମକୃଷ୍ଣ ପରମହଂସ । ଏ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଅର୍ଥ ବ୍ୟତିରେକେ କାହାଣୀଟିର ଅନ୍ୟ ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ହେଲା, ସନ୍ତରଣ ଭଳି ବାସ୍ତବ ଜ୍ଞାନର ଉପଯୋଗିତା କମ୍ ନୁହେଁ ।

- “ସନ୍ତରଣ ଶାସ୍ତ୍ର”- “ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଶିତ ଉପକଥା ଶତକ”

ଥରେ ଆତ୍ମା ସହ ବ୍ରହ୍ମର ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଗଲେ ଏବଂ ଅଭୀପ୍ସୁ ସେ ଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହେଲେ ତଥାକଥିତ ଶୁଭେଚ୍ଛୁ ମଣିଷଙ୍କର କୌଣସି ଚେଷ୍ଟା ଆଉ ତାକୁ ନିବର୍ତ୍ତାଇପାରେ ନାହିଁ । - “ଚିହ୍ନାଚିହ୍ନି”- “ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଷିତ ଉପକଥା ଶତକ”

ବିଶ୍ଵାସର ବିଭୂତି ଅସାଧ୍ୟ ସାଧନ କରିପାରିବାର ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ । - “ଯମୁନାର ମାଟି”- “ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଷିତ ଉପକଥା ଶତକ”

ଜଣକର ସ୍ୱତଃସ୍ଫୂର୍ତ୍ତ ପ୍ରେରଣାକୁ ଆଉ ଜଣେ ଅନୁକରଣ କରିବା ବିଡ଼ମ୍ବନା ମାତ୍ର ! - “କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷ ତଳେ ହେଲେ ଏତିକି କରିଥା’ନ୍ତ !”- “ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଷିତ ଉପକଥା ଶତକ”

ଅଜ୍ଞାନ ମଣିଷ ପ୍ରାୟତଃ ଭଗବାନଙ୍କ କରୁଣାକୁ ନିଜର ହିସାବୀ ଜ୍ଞାନର ତରାଜୁରେ ମପାମପି କରି, ନିଜର ଅକ୍ଷମତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେ କରୁଣା ତା’ର ପ୍ରାପ୍ୟ । ନୁହେଁ ବୋଲି ଠଉରାଇ ପକାଏ ।

- “ଲୋଡ଼ା ନାହିଁ”- “ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଷିତ ଉପକଥା ଶତକ”

ଅଧିକାଂଶ ଘଟଣା ( କାହାଣୀଟିରେ ବଟବୃକ୍ଷ ତଳେ ପଡିଥିବା ବୃକ୍ଷ ଯାହାର ପ୍ରତୀକ) ସମ୍ପର୍କରେ ଆମର ଧାରଣା ଆମ ନିଜ ଚେତନାର ସ୍ତର ବା ଅବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ବଳେ ବଳେ ନିରୂପିତ ହୋଇଯାଏ ୤ ଘଟଣାର ଅନ୍ୟ ଦିଗ ହେଲା ମଣିଷର ଲୋଭାତୁରତା ପ୍ରତି ବ୍ୟଙ୍ଗ ୤

-“ଏକହିଁ ଦୃଶ୍ୟ”- ଶ୍ରୀ ମନୋଜ ଦାସ (“ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଶିତ ଉପକଥା ଶତକ”)

କୌଣସି ଏକ ଜନ-ସମଷ୍ଟି ବା ବସତିରେ; ଏପରିକି ଜଣେ ମଣିଷର ସତ୍ୟନିଷ୍ଠା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ରକ୍ଷାକବଚ ରୂପେ କାମ କରୁଥିବା ସମ୍ଭବ ୤ ଏହାହିଁ ଏ କାହାଣୀର ମୁଖ୍ୟ ବକ୍ତବ୍ୟ ୤ କାହାଣୀର ଅନ୍ୟ ଦିଗ ହେଲା ମଣିଷର ଲୋଭାତୁରତା ପ୍ରତି ବ୍ୟଙ୍ଗ ୤ -“ଶେଷ ବ୍ରାହ୍ମଣ”- “ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଷିତ ଉପକଥା ଶତକ”

ମଣିଷ ଜୀବନର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବଦଳିଯିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମୂଲ୍ୟବୋଧରେ କେଡ଼େ ବିପୁଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ, କାହାଣୀଟି ତାହାରି ଚିତ୍ର । - “ତ୍ୟାଗୀ ମଣିମା”- ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଷିତ ଉପକଥା ଶତକ

ସରଳ କାହାଣୀଟି ମଣିଷର ଚିରାଚରିତ ଏକ ଦୁର୍ବଳତା ପ୍ରତି ବିଦ୍ରୁପ ୤ ଅନେକ ସ୍ଥଳରେ ଯାହା ଧର୍ମ କର୍ମ ଭାବରେ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହା ପଛରେ ରହିଥାଏ ବାସ୍ତବରେ କର୍ତ୍ତାର ନିଜ ସ୍ବାର୍ଥ ନ ହେଲେ ଅହମିକା ୤ (ଭୟ ଅବଶ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଏକ ହେତୁ ୤) ଥରେ ଥରେ ଧର୍ମକର୍ମର ମୁଖା ଅକାତରେ ଖସିପଡେ ଯେମିତି ଏ କାହାଣୀର ନିଷ୍କପଟ ନାୟକ ବୀରବାହୁଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହୋଇଛି ୤

-“ତମେ ବି?”- ଶ୍ରୀ ମନୋଜ ଦାସ (“ମନୋଜ ଦାସ ପରିବେଶିତ ଉପକଥା ଶତକ”)