การได้อัตภาพ ๔ ประการ๑. การได้อัตภาพที่สัญเจตนาของตนดำเนินไป มิใช่สัญเจตนาของผู้อื่นดำเนินไป๒. การได้อัตภาพที่สัญเจตนาของผู้อื่นดำเนินไป มิใช่สัญเจตนาของตนดำเนินไป๓. การได้อัตภาพที่สัญเจตนาของตนและสัญเจตนาของผู้อื่นดำเนินไป๔. การได้อัตภาพที่มิใช่สัญเจตนาของตนและมิใช่สัญเจตนาของผู้อื่นดำเนินไป

พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับมหาจุฬาฯ) เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๓๖๗

ทสุตตรสูตร ว่าด้วยธรรม ๑ ถึง ๑๐ ประการ

ยกมา ๒ ประการแรก

พระศาสดาตรัสรู้ ธรรมชาติที่อาศัยกันเกิดขึ้น พระองค์รู้แจ้ง สังขตธรรม

เหล่านั้นอย่างแจ่มแจ้ง จึงได้รู้ชัดในธรรมทั้งปวงนั้น ว่า ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา

ด้วยเหตุนี้ คือรู้แจ้ง ในธรรมทั้งปวงนั้น จึงหลุดพ้น ไม่ถือมั่นในธรรมทั้งปวงนั้นได้

เพราะรู้ชัด ถึงความไม่มีอัตตาในสังขตธรรมทั้งปวง

อริยสาวก จึงถึงความเบาใจ ไม่สะดุ้งกลัว ต่อความตายที่จะมาถึงในวันหน้า

ทุติยอนาถปิณฑิกสูตร

พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับมหาจุฬาฯ) เล่มที่ ๑๙ หน้าที่ ๕๔๐

สิกขาบท สิกขาสาม ขันธ์สาม คืออะไร ตั้งใจฟังธรรมบรรยายนี้ จะเข้าใจมากขึ้น

“ธรรมที่เราได้บรรลุแล้วนี้ ลึกซึ้ง เห็นได้ยาก รู้ตามได้ยาก สงบ ประณีต ไม่เป็นวิสัยแห่งตรรก ละเอียด บัณฑิตจึงจะรู้ได้ สำหรับหมู่ประชาผู้รื่นรมย์ด้วยอาลัย ยินดีในอาลัย เพลิดเพลินในอาลัย

ฐานะอันนี้ย่อมเป็นสิ่งที่เห็นได้ยาก กล่าวคือหลักอิทัปปัจจยตา หลักปฏิจจสมุปบาท

แม้ฐานะอันนี้ก็เป็นสิ่งที่เห็นได้ยากนัก กล่าวคือความสงบแห่งสังขารทั้งปวง ความสลัดอุปธิทั้งปวง ความสิ้นตัณหา วิราคะ นิโรธ นิพพาน

ก็ถ้าเราจะพึงแสดงธรรม และผู้อื่นจะไม่เข้าใจซึ้งต่อเรา ข้อนั้นก็จะพึงเป็นความเหน็ดเหนื่อยเปล่าแก่เรา จะพึงเป็นความลำบากเปล่าแก่เรา”

อุทธัจจกุกกุจจนิวรณ์ เกิดจากผัสสะที่มีสัญญาวิปลาสในกาม จึงฟุ้งซ่านรำคาญไปในกามธาตุนั้น

อุทธัจจะ ที่เป็นสังโยชน์ เกิดจากผัสสะ(ที่ไม่ใช่ผัสสะกับกามธาตุ) แล้วมีสัญญาวิปลาส ไม่รู้แจ้งโลกตามความเป็นจริง จึงฟุ้งซ่านไปว่าเมื่อไหร่หนอเราจะบรรลุวิโมกขธรรม หรืออรหันตผล ทั้งที่เราก็มีคุณธรรมสูงมากแล้ว

พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับมหาจุฬาฯ) เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๒๔๕

มาคัณฑิยสูตร

กรรมคืออะไร มีกี่แบบ กรรมเกิดจากอะไร

กรรมไม่ดำไม่ขาว เป็นอย่างไร