"മരണമാണ് എൻ്റെ വർക്കുകളിലേറെയും recur ചെയ്യുന്ന സംഭവം." പല വൈവിധ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കോ- എക്സ്റ്റിസ്റ്റിംഗിൻ്റെ കലാകാരനാണെന്ന് സ്വയം അടയാളപ്പെടുത്തുന്ന റിയാസ് കോമുവുമായി കമൽറാം സജീവ് നടത്തിയ അഞ്ചു ഭാഗങ്ങളുള്ള സംഭാഷണത്തിൻ്റെ ലാസ്റ്റ് എപ്പിസോഡ്. ശ്രീനാരായണ ഗുരുവും സൂഫി ജീവിതത്തോടുള്ള പ്രതിപത്തിയും ചർച്ച ചെയ്യുന്നു.

കേരളത്തിൽ ബിനാലെ നഗര - ഉപനഗര വേദികളിൽ ഉണ്ടാക്കിയ വിപ്ലവം ചെറുതല്ല. കൊച്ചി മുസിരിസ് ബിനാലെയുടെ ഫൗണ്ടർമാരിൽ ഒരാളായ റിയാസ് കോമുവിൻ്റെ മനസിൽ എന്തായിരുന്നു പീപ്പിൾസ് ബിനാലെ ? കോൺസെപ്റ്റ് റിവൈസ് ചെയ്ത് വീണ്ടും ട്രാക്കിലേക്ക് വരാൻ ബിനാലെ എന്തു ചെയ്യണം?

റിയാസ് കോമുവിന്റെ ഗാന്ധിയും അംബേദ്കറും കടന്നു വരുന്ന മൂന്നാം സംഭാഷണം. ഉപ്പും ആഴിയും ഉരുവും….ഗാന്ധിജി തൊട്ട ഉപ്പ്..കടലും ഉപ്പും കൊണ്ടുവരുന്ന ഓഷ്യാനിക് ഇമാജിനേഷൻ. കടലിലെ ഉപ്പ് തൊടുന്നത് ആൻസിസ്റ്റേഴ്സിനെ തൊടുന്ന പോലെയാവുന്ന അനുഭവം.

പോളിക്രോമാറ്റിക് അയ ഒരു സമൂഹത്തെ ചുരണ്ടി മോണോക്രോമാറ്റിക് ആക്കുന്ന ഇന്ത്യൻ അവസ്ഥയിലാണ് ഒരു ആർടിസ്റ്റ് എന്ന നിലയിൽ റിയാസ് കോമുവിന്റെ ജീവിതം. ഒരുഭാഗത്ത് ഇസ്ലാമോഫോബിയയുടെ പ്രശ്നങ്ങൾ. മറുഭാഗത്ത് ഇസ്ലാം സ്വയം അകപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന ചുഴി. ഈ സങ്കീർണ സന്ദർഭത്തിൽ കലാകാരനായി ജീവിക്കുക ബുദ്ധിമുട്ടാണോ? റിയാസിന്റെ കല സാക്ഷാത്കാരങ്ങളിൽ കോൺസ്റ്റിറ്റ്യൂഷൻ കടന്നു വരുന്നതെങ്ങനെയെന്നും , വിവാൻ സുന്ദരം ഇന്ത്യൻ ആർട്ടിൽ സൃഷ്ടിച്ച വിപ്ലവവും മീഡിയാറ്റിക് റിയലിസവും ചർച്ച ചെയ്യുന്ന എപ്പിസോഡ്

ആർട്ടിസ്റ്റും ക്യൂറേറ്ററുമായ റിയാസ് കോമുവിന്റെ കലാ പ്രവർത്തനങ്ങളിലൂടെയും രാഷ്ട്രീയ വിശ്വാസങ്ങളിലൂടെയും സഞ്ചരിച്ച് സമകാലിക ഇന്ത്യയിൽ കല എങ്ങനെയാണ് സാമൂഹികചിന്തയുടെ ജനാധിപത്യ പരിസരങ്ങളിൽ ഇടപെടുന്നത് എന്ന് അന്വേഷിക്കുകയാണ് ദീർഘമായ ഈ സംഭാഷണങ്ങൾ. 1992 ൽ മുബൈയിൽ, റിയാസ് കലാപഠനത്തിനെത്തുമ്പോൾ ഇന്ത്യ ബാബറി മസ്ജിദ് തകർക്കപ്പെടുന്നതിലൂടെ ഹിംസാത്മകതയുടെ പുതിയൊരു രാഷ്ട്രീയ മാതൃകയിലേക്ക് മാറുകയായിരുന്നു. ഒരുഭാഗത്ത് ചുവന്ന മാരുതിയിൽ സഞ്ചരിക്കുന്ന സച്ചിൻ ടെണ്ടുൽക്കർ എന്ന പുതിയ താരത്തിന്റെ ഉദയം, മറുഭാഗത്ത് നിറയെ ബാൽ താക്കറെയുടെ കട്ടൗട്ടുകൾ. റിയാസ് കോമുവിന്റെ കലാവീക്ഷണങ്ങളെ അക്കാലത്തെ രാഷ്ട്രീയ അന്തരീക്ഷം എങ്ങനെയാണ് സ്വാധീനിച്ചത് ?

"മെഡിസിൻ പ്രിസ്ക്രൈബ് ചെയ്യുക എന്നതിലുപരി, എന്നെ കേട്ടിരിക്കുന്ന ഒരു ഡോക്ടറെ കണ്ടുമുട്ടാൻ ഞാനൊരുപാട് ആഗ്രഹിച്ചിരുന്നു. അന്നുതൊട്ടേ എൻെറ മനസ്സിലുള്ളതാണ് വെള്ളക്കോട്ടിട്ട് നിൽക്കുന്ന എൻെറ തന്നെ വലുതായ ഒരു രൂപം," സ്‌പൈനൽ മസ്‌കുലർ അട്രോഫി രോഗം ബാധിച്ച് വലിയ വെല്ലുവിളികൾ നേരിട്ട് ഒടുവിൽ ഡോക്ടർ ആവുക എന്ന തൻെറ സ്വപ്നം സാക്ഷാത്കരിച്ചിരിക്കുകയാണ് അർച്ചന വിജയൻ. ഒട്ടും എളുപ്പമായിരുന്നില്ല ഈ യാത്ര. പരിഹാസവും അവഗണനയും നേരിട്ടിട്ടും മുന്നോട്ട് തന്നെ നടന്ന വഴികളെക്കുറിച്ച് ഡോ. അർച്ചന വിജയൻ സംസാരിക്കുന്നു...

‘‘പ്രണയമുള്ള കാമുകൻ കണ്ണിലേക്കു നോക്കുമെന്നും ആർത്തിയുള്ള കാമുകൻ മാറിലേക്കും വയറിലേക്കും നോക്കുമെന്നും ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ ഒരു ബോധം ഉണ്ടായിരുന്നു. ആ രണ്ടുതരം നോട്ടത്തിനു മുന്നിലും എനിക്ക് എന്റെ ശരീരത്തിന്മേലുള്ള ആത്മവിശ്വാസം വർധിച്ചുവന്നിരുന്നു’’- ചില നോട്ടങ്ങളുടെ അഴകിനെ കുറിച്ചാണ്, എസ്. ശാരദക്കുട്ടി ‘പടം പാട്ടുകളി’ൽ പറയുന്നത്.

കേന്ദ്ര മന്ത്രിസഭ അംഗീകരിച്ച ദേശീയ നിർണായക ധാതു ദൗത്യം (National Critical Mineral Mission) എങ്ങനെയൊക്കെയാണ് കേരളമുൾപ്പെടെയുള്ള ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളെ ദോഷകരമായി ബാധിക്കുകയെന്ന് വിശദീകരിക്കുകയാണ് ഡോ: എസ്.പി. ഉദയകുമാർ. 16300 കോടി രൂപ ചെലവും പൊതുമേഖലയിൽ നിന്ന് 18000 കോടി രൂപ നിക്ഷേപവും പ്രതീക്ഷിക്കുന്ന പദ്ധതിയ്ക്ക് ബജറ്റിൽ 400 കോടി രൂപ 2025-26 വർഷത്തെ ബജറ്റിൽ വകയിരുത്തിയിട്ടുമുണ്ട്. ധാതു സമ്പന്നമായ കാടും കടലും കരയും തീരവുമെല്ലാം കോർപറേറ്റുകളെ സഹായിക്കാനും നിയന്ത്രണങ്ങളില്ലാതെയും ജനജീവിതത്തെ പരിഗണിക്കാതെയും ഖനനം ചെയ്യാനുള്ള കേന്ദ്രനീക്കം എത്ര മാത്രം അപകടകരമാണ് എന്ന് സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളും ജനങ്ങളും മനസ്സിലാക്കണമെന്നും ഉദയകുമാർ പറയുന്നു.

‘‘പട്ടുനൂൽപ്പുഴു എന്നായിരുന്നില്ല പുതിയ നോവലിന് ആദ്യം വിചാരിച്ച ടൈറ്റിൽ. ഒരുമാതിരി ആർക്കും വായിക്കാൻ പറ്റാത്ത ഹാൻഡ് റൈറ്റിംഗ് ആണ് എന്റേത്. നാട്ടിലും അടുത്ത വീട്ടുകാർക്കിടയിലുമൊക്കെ എഴുത്തുകാരൻ എന്ന ലേബൽ ഇല്ലാതെ ജീവിക്കുന്നതുകൊണ്ടുള്ള ഗുണം. ഇ- ബുക് വായിക്കുന്നതാണ് രസകരം, സൗകര്യം. സ്മാരകശിലകൾ നെറ്റ്ഫ്ലിക്സ് സീരീസാക്കുക എളുപ്പമല്ല. പുതിയ കഥാകൃത്തുക്കളിൽ നിന്ന് മലയാളത്തിൽ ഉജ്വല രചനകൾ ഉണ്ടാവുന്നു’’- കാഴ്ചയുടെ ആധിപത്യം നിലനിൽക്കുന്ന പുതിയ കാലത്ത് കഥയെഴുത്തിന്റെ സങ്കീർണതകൾ പങ്കുവെക്കുകയാണ് എസ്. ഹരീഷ്, കമൽറാം സജീവുമായി.

മഹാരാഷ്ട്രയിലെ പൂനെ മുനിസിപ്പല്‍ പ്രദേശത്തും കോര്‍പ്പറേഷന്‍ മേഖലയിലും പടര്‍ന്ന് പിടിച്ച ഗില്ലന്‍ബാരി എന്ന രോഗത്തെ ആരോഗ്യലോകം സസൂക്ഷ്മം വിലയിരുത്തിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. രോഗം ബാധിച്ച 158 പേരില്‍ 48 പേര്‍ ഐസിയുവിലും 28 പേര്‍ വെന്റിലേറ്ററിലുമാണ്. രോഗികളുടെ എണ്ണം അസാധാരണമാം വിധം കൂടുന്ന സാഹചര്യത്തില്‍ ലോകാരോഗ്യ സംഘടനയുടെ വിദഗ്ധ സംഘവും പൂനെയില്‍ എത്തിയിട്ടുണ്ട്. എന്താണ് ഗില്ലന്‍ബാരി സിന്‍ഡ്രോം? എങ്ങനെയാണ് പടരുന്നത് ? എന്തൊക്കെയാണ് ലക്ഷണങ്ങള്‍ തുടങ്ങി Guillain-Barre syndrome എന്ന അപൂര്‍വ്വ രോഗത്തെക്കുറിച്ച് വിശദമായി സംസാരിക്കുകയാണ് ഡോ. വി.ജി. പ്രദീപ് കുമാര്‍