تاریخ علم و اندیشه

شَبَه علم: آیا فلسفۀ علم می‌تواند ما را از «شر» شبه‌علم خلاص کند

سخنرانی امیرمحمد گمینی در کافه تلسی

شهریورماه 1403

آیا روش علم استقرا یا ابطال پذیری است؟

آیا می توان مرزی میان علم و شبه‌علم کشید؟

آیا مطلوب است که همه یک طور فکر کنند؟

آیا بحث دربارۀ ارزش و برتری علم بحثی علمی است؟

معرفی کتاب

چرا به علم اعتماد کنیم؟ نوشته نیومی اورسکیز. نشر نو

فلسفۀ علم. نوشتۀ لیدیمن. نشر حکمت

آیا نصیرالدین طوسی مهندس بوده است؟ آیا جابر بن حیان پدر شیمی مدرن است؟ آیا دانشمندان جهان اسلام نظریۀ تکامل داروین را گفته بودند؟ آیا بیت الحکمة دانشگاه بود؟ آیا مسلمانان هواپیما را اختراع کردند؟ آیا چارطاقی‌ها رصدخانه بودند؟

ویدیوی سخنرانی

https://www.aparat.com/v/Q9Ngm

سخنرانی امیرمحمد گمینی در دانشگاه تربیت مدرس

دبیرنشست دکتر فائزه اسکندری

اسفندماه 1402

نکاتی گفته‌نشده درباره کتاب ما چگونه ما نشدیم

گفتگوی پارسا زمانی از موسسه حامی علوم انسانی با امیرمحمد گمینی

آیا عدم افول علوم قدیم در ایران به معنای پیشرفته بودم علوم ایران قدیم است

ویدیو

https://www.youtube.com/watch?v=zALPvz08Gf4

خرید کتاب مستقیم از ناشر

چگونه علمای مسیحی، چینی، و مسلمان از علوم جدید به مثابه ابزاری برای تبلیغ دین خود استفاده کردند.

امیرمحمد گمینی

مالک شجاعی

مهرماه 1402

پژوهشگاه علوم انسانی

نظریۀ تکامل داروین از چه زمان در کتاب‌های درسی مدارس ایران وارد شد؟ چه تغییراتی در عرضۀ نظریۀ تکامل داروین در کتابهای درسی پیش و پس از انقلاب ایجاد شد؟

خلاصه‌ای از مقاله‌ای با عنوان «بررسی تاریخی تغییرات کتاب‌های درسی تاریخ طبیعی مدارس با تأکید بر موضوع تکامل جانوران و انسان از دورۀ قاجاریه تا کنون» که آقای محمد معصومی در اسفند 1402 در مجلۀ تاریخ علم منشر کرده است

آدرس دریافت مقاله کامل

https://jihs.ut.ac.ir/article_91857.html

گفتگویی به بهانۀ ترجمۀ کتاب «مکانیکی‌سازی تصویر جهان: از فیثاغورس تا نیوتن» نوشتۀ دیکسترهویس

Dijksterhuis, The Mechanization of the World Picture: Pythagoras to Newton, 1986 (1950).

وحید احمدی

امیرمحمد گمینی

علیرضا شفاه

تیرماه 1402

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

گفتگوی پوریا ناظمی از پادکست «در این شب‌ها» با امیرمحمد گمینی

دربارۀ فرضیۀ افول علم در دوران

اسلامی و نقد و بررسی آن

نسخۀ ویدئویی

https://youtu.be/076IF9oHh6c

منابعی برای مطالعه بیشتر در این موضوع:

1. در این ویدئو تصاویری از نسخه های خطی علمی و شواهد تاریخی را آمده است

https://www.aparat.com/v/CnNTJ

2. گمینی این کتاب را به زودی منتشر می کند: ما چگونه ما نشدیم: نقد و بررسی فرضیۀ افول علم در ایران و عوامل آن. نشر کرگدن.

3. مقاله جمیل رجب در جواب واینبرگ، با عنوان «چه زمانی علوم دوره اسلامی از بین رفت؟» با ترجمۀ حمید بهلول در سال 1397 در مجلۀ نجوم شمارۀ 268 منتشر شده و در وبسایت پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران قابل بارگیری است.

https://utihs.ut.ac.ir/documents/48952072/0/ragep-Bohlul

4. درباره انگیزه های مذهبی و مابعدالطبیعی در مخالفت با ارسطو در رنسانس و انقلاب علمی قرن هفدهم مطالعۀ دو کتاب زیر را پیشنهاد می‌شود

- مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین نوشتۀ آرتور برت، ترجمۀ عبدالکریم سروش، نشر سروش، 1368.

- گذار از جهان‌بسته به کیهان بی‌کران نوشتۀ الکساندر کویره، ترجمۀ علیرضا شمالی، نشر نگاه معاصر، 1387.

5. ظاهراً اولین بار توفیق حیدرزاده مقاله‌ای به فارسی در سال 1375 در شمارۀ 15 و 16مجلۀ وقف میراث جاویدان درباره مدل‌های غیربطلمیوسی منتشر کرد با عنوان «نظام بطلمیوسی و مدل‌های غیر بطلمیوسی پیش کپرنیک». http://mag.waqfi.ir/Article.aspx?articleID=338

6. گمینی در کتاب دایره‌های مینایی: پژوهشی در تاریخ کیهان‌شناسی در تمدن اسلامی، نشر حکمت سینا، به طور مشروح به مدل‌های بطلمیوسی و غیربطلمیوسی نزد منجمان مراغه پرداخته‌ و جزئیات بحث را بر اساس پژوهش‌های اخیر و اسناد در دسترس آورده‌است. علاوه بر این، آرای طوسی و شیرازی دربارۀ دلایل سکون زمین و تأثیری که در قرون بعد گذاشت را شرح داده‌است

7. درباره رویارویی علمای اصولی با نجوم جدید در دوران قاجار بنگرید به مقاله‌ام با عنوان «علمای امامیه و نجوم جدید در عصر قاجار» در شمارۀ 24 (1397) مجلۀ تاریخ علم.

https://jihs.ut.ac.ir/article_72849.html

8. مقاله صلیبا دربارۀ شمس‌الدین خفری (دورۀ صفوی) ترجمه شده و در مجلۀ میراث علمی اسلام و ایران شمارۀ 3 سال 1392 با عنوان «مدل‌های غیربطلمیوسی شمس الدین خفری در اواخر دوره اسلامی» منتشر شده است.

http://mirasmaktoob.ir/fa/system/files/nashriat/ME3-Gamini-Khafri.pdf

چگونه سوگیری‌های ایدئولوژیک در روایت تاریخ علم تأثیر می‌گذارند؟

نشست علمی در خانۀ اندیشمندان علوم انسانی

مرداد ماه 1401

دبیرجلسه: دکتر مالک شجاعی

سخنران: دکتر امیرمحمد گمینی

ویدئوی جلسه

https://www.aparat.com/v/IdMKk

کتاب پیشنهادی

مقدمه‌ای بر تاریخ‌نگاری علم. هلگه کراگ. نشر سمت

آیا منجمان یونانی و دوران اسلامی به زمین تخت اعتقاد داشتند؟ دانشمندان قدیم چه دلایلی برای کرویت زمین داشتند؟ آیا همۀ نخبگان قدیم کرویت زمین را پذیرفته بودند؟

مصاحبۀ وبسایت پرسون با امیرمحمد گمینی

در تیرماه 1401

https://porsoon.net/

آیا ایدئولوژی علم‌دوستی در قرون سوم و چهارم هجری مستقیما در آیات و روایات اسلامی ریشه داشت یا عوامل سیاسی و اجتماعی در برساخت آن نقش داشت؟

چگونه علوم یونانی که در محیط مذهبی بسیار متفاوتی با تمدن اسلامی پرورش یافته بود، در بستر این تمدن ریشه دواند و بهترین بستر برای جذب و توسعه‌اش را در این محیط پیدا کرد؟

مطالعۀ بیشتر

کتاب اندیشۀ یونانی، فرهنگ اسلامی. نوشتۀ دیمیتری گوتاس. نشر فرزان روز

http://farzanpublishers.com/index.php/search/product/view/5/150

میزگرد مرکز علم و الهیات دانشگاه شهید بهشتی با عنوان:

✔️نقش دین در تکوین علم دوره طلایی تمدن اسلامی 

اعضای میزگرد:

🎙دکتر امیر احسان کرباسی زاده (گروه فلسفه دانشگاه اصفهان )؛

🎙دکتر امیر محمد گمینی (پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران)؛

🎙دکتر ابوتراب یغمایی:مدیر جلسه (پژوهشکده مطالعات بنیادین علم وفناوری دانشگاه شهیدبهشتی ).

#پژوهشکدهمطالعاتبنیادینعلمو_فناوری؛