Donald Trump powiedział, że jest zawiedziony rozmową telefoniczną z Władimirem Putinem. Prezydent Stanów Zjednoczonych ocenił, że rosyjski przywódca nie zamierza zakończyć wojny na Ukrainie. W kilka godzin po rozmowie Rosjanie przypuścili kolejny atak powietrzny na Kijów. 

Putin powtórzył z kolei stawiane od dawna żądanie usunięcia pierwotnych przyczyn konfliktu. W języku Kremla są nimi rozszerzenie NATO na wschód oraz wspieranie prozachodniego kursu Ukrainy. 

Tłumaczy Kuba Benedyczak, redaktor Układu Sił. 

44 prezesów dużych europejskich firm, takich jak Airbus i BNP Paribas, apeluje do Komisji Europejskiej o wstrzymanie na dwa lata implementacji Aktu w sprawie sztucznej inteligencji. Twierdzą, że związane z nim wymogi nie są do końca jasne i ich egzekwowanie może zaszkodzić konkurencyjności europejskiej gospodarki. Firmy nie będą mogły bowiem swobodnie wdrażać narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, w przeciwieństwie do konkurentów ze Stanów Zjednoczonych czy Chin. 

Akt wszedł w życie w sierpniu 2024 roku, ale poszczególne jego zapisy są wdrażane zgodnie ze specjalnym harmonogramem. Klasyfikuje narzędzia związane ze sztuczną inteligencją według kryterium niebezpieczeństw, które ze sobą niosą. Czatboty, które umożliwiają korzystanie z modeli językowych ogólnego przeznaczenia, takich jak ChatGPT, znajdują się w kategorii instrumentów o ograniczonych zagrożeniach. 

Od 2 sierpnia tego roku modele te będą podlegać nowym zasadom. Ich twórcy będą musieli m.in. upewniać się, że ich narzędzia działają w zgodzie z przepisami dotyczącymi praw autorskich oraz udostępniać organom i kontrahentom dokumentację. Możliwe będzie też nakładanie kar na dostawców takich usług.

Komisja Europejska jest w trakcie przygotowywania wytycznych dla firm odpowiadających za modele językowe ws. wdrażania zapisów aktu. 

Tłumaczy Leszek Bukowski, ekspert ds. nowych technologii i redaktor Układu Sił.

Biały Dom informuje, że wstrzyma część dostaw uzbrojenia na Ukrainę. Zastępca rzecznika Anna Kelly przekazała, że decyzja jest związana koniecznością stawiania interesu Stanów Zjednoczonych na pierwszym miejscu. Została podjęta po ukazaniu się raportu Departamentu Obrony ws. pomocy wojskowej dla zagranicznych partnerów. 

Powodem jest zmniejszanie się amerykańskich zapasów broni. Jednocześnie Kelly stwierdziła, że potęga amerykańskich sił zbrojnych pozostaje niekwestionowana. 

Nie poinformowano natomiast, o jakie uzbrojenie dokładnie chodzi. Według stacji NBC, to pociski przechowujące Patriot, amunicja artyleryjska, rakiety i granatniki. Niezależnie od komunikatu Białego Domu, wicesekretarz obrony Elbridge Colby poinformował, że prezydent Trump ma do dyspozycji wiele sposobów pomocy Ukrainie, proponowanych przez jego departament. 

dr Marek Stefan, zastępca redaktora naczelnego Układu Sił. 

Komisja Europejska przedstawiła zapisy umowy handlowej, którą zamierza podpisać z Ukrainą. Maroš Šefčovič, europejski komisarz ds. handlu przekazał, że są one kompromisem pomiędzy chęcią wsparcia Kijowa w obliczu wojny, a zastrzeżeniami państw członkowskich unii, które obawiają się o los swoich rolników. Umowa bazuje na dotychczasowym porozumieniu o wolnym handlu. Kijów i Bruksela nie będą jednak prowadzić bezcłowej wymiany towarowej bez ograniczeń. Rozszerzona została natomiast lista produktów, których określone ilości mogą wjechać do Unii Europejskiej bez opłat. Jest też wąska gama dóbr, takich jak cukier, drób, jaja i pszenica, na które ze względów politycznych wprowadzone zostaną surowsze limity. Ukraina zobowiązuje się do wdrożenia unijnych standardów dotyczących produkcji żywności, dotyczących m.in. dobrostanu zwierząt czy stosowania pestycydów. Ma to zrobić do 2028 roku. Ponadto każda ze stron może wprowadzić ograniczenia na import, jeżeli grozi on poważnymi zakłóceniami rynku. Odpowiedzialny za negocjacje po stronie ukraińskiej Taras Kaczka stwierdził, że dla Kijowa jest to bardzo dobra umowa, która pozwoli utrzymać dotychczasowy poziom eksportu.Teraz warunki musi zaakceptować Rada Unii Europejskiej. Tłumaczy Bartosz Mielniczek z Klubu Jagiellońskiego.

Ustawa, która umożliwi Stanom Zjednoczonym nałożenie sankcji na państwa, które kupują surowce z Rosji, zostanie przyjęta przez Kongres w lipcu – powiedział jej autor, senator Lindsey Graham w stacji ABC News. Polityk Partii Republikańskiej stwierdził, że ten akt prawny popiera także Donald Trump. 

Ustawa pozwoli prezydentowi zwiększyć stawki celne do 500 proc. wobec państw, które sprowadzają ropę naftową, gaz oraz uran z Rosji. Uderzyłoby to m.in. w Indie i Chiny, które łącznie odpowiadają za 70 proc. eksportu rosyjskiej ropy. 

Senator zaznaczył, że w myśl ustawy ostateczna decyzja o nałożeniu sankcji będzie należeć do prezydenta. W czerwcu The Wall Street Journal informował, że na taki kształt przepisów naciskał Biały Dom. Według Grahama, ustawę popiera już 84 senatorów w stuosobowym senacie. 

Rafał Michalski, amerykanista i współpracownik Układu Sił.

Na szczycie Rady Europejskiej Ursula von der Leyen zaproponowała, by Unia Europejska połączyła siły z państwami związanymi umową CPTPP. Zrzesza on 12 państw z pięciu kontynentów, związanych wolnym handlem. Przewodnicząca Komisji Europejskiej stwierdziła, że powstały w ten sposób blok zreformowałby światową wymianę i być może zastąpiłby dysfunkcyjną Światową Organizację Handlu.

W ten sposób, jak oceniła von der Leyen, będzie można pokazać światu, że swobodna wymiana w oparciu o zasady jest możliwa. Jednocześnie powiedziała, że od Unii Europejskiej oraz państw, które podpisały CPTPP będzie zależeć, czy Stany Zjednoczone będą mogły dołączyć do bloku.

- Pomysł zaangażowania Unii Europejskiej we współpracę z państwami inicjatywy CPTPP (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership) jest zasadny, jednak tylko w określonym kontekście. W żadnym razie nie może ona zastąpić Stanów Zjednoczonych jako partnera handlowego Europy. USA odpowiadają za ponad 20% handlu zagranicznego UE, podczas gdy wszystkie państwa należące do CPTPP łącznie za jedynie około 7%.

- tłumaczy Maksymilian Skrzypczak, redaktor Układu Sił.

Szczyt NATO w Hadze zakończył się potwierdzeniem wcześniejszych doniesień medialnych – sojusznicy z wyjątkiem Hiszpanii zgodzili się wydawać 5 proc. PKB na cele związane z obronnością do 2035 roku. 3,5 proc. to wydatki stricte wojskowe, a 1,5 proc. na obszary takie jak infrastruktura podwójnego zastosowania, obrona cywilna czy przemysł obronny.

Szczyt zwieńczyła pięciopunktowa deklaracja. To wyjątkowo krótki dokument – w zeszłym roku zawierała ona 38 punktów. Część komentatorów twierdzi, że starano się nie dopuścić do żadnej kontrowersji, która spowodowałaby emocjonalną reakcję Donalda Trumpa i była demonstracją braku jedności sojuszu.

Sekretarz generalny NATO Mark Rutte pisał do amerykańskiego prezydenta niedługo przed szczytem, że to dzięki niemu sojusznicy będą płacić więcej na obronność tak jak powinni.

- Z punktu widzenia państw europejskich głównym celem szczytu NATO było przede wszystkim uniknięcie katastrofy. Obawiano się, że Donald Trump – podobnie jak podczas szczytu w 2018 roku, gdy atmosfera była niezwykle napięta, a prezydent USA miał nawet grozić wycofaniem Stanów Zjednoczonych z Sojuszu – znów doprowadzi do eskalacji.

- tłumaczy dr Marek Stefan, zastępca redaktora naczelnego Układu Sił.

Irański program nuklearny nie został pogrzebany w wyniku nalotu przeprowadzonego przez Stany Zjednoczone. Prawdopodobnie został jedynie opóźniony o kilka miesięcy. Takie są wstępne ustalenia Agencji Wywiadowczej Departamentu Oborny – DIA, jak przekazuje stacja CNN, powołując się na siedem anonimowych źródeł znających sprawę. 

Ocenia zniszczeń, w momencie opublikowania tej informacji, cały czas trwała, więc ostateczne wnioski mogą być inne. The Washington Post, cytując osobę mającą dostęp do raportu DIA napisał, że część wirówek do wzbogacania uranu pozostała nietknięta. 

Stoi to jednak w sprzeczności ze słowami prezydenta Donalda Trumpa, który stwierdził, że irańskie ośrodki wzbogacania uranu zostały całkowicie zniszczone. Biały Dom wydał komunikat, w którym stwierdzono, że ocena wydarzeń zaprezentowana przez służby była całkowicie błędna, ale została przekazana CNN przez funkcjonariusza niskiego szczebla, który jest nieudacznikiem. Celem było znieważenie prezydenta i pilotów, którzy przeprowadzili nalot. 

Sam Trump nazwał te doniesienia fake newsami. 

Rafał Michalski, amerykanista i współpracownik Układu Sił. 

Donald Trump napisał w mediach społecznościowych, że Izrael i Iran zgodziły się na zawieszenie broni. Pogratulował obu stronom chęci zakończenia konfliktu, który, jak stwierdził, powinien zostać nazwany wojną 12-dniową. Niedługo jednak po jego wpisie w Teheranie słyszane były eksplozje.

Portal Axios twierdzi, że szef izraelskiego rządu Benjamin Netanjahu powiedział Trumpowi przez telefon, że zamierza ograniczyć, ale nie zupełnie wstrzymać naloty. Israel Katz, minister obrony Izraela przekazał natomiast we wtorek, że wydał rozkaz ataku w odpowiedzi na rzekome wystrzelenie rakiet przez Iran.

Trump w rozmowie z reporterami powiedział, że jest zawiedziony postawą obu stron, w szczególności Izraela. Używając wulgaryzmu stwierdził, że Izrael i Iran tak długo walczą ze sobą, że nie wiedzą już co robią.

- Doszło najprawdopodobniej do incydentów. Izrael oskarża drugą stronę o złamanie zawieszenia broni i wystrzelenie rakiety balistycznej, ale Iran, co ciekawe, zaprzecza temu. Teheran został natomiast zbombardowany.

Mimo wszystko uważam, że zawieszenie broni będzie mniej lub bardziej trwałe, a jeżeli potrwa dłużej niż 30 dni, może z niego wyniknąć trwalszy układ

- tłumaczy Marcin Krzyżanowski, ekspert ds. bliskowschodnich i współpracownik Układu Sił.

Państwa członkowskie NATO zgodziły się wydawać 5 proc. PKB na cele związane z obronnością. Decyzja zapadła tuż przed szczytem, który odbędzie się w Hadze. Domagali się tego sekretarz generalny sojuszu Mark Rutte oraz prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump.

Rutte chciał, by terminem osiągnięcia tego celu był rok 2032, jednak ostatecznie, według źródeł dyplomatycznych Agencji Reutera, będzie to rok 2035. W 2029 roku nastąpi natomiast przegląd tego celu.

Państwa NATO zdecydowały się przeznaczać 3,5 proc. PKB stricte na wydatki militarne, natomiast 1,5 proc. na mające wpływ na bezpieczeństwo, takie jak infrastruktura czy obrona cywilna.

Jedynym państwem, które wyłamało się z tej decyzji jest Hiszpania, która uzyskała dla siebie specjalne wyłączenie. Jej premier Pedro Sanchez powiedział, że Madryt jest w stanie zrealizować tzw. cele dotyczące zdolności obronnych sojuszu, wydając na to jedynie 2,1 proc. PKB. Stwierdził również, że wyższy poziom wydatków zagroziłby systemowi dobrobytu w Hiszpanii.

Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump skrytykował Sancheza mówiąc, że skoro wszyscy płacą, to Hiszpania także musi. Jednocześnie sam sugerował, że USA nie muszą osiągać tego poziomu, ponieważ przez wiele lat zapewniały bezpieczeństwo Staremu Kontynentowi.

Aby wyjść naprzeciw postulatom strony amerykańskiej — a w zasadzie można powiedzieć: ultimatum ze strony prezydenta Trumpa, który domagał się znaczącego wzrostu wydatków obronnych, do poziomu 5% PKB — sojusznicy przyjęli taką formułę, która pozwala na formalne poparcie tej deklaracji przez wszystkie państwa członkowskie. Warto zaznaczyć, że w toku negocjacji zgłaszano obiekcje, między innymi Hiszpania, ale ojusznicy do końca dyskutowali również o horyzoncie czasowym, przy czym część państw, zwłaszcza na wschodniej flance NATO, postulowała szybsze tempo. Na przykład państwa bałtyckie wskazywały rok 2030 jako optymalny termin dojścia do poziomu 5% PKB.

Z punktu widzenia krajów wschodniej flanki NATO oraz regionu Morza Bałtyckiego kluczowe jest, aby te zwiększone inwestycje obronne — mimo że mogą dopuszczać pewne przesunięcia budżetowe czy kreatywną księgowość — faktycznie przekładały się na realny wzrost potencjału wojskowego. Chodzi zarówno o zwiększenie liczebności żołnierzy i formacji taktycznych, jak i o jakościowy postęp w zakresie modernizacji technicznej sił zbrojnych. Wszystko po to, aby wypełnić treścią, czyli realnymi zasobami i zdolnościami, regionalne plany obronne NATO, które zostały przyjęte na szczycie w 2023 roku.

W tym kontekście kluczowe znaczenie mają również nowe cele zdolności wojskowych (NATO Capability Targets), przyjęte 5 czerwca przez ministrów obrony państw NATO. W ramach procesu planistycznego NATO (NATO Defence Planning Process) każde państwo członkowskie zobowiązało się do osiągnięcia określonych zdolności wojskowych — zarówno w perspektywie krótkoterminowej (najbliższe lata), jak i w dłuższym horyzoncie, sięgającym ponad dekady. Nowe cele są oceniane jako przełomowe — największy zwrot od czasów zakończenia zimnej wojny. Sojusz zobowiązuje się bowiem do odbudowy zdolności w zakresie obrony zbiorowej i odstraszania na poziomie porównywalnym z okresem zimnowojennym. Wszystko to ma na celu skuteczne odstraszanie Rosji, a jednocześnie uwzględnia amerykańskie plany stopniowego zmniejszania wojskowej obecności USA w Europie na rzecz innych regionów, w szczególności Indo-Pacyfiku i polityki powstrzymywania Chin

- tłumaczy Piotr Szymański z Ośrodka Studiów Wschodnich.