Donald Trump zapewnił, że jeżeli Niemcy będą tego chciały, wojska amerykańskie pozostaną na ich terenie. Deklaracja padła podczas spotkania w Gabinecie Owalnym Białego Domu z Friedrichem Merzem, niemieckim kanclerzem. W połowie maja ambasador Stanów Zjednoczonych przy NATO Matthew Whitaker powiedział, że jeszcze w tym roku Waszyngton rozpocznie rozmowy z sojusznikami na temat wycofania sił USA z Europy. 

Spotkanie Trump-Merz przebiegło w dobrej atmosferze, w przeciwieństwie do poprzednich, kiedy gośćmi byli prezydenci Ukrainy Wołodymyr Zełenski oraz Republiki Południowej Afryki Cyril Ramaphosa. Merz był uprzejmy i nie odzywał się zbyt często, pozwalając Donaldowi Trumpowi swobodnie odpowiadać na pytania mediów. 

komentuje prof. Jadwiga Kiwerska z Instytutu Zachodniego.

Komisja Europejska zgodziła się, by pieniądze z Funduszu Odbudowy, które nie zostały wykorzystane przez państwa członkowskie, mogły zostać przekierowane na projekty obronne. To 335 mld euro z puli 650 mld, utworzonej po pandemii Covid-19 w celu rozruszania europejskiej gospodarki. Pieniądze te wypłacane są w postaci pożyczek i grantów, a pozyskiwane przez zaciąganie wspólnego długu przez Unię Europejską. 

Decyzja Brukseli nie jest spóźniona, lecz wynika z długotrwałej refleksji nad priorytetami Unii Europejskiej. W czasie pandemii priorytetem było przygotowanie na kryzysy zdrowotne i odbudowa gospodarki poprzez znaczący impuls finansowy, wspierający takie obszary jak klimat, służba zdrowia czy transformacja energetyczna. Obecnie uwaga skupia się na obronności. Wzmacnianie zdolności obronnych obejmuje nie tylko zakup sprzętu, ale także rozwój infrastruktury, takiej jak drogi, linie kolejowe, umocnienia graniczne, koszary czy magazyny wojskowe. Inwestycje te, jeśli są realizowane mądrze, mogą wspierać całą gospodarkę

- tłumaczy Łukasz Maślanka z Ośrodka Studiów Wschodnich.

Nowy prezydent Korei Południowej Lee Jae-myung zapowiada bliską współpracę z Waszyngtonem na rzecz bezpieczeństwa. Jednocześnie stoi przed wyzwaniem wypracowania umowy handlowej ze Stanami Zjednoczonymi. Jeżeli się to nie uda, zgodnie z wyliczeniami administracji Donalda Trumpa, stawka celna dla Seulu wyniesie 25 proc. W kwietniu południowokoreański eksport do USA zmalał o ponad 8 proc. Lee Jae-myung prawdopodobnie znajdzie się też pod amerykańską presją, by wydawać więcej na obronność. 

Jednocześnie prezydent elekt zapowiadał łagodniejsze podejście do Rosji i Chin. Lee Jae-myung chce poprawienia relacji handlowych z Pekinem. Sygnalizował także mniejsze zainteresowanie sprawami napięć amerykańsko-chińskich w Cieśninie Tajwańskiej. W komunikacie Białego Domu napisano, że sojusz z Koreą Południową pozostaje niewzruszony oraz że wybory w tym kraju odbyły się w sposób wolny i uczciwy. Jednocześnie znalazło się tam stwierdzenie, że Waszyngton jest zaniepokojony wpływami chińskimi w państwach demokratycznych.

Nie można wykluczyć, że nowy prezydent Korei Południowej, reprezentujący partię lewicową, będzie dążył do pewnej formy ocieplenia relacji z Chińską Republiką Ludową, a być może również z Koreą Północną. Taka strategia nie byłaby całkowicie pozbawiona sensu, zwłaszcza w kontekście sygnałów płynących z administracji Donalda Trumpa, według których priorytetem Stanów Zjednoczonych jest powstrzymywanie Chin – przede wszystkim poprzez odstraszanie ich od ewentualnej agresji, m.in. na Tajwan.

- tłumaczy dr Marek Stefan, zastępca redaktora naczelnego Układu Sił.

Polska, Litwa i Rumunia podczas szczytu Bukaresztańskiej Dziewiątki w Wilnie zadeklarowały stopniowe działania na rzecz osiągnięcia poziomu wydatków na obronność w wysokości 5 proc. PKB. W komunikacie napisano także, że Rosja stanowi znaczące, bezpośrednie i długofalowe zagrożenie dla bezpieczeństwa euroatlantyckiego.

- Jednym z głównych tematów spotkania w Wilnie był wzrost nakładów na obronność. Wszystkie państwa wyraziły poparcie dla zwiększenia wydatków obronnych w NATO i opowiedziały się za przyjęciem bardziej ambitnego celu niż ten ustalony w 2014 roku (2% PKB). Nawiązano także do propozycji Sekretarza Generalnego NATO, zgodnie z którą państwa członkowskie miałyby przeznaczać łącznie 5% PKB na szeroko rozumianą obronę – z czego 3,5% na wydatki stricte obronne, a 1,5% na działania "defense-related", czyli m.in. infrastrukturę podwójnego zastosowania, nowe technologie i inwestycje przemysłowe.

- tłumaczy Piotr Szymański z Ośrodka Studiów Wschodnich.

Chiny oskarżają Stany Zjednoczone o poważne naruszenie rozejmu w wojnie handlowej, który został wynegocjowany w Genewie w pierwszej połowie maja. W jego ramach obie strony zdecydowały się znacznie obniżyć stawki celne we wzajemnym handlu na 90 dni.

Chińskie ministerstwo handlu twierdzi, że od tego czasu USA podjęły szereg działań wymierzonych w interesy Państwa Środka. Wymienia ostrzeżenie dotyczące używania procesorów produkowanych przez Huawei, zablokowanie sprzedaży oprogramowania do projektowania chipów chińskim firmom oraz wycofanie wiz dla studentów z Chin.

Także Waszyngton, ustami Donalda Trumpa, wyraził niezadowolenie z postępowania Pekinu. Amerykański prezydent stwierdził, że zgodził się na szybki układ z Chinami, by uchronić je przed złą sytuacją, tymczasem złamały one uzgodnienia.

- Obie strony – Stany Zjednoczone i Chiny – ponoszą straty w wyniku trwającej wojny handlowej, która moim zdaniem nie przynosi żadnych wygranych.

Zgodnie z raportem firmy Allianz Trade, straty Chin wynikające z wojny celnej mogą w 2025 roku sięgnąć 108 miliardów dolarów. Kwota ta odpowiada jednej czwartej chińskiego eksportu do USA i około 0,5% chińskiego PKB.

W ostatnim czasie strona amerykańska zaczęła wyraźniej odczuwać skutki wojny handlowej. Wydaje się, że to również doprowadziło do zawarcia porozumienia w Genewie oraz większej gotowości do osiągnięcia kompromisu z Chinami.

- tłumaczy Łukasz Kobierski, prezes Instytutu Nowej Europy.

Komisja Europejska nie przedłuży terminu funkcjonowania Funduszu Odbudowy – twierdzą informatorzy Politico. Zabiegały o to m.in. Polska, Włochy, Hiszpania i Portugalia, argumentując, że zasady przyznawania pieniędzy są skomplikowane, a procedowanie wniosków trwa długo. Decyzja ma zostać ogłoszona w przyszłym tygodniu.

W naszym przypadku również można postawić zarzut, że przez kilka lat komisja de facto blokowała cały proces. Ale wiele administracji narodowych skarży się na utrudnienia ze strony komisji. Do tej pory wydano około połowy dostępnych środków. 

Jeśli ten trend się utrzyma, część funduszy pozostanie niewykorzystana. W takiej sytuacji państwa członkowskie mogą stracić zainteresowanie kolejnymi podobnymi inicjatywami, wymagającymi wspólnego zadłużenia – nawet w tak ważnych obszarach jak bezpieczeństwo i obrona, o których aktualnie trwają rozmowy w Brukseli

- tłumaczy europeista prof. Tomasz Grosse.

NATO ma oczekiwać od Niemiec, by powołały siedem nowych brygad, czyli około 40 tys. żołnierzy. Postulat ten ma zostać postawiony w przyszłym tygodniu podczas spotkania ministrów obrony państw sojuszu. O sprawie z anonimowych źródeł dowiedziała się Agencja Reutera. Jedno z nich stwierdziło, że sojusz postawi sobie za cel dysponowanie 120 lub 130 brygadami. Obecny pułap, do którego dąży NATO, to 80 takich związków taktycznych. 

- Polska i Niemcy zostały wyznaczone do odegrania kluczowej roli w wystawieniu komponentu lądowego w ramach nowego modelu sił NATO (NATO Force Model). W przypadku Niemiec pojawiają się poważne trudności. Już w poprzedniej kadencji Bundestagu komisarz ds. sił zbrojnych, Eva Högl, ostrzegała, że Niemcy mogą mieć trudności z osiągnięciem celu, jakim jest posiadanie armii liczącej 203 tys. aktywnych żołnierzy do 2031 roku.

- tłumaczy dr Marek Stefan, zastępca redaktora naczelnego Układu Sił.

Donald Trump stwierdził, że Moskwa „igra z ogniem”, nie chcą zaangażować się w rozmowy z Ukrainą na temat zawieszenia broni. Władimir Putin nie zdaje sobie sprawy, że gdyby nie ja, w Rosji wydarzyłyby się naprawdę złe rzeczy – napisał w mediach społecznościowych amerykański prezydent. W odpowiedzi Dmitrij Miedwiediew, wiceprzewodniczący Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, powiedział, że jedyną złą rzeczą jest trzecia wojna światowa i ma nadzieję, że Trump to rozumie. 

Z jednej strony — jak zakładają rosyjscy analitycy — Trump chciałby zakończyć konflikt, przynajmniej poprzez jego zamrożenie. Takie rozwiązanie mogłoby zostać przedstawione jako sukces na potrzeby wewnętrznej polityki USA, a nawet umożliwić ubieganie się o Pokojową Nagrodę Nobla. Można by wówczas twierdzić, że to właśnie dzięki jego wysiłkom udało się zatrzymać działania zbrojne, w przeciwieństwie do jego konkurentów — Joe Bidena i Partii Demokratycznej — którzy doprowadzili do eskalacji.

Rosjanie wykorzystują tę narrację, a wypowiedzi Trumpa interpretują również jako element presji i sygnał frustracji: „próbuję się z wami porozumieć, oferuję określoną współpracę gospodarczą, jestem skłonny uznać aneksję kontrolowanych przez was terytoriów, a wy nadal odrzucacie moje propozycje”. Dla rosyjskich elit stanowi to dowód, że Trump nadal postrzega Rosję jako partnera, z którym warto i należy się porozumieć, by ograniczyć możliwość eskalacji konfliktu.

Z drugiej strony, część rosyjskich elit – zwłaszcza umiarkowane kręgi – obawia się, że Trump może ostatecznie porzucić tę linię polityczną. Dla tych środowisk szczególnie istotne jest zamrożenie konfliktu i powrót do handlu, inwestycji oraz częściowe otwarcie zachodnich rynków finansowych dla Rosji. Wypowiedzi Trumpa interpretowane są przez nie zarówno jako nadzieja, jak i obawa — zwłaszcza w kontekście ewentualnego odwrotu USA od aktywnej polityki wobec Europy

- tłumaczy Michał Sadłowski, dyrektor Centrum Badań nad Państwowością Rosyjską.

Firmy wydobywające ropę naftową w Stanach Zjednoczonych nie chcą zwiększać podaży – pisze Financial Times. Przeciwnie, obawiają się jej nadmiaru i w związku z tym spadku dochodów. W piątek cena ropy w USA wynosiła około 61,5 dolara za baryłkę. Tymczasem koncerny wydobywcze deklarują, że ich działalność opłaca się, gdy cena wynosi 65 dolarów lub więcej.

- Firmy funkcjonujące na rynku energetycznym w Stanach Zjednoczonych to w przeważającej mierze podmioty prywatne, kierujące się przede wszystkim interesem biznesowym. Kluczowym czynnikiem warunkującym ich działania jest opłacalność podejmowanych decyzji — to, czy dany krok przyniesie zysk.

- tłumaczy Mariusz Marszałkowski, wydawca i analityk portalu defence24.pl.

Nvidia, czołowy światowy producent procesorów używanych do sztucznej inteligencji planuje stworzyć nowy chip przeznaczony na rynek chiński. Masowa produkcja może rozpocząć się już w czerwcu. 

Obecność Nvidii jest dziś prawdopodobnie najistotniejszym zagadnieniem na styku technologii i geopolityki – zarówno z perspektywy Stanów Zjednoczonych, jak i Chin. Dla amerykańskich decydentów firma ta stanowi strategiczną dźwignię wobec Chin. Dlaczego?

Musimy zrozumieć, że Nvidia to dziś nie tylko producent akceleratorów wykorzystywanych do trenowania modeli sztucznej inteligencji. To całościowy ekosystem technologiczny – obejmujący zarówno rozwijane od lat oprogramowanie, jak i sprzęt, a także usługi chmurowe, które służą m.in. do symulacji i treningu robotów w środowiskach wirtualnych.

- tłumaczy dr Leszek Bukowski, redaktor Układu Sił.