Vegamótið

Sendingin var fyrstu ferð send tann 22. februar 2016. 

Røddin er blivin djúpari, vøddarnir broytast, og so hómast skeggvøkstur í andlitinum. Kristin Kristiansen er í ferð við at blíva maður. Hann er annars føddur sum kvinna.

Fyri skjótt hálvum ári síðan fór hann at smyrja seg við einum kremi, ið inniheldur hormon, soleiðis, at kroppurin spakuliga broytist frá at vera konufólk til at blíva mannfólk.

Kristin Kristiansen vil vera maður, og tað er eitt ynskið, hann hevur havt heilt frá barnsbeini. Hann hevur itið Eyðfríð, men fekk navnið broytt soleiðis, at eisini navnið vísir, at hann er mannfólk.

Á Vegamótinum fortelur Kristin Kristiansen millum annað, hvussu tað hevur verið altíð at følt seg øðrvísi, og hann greiðir eisini frá ferðini at fara frá at vera konufólk til at blíva maður. Ein ferð, ið hevur verið alt annað enn løtt.

- Eg kundi tað sama doyð handan dagin, men eg plagi at siga, at Gud vildi tað øðrvísi. Soleiðis sigur Finn Johannesen, sum er føddur og uppvaksin í Klaksvík, men býr í dag í Vági.

Í sendingini Vegamótinum fortelur hann um eina hending í Mikladali fyri 17 árum síðan. Ein hending, ið hann sjálvur lýsir sum ein skakandi tilburð.

Finn Johannesen kundi henda dagin endað sínar dagar niðri í fjørðuni í Mikladali, men lagnan vildi tað øðrvísi. Eftir hendingina fór Finn Johannesen at hugsa meir um lívið og raðfestingarnar.

Í Vegamótinum fortelur Finn Johannesen um sjálva hendingina og eisini, hvussu upplivingin fekk hann at broyta lívsáskoðan og fáa onnur virði í lívinum.

Í sendingini hesa ferð fortelur 49 ára gamla Linda Olsen um sítt lívsins vegamót.

Linda Olsen hevur havt ein heldur turbulentan barndóm, og sum tannáringur byrjaði hon eina alkoholmisnýtslu, ið stýrdi øllum lívinum. Sjálvt ikki tá hon gjørdist við barn sum 24 ára gomul, vildi hon broyta lívsstíl.

Men eftir at hava livað í nógv nógv ár við alkoholmisnýtslu og einum ógvuliga turbulentum gerandisdegi tók Linda fyri 17 árum síðani eina avgerð. Hon fór í viðgerð fyri alkoholmisnýtsluna. Tá broyttist alt.

- Tá var eg komin so langt út, at eg orkaði ikki meir. Orkaði ikki at arbeiða, fáa mær eina útbúgving og ei heldur at vera mamma, sigur Linda Olsen.

Hoyr Lindu Olsen greiða frá barna- og ungdómsárunum, har alkohol, rúsevni og veitslur vóru vanligur partur av gerandisdegnum.

Gestur í Vegamótinum hesaferð er 45 ára gamli Ottar í Funningsstovu. Í 1995 avgjørdi hann at verða útsendur við danska herinum til krígsherjaða landið Bosnia. Ein avgerð, ið hevur havt stóra ávirkan á lívið líka síðani.

- Eg var als ikki klárur yvir, hvat tað var, eg fór at uppliva, og vit blivu heldur ikki fyrireikaðir sálarliga, áðrenn vit blivu sendir til Sarajevo í Bosnia, sigur Ottar í Funningsstovu.

Tíðarskeiðið, hann var í Sarajevo, var býtt upp í tvey. Fyrstu tríggjar mánaðirnar hendi ikki so nógv, men tá Ottar kom aftur til Sarajevo eftir at hava hildið frí í nakrar vikur heima í Føroyum, var øðrvísi.

- Teir seinastu tríggir mánaðirnir vóru rættiliga buldrasligir, og eg upplivdi í fleiri umførum, at tað bleiv skotið eftir okkum. Tað eru slíkar upplivingar, sum veruliga gera nakað við ein, sigur Ottar í Funningsstovu og leggur afturat:

- Eg hevði ikki gjørt tað aftur, sigur Ottar í Funningsstovu.

Í Vegamótinum fortelur hann um tíðina í Sarajevo, og hvussu avgerðin um at fara í kríggj hevur ávirkað hansara lív.

Tann 13. september í 2013 bleiv lívið hjá Rúnu Mortensen og familjuni fullkomiliga kollvelt.

Tað, sum skuldi vera ein góður og hugnaligur fríggjadagur, bleiv av sonnum ein sorgardagur. Alt broyttist í tí løtu, at tveir politistar banka á hurðina hjá Rúnu og fortelja, at sonurin, Reimar, hevur verið fyri eini arbeiðsvanlukku.

 

- Mann hugsar als ikki í eini slíkari løtu, og eg hevði onga hóming av, at Reimar veruliga hevði verið við í eini arbeiðsvanlukku, sigur Rúna Mortensen, sum framvegis í dag hevur torført við at skilja alt tað, sum hendi hendan dagin.

- Eg eri bittur um, hvussu vit blivu loftað sum familja, tí eg haldi ikki, at vit fingu ta hjálp, vit í veruleikanum høvdu brúk fyri, sigur Rúna Mortensen.

- Tað sær kanska út sum, at vit eru komin víðari og hava tað gott, men veruleikin er tann, at einki er, sum tað var, og lívið verður ongantíð tað sama, sigur Rúna Mortensen.

Í Vegamótinum fortelur Rúna Mortensen millum annað um sorgardagin, og hvussu tað hevur verið at fáa ein gerandisdag aftur.

Marianna Ole-Jacobsen úr Miðvági hevur borið fýra børn í móðurlívi, men er tó mamma at tveimum.

Fyri átta árum síðan, tá Marianna fyrstu ferð varð við barn, fekk hon at vita, at hon og maðurin bera eina sjáldsamar sjúku. Sjúkan hevur við sær, at útlitini fyri, at tey fáa eitt barn, ið ikki kann liva uttan fyri móðurlív, eru heili 25 prosent.

Sostatt hevur Marianna tvær ferðir hevur Marianna gingið við børnum, sum eru deyð, stutt eftir at vera fødd.

Í Vegamótinum fortelur hon, hvussu tær báðar upplivingarnar hava verið, og hvussu tær hava ávirkað gerandisdagin og hana sum persón.

Tað byrjaði, tá leirvíkingurin, Jóannes Joensen, arbeiddi sum undirhaldari á Mallorca. Hetta var síðst í 90'unum.

- Tað kom so líðandi. Tá eg legði meg at sova um kvøldarnar, hoyrdi eg ymiskar røddir fyri mær. Eftir eina tíð blivu røddirnar óbehagiligar, tí tær søgdu ljót orð og tosaðu ikki altíð so pent um meg, fortelur Jóannes Joensen.

Men tað vóru ikki bara røddirnar, ið órógvaðu sinnið. Brádliga fór Jóannes Joensen eisini at síggja fyri sær og hava hvørvisjónir.

- Eitt kvøldið fór eg út á balkongina, og tá eg hugdi upp í himmalin, sá eg Freddy Mercury veittra til mín. Tá visti eg, at okkurt var heilt galið, sigur Jóannes Joensen.

Í Vegamótinum fortelur hann millum annað um, hvussu tað er at liva við sálarsjúkuni, og hvussu tað ávirkar gerandisdagin.

(Mynd: Savnsmynd)

Fyri 18 árum síðan tók tann í dag 40 ára gamla Jónley á Løgmansbø eina avgerð, sum líka síðan hevur havt ein altavgerandi leiklut í lívi hennara.

Jónley, sum frá barnsbeini hevur havt lungnasjúkuna cystiska fibrosu, valdi tá at fáa eina umfatandi lungnatransplantatión.

Í dag er Jónley elsti núlivandi føroyingurin við cystiskari fibrosu, og hóast kroppurin hevur tikið væl ímóti nýggju lungunum, livir hon hvønn dag í óvissuni um, hvussu nógva tíð hon hevur eftir.

Á Vegamótinum fortelur Jónley á Løgmansbø millum annað um barna- og ungdómsárini, tá hon var ógvuliga sjúk, um lungnatransplantatiónina, og hvussu hon hevur lært seg at liva við sjúkuni.

Tann 32 ára gamla Elisabeth Christiansen av Toftum upplivdi av sonnum at standa við eitt vegmót fyri skjótt einum ári síðani.

Í eina tíð hevði Elisabeth Christiansen kent seg óvanliga troytta og orkaði lítið og einki.

- Vit høvdu stákast til brúdleypið í nakrar vikur, og tí helt eg, at eg sikkurt bara var eitt sindur strongd av tí, fortelur Elisabeth Christansen og leggur afturat:

- Eg plagdi at venja, men eg legði til merkis, at eg orkaði ikki at røra meg meir enn í fáar minuttir, og so kikkaði eg eftir ondini og mundi svímað, sigur Elisabeth Christiansen.

Fáar dagar eftir brúdleypið versnaði heilsustøðan. Hon helt, at hon møguliga hevði fingið lungnabruna og fór tískil til lækna.

- Hjá læknanum fekk eg ein hvøkk, tí tá læknin hevði kannað meg, segði hann, at eg ivaleyst hevði ein álvarsaman hjartafeil, og sum støðan var, kundi eg fáa hjartasteðg hvørja løtu, sigur Elisabeth Christiansen.

Í Vegamótinum fortelur Elisabeth Christiansen, hvussu allar ætlanir og lívið sum heild broyttust fullkomiliga, tá hon fekk staðfest hjartafeilin á vári í fjør.

Tað skuldi vera ein góður fríggjadagur.

Vágbingurin, Martin Karl Olsen, gjørdi klárt til at mála hús henda dagin og gleddi seg annars til eina veitslu, hann skuldi í um kvøldið.

Men tað bleiv alt annað enn ein góður dagur.

Meðan tann tá 29 ára gamli Martin Karl Olsen stendur eini átta metrar uppi í stiganum og skal trekkja seymir úr, gongur galið. Tann eini seymurin situr ikki so fastur, sum Martin Karl Olsen heldur, og hann missir tí balansuna og dettur í stiganum.

- Annað beinið boygdist ikki frameftir, sum tað vanliga ger, men aftureftir, í tí eg lendi aftur. Eg kann als ikki lýsa ta pínuna, sum eg merkti. Tað var nakað so øgiligt, sigur Martin Karl Olsen, sum kom á Landssjúkrahúsið og seinni sama dag bleiv sendur til Danmarkar á Ríkissjúkrahúsið.

Á Ríkissjúkrahúsinum vóru boðini frá læknunum greið.

- Var eg komin tríggjar tímar fyrr, høvdu tey kunna bjargað beininum, men sum støðan var, vóru tey noydd at gera eina amputatión. Tá eg hoyrdi tað, fór eg í svart, og nógvir tankar fóru gjøgnum høvdið, sigur Martin Karl Olsen.

Tveir dagar seinni bleiv beinið tikið.

- Tá eg vaknaði úr narkosuni, hugdi eg niður á dýnuna og sá, at dýnan fór bara niður, har ið beinið og fóturin annars eiga at vera. Tað kendist svárt, sigur Martin Karl Olsen.

Í Vegamótinum fortelur Martin Karl Olsen millum annað um hendingina, um tíðina á Ríkissjúkrahúsinum, og hvussu hann í dag hevur ein heilt vanligan gerandisdag við eini framkomnari beinprotesu.