In de dagen van Pim Fortuyn was hij politiek leider van de PvdA, en trok de parlementsverkiezingen van mei 2002. Na een enorme verkiezingsnederlaag trad Melkert terug als PvdA-leider.

Mede omdat hij ernstige persoonlijke bedreigingen ontving (de Fortuyn-aanhang vond hem verantwoordelijk voor de moord op Pim), vertrok Melkert later naar Washington en werd bij de Wereldbank een van de 24 bewindvoerders.

Op 30 augustus 2002, was hij in de VPRO-Studio en sprak lang met A.J. Heerma van Voss over een en ander.