A Tragic Legacy

Lynne presents an interview with Jawad Zawulistani, recorded in 2021 before the fall of the Republic of Afghanistan at the small museum he curated to preserve the memories of people killed during decades of conflict. It was called the Afghanistan Centre for Memory and Dialogue. It no longer exists, closed down by the Taliban almost immediately after they re-took control.

Three Years On

Lynne talks with Ahmad Shuja, scholar, lawyer, human rights advocate, author, former official in the fallen government of Afghanistan. He discusses the reasons for the republic's failure, the post-US era in Afghanistan, and how to get to post-Taliban-2.0. Have a listen

سه‌ساله‌گی فروپاشی و سردرگمی روایت آینده

سه سال پیش با فرار اشرف غنی نظام جمهوری که طی دو دهه با حضور ناتو ایجاد شده بود، فرو پاشید و گروه طالبان بار دیگر قدرت را در افغانستان در دست گرفتند. دلایل بسیاری تا کنون برای این فروپاشی کامل عنوان شده است؛ اما آن‌چه بیش‌تر تحلیل‎گران بر آن تأکید دارند، شکست روایت مدرنیته در تقابل با ایدیولوي واپس‎گرا و سنتی طالبان است؛ روایتی که با برجسته‌سازی آیکن‎های استعمار، دست‌نشانده‌گی و اسلام‌ستیزی، طی دو دهه از روستاهای افغانستان سربازگیری کرد و با گسترش خشونت لجام‌گسیخته و کور، بار دیگر مانع مدرنیزاسیون در افغانستان شد.

اکنون که سه سال از آن روز سیاه می‌گذرد، هنوز روایت مشترکی که بتواند همه نیروهای سیاسی مخالف طالبان را بسیج کند، به وجود نیامده است. برخی بر همان روایت جمهوریت و نجات قانون اساسی گذشته تاکید دارند، برخی بر اسلام میانه‌رو که تا هنوز مبنای نظری روشن و قابل تبیینی ندارد و عده‌ای هم بر تغییر ساختار قدرت متمرکز برای عبور از وضع موجود و حفظ وضعیت بعدی؛ و قسمتی از جامعه که بیشتر نیروهای زنان و نسل اکادمیک افغانستان را شامل می‌شود، بر سکولاریزم و قطع دخالت دین در حوزه‎ عمومی پافشاری می‌‎کنند.

در ایکس ‎اسپیس این هفته‎ روزنامه ۸صبح، به روایت آینده می‌‎پردازیم؛ به این که چی قصه‎ای می‌تواند نیروهای مخالف طالبان را انسجام ببخشد و نسخه‌‎ای برای نجات آینده تعریف کند؛ نسخه‌ای که همه نیروهای مبارز علیه طالبان، به آن احساس تعلق و وابسته‌گی اخلاقی و سیاسی داشته باشند. به این می‌پردازیم که آیا نقاط مشترکی بین گروه‌های مخالف طالبان هست که در آینده به روایت مشترک بیانجامد؛ و یا مبارزه علیه طالبان، در این سردرگمی روایت مشترک، هم‌چنان با سردرگمی و وضعیت نفس‌گیر در جبهه‌های مختلف ادامه خواهد داشت.

۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

کلیوالې ښځې او بشري حقونه؛ ولې د عدالت غوښتنې مبارزه په کلیو او بانډو کې مهمه ده؟

کليو او بانډو د تاریخ په اوږدو کې تل د عدالت د ټینګښت او نظامونو د بدلون په مبارزو کې کلیدي رول لوبولی دی. په دې منځ کې د ښځو رول د عدالت غوښتونکو په مبارزو کې د بشري حقونو د ترلاسه کولو لپاره خورا ارزښتناک و. 

په افغانستان کې که څه هم ډېری ښځې په کلیو کې د کورونو د بندیانو په توګه پېژندل کېږي، خو په خپلو کورنیو او کوچنیو ټولنو باندې د اغېز له لارې بالاخره د ښځو او د دوی د حقونو په اړه د ټولنې د لیدلوري په بدلولو کې مرسته کوي. دوی په سنتي کلیوالي ټولنه کې د خپل او د خپلو ماشومانو د برخلیک د بدلون لپاره نه ستړي کېدونکي هڅې کوي ترڅو د راتلونکو نسلونو لپاره د روښانه راتلونکي لامل شي.

د طالبانو له بیا راتګ وروسته، په کلیو کې د خلکو د راټولو او د مبارزو د دوام اړتیا زیاته شوې په ځانګړي توګه د ښځو مبارزې چې د دوی د بشري حقونو د ترلاسه کولو لپاره خورا مهمې بلل کېږي. په تېرو درې کلونو کې په بېلابېلو سیمو کې ښځو په وار وار له خپلو کورونو څخه د دغې ډلې پر وړاندې چې په هېواد کې د بشري حقونو د تحقق خنډ ګڼل کېږي، خپل غږ پورته کړی دی. 

په دې پاډکسټ کې موږ په دې موضوع خبرې کوو چې په کلیو کې د ښځو د عدالت غوښتونکو مبارزو وضعیت څه ډول دی؟ د ښاري ښځو او کلیوالو ښځو د مبارزو توپیر په څه کې دی؟ او څنګه کېدای شي چې دا مبارزې منسجمې شي ترڅو په پای کې د ښځو د هیلو د پوره کېدو سبب شي؟ 

ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې پاډکسټ اوریدلو ته رابولي.

افغاني ټولنه او د ښځو بشري حقونو ته د لاسرسي ستونزه؛ لاملونه او حل‌لارې

افغانې ښځې د تاریخ په اوږدو کې له ډېرو ستونزو سره لاس او ګریوان شوې دي. دوی  لسیزې د خپلو بشري حقونو، لکه د تعلیم، تحصیل، کار او ازادانه تګ راتګ له حقوقو محرومې وې. د کلونو مبارزې وروسته، هغوی په ځینو دورو کې وتوانېدې چې د خپلو حقونو یوه برخه، لکه د تحصیل او کار حق، ترلاسه کړي. د ښځو مبارزې په ځینو حکومتونو، لکه د امان‌الله خان او ډاکټر نجیب‌الله په واکمنیو کې، د نظام په بشپړ ملاتړ سره د هېواد ښځو لپاره خوږې خاطرې جوړې کړې. حتی د ښځو هڅې د خپلو حقونو د ترلاسه کولو لپاره په تېرو دوو لسیزو کې، سره له دې چې زیاتې ستونزې وې، د ستاینې وړ وې، تر دې چې د جمهوریت حکومت د طالبانو په لاس سقوط وکړ.

د طالبانو د بیا واکمنۍ سره، افغانې ښځې د بشري حقونو له اړخه لسګونه کاله شاته لاړې. دې ډلې د ښځو د تحصیل او کار حقونه واخیستل او هغوی یې د کور څلورو دیوالونو ته محدودې کړې. اوس پوښتنه دا ده چې د افغانستان ښځې د بشري حقونو په معادله کې په کوم ځای کې دي؟ کوم لاملونه دي چې دې ښځو له خپلو طبیعي او بشري حقونو څخه محرومې کړې دي؟ هغوی د پرمختللو هېوادونو له ښځو سره په پرتله کې په کوم ځای کې قرار لري؟ کوم اقدامات باید وشي ترڅو ښځې خپلو اساسي حقونو ته لاسرسی ومومي؟

ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې پاډکسټ اوریدلو ته رابولي.

Follow the Money

For this week’s Insights podcast, Lynne talks with Shah Mohammad Mehrabi. He is a professor of economics and a co-trustee of the Afghan Fund, which was set up two years ago in Switzerland to administer $3.5 billion of Afghanistan's foreign exchange reserves. He has all the numbers at his fingers tips and refers to them to make a series of points about the economy before and after the fall of the republic. Without explicit reference to the way women have been locked out of economic activity by the Taliban regime, he says that without them, true progress will be very difficult, if not impossible. Have a listen

د ډیاسپورا رول د افغانستان په سیاسي راتلونکې کې

افغاني ډیاسپورا که له یوې خوا د یوې ژورې تراژیدۍ نښه ده او د لسیزو او کلونو جنګونو، تاوتریخوالو او مهاجرتونو له وجې رامنځ ته شوې ده. له بلې خوا د هېواد دا اواره او درد لیدلی بهرمېشتی نفوس په هېواد کې دننه وګړو لپاره د هیلو او تکیې وروستۍ بېړۍ ده.   

افغاني ډیاسپورا نه یواځې دا چې دم‌ګړی هېواد کې د خیر او پرمختګ فعالیتونه حمایت کوي، بلکې له هېواده د باندې د خپلو خلکو د مدني او بشري حقوقو د حفظ او دفاع لپاره هم هڅې کوي. 

که څه هم د طالبانو له بیاځلي واکمن کېدلو درې کاله وروسته هم د هغوی په خلاف کوم واحد ډیاسپورا اپوزیسیون نه‌دی رامنځ ته شوی؛ خو په پراګنده او وخت ناوخته ناستو او غونډو کې همدغې طبقې د هېواد سیاسي مسله بیا د بحث مېز ته راوړې ده. ډیاسپورا کوم مسوولیتونه او بالقوه فرصتونه لري؟ څنګه دا خلک افغانستان یوه سم لوري ته بېولی شي؟ ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې مهم پاډکاسټ اوریدلو ته رابولي.

Same Old Taliban, Same Old Threat

Lynne is joined by Hans-Jakob Schindler, Co-Director of the Counter Extremism Project. He began tracking and observing Al Qaeda and the Taliban before most people even knew they existed. And now that they’re back, he points out that it’s the same individuals with the same ideology and the same intentions. He's seen and heard it all before, and he doesn’t pull his punches.

از سقوط افغانستان چه آموختیم؛ فروپاشی یا هم‌بسته‌گی؟

۱۵ آگست سه سال پیش، دولت جمهوری با فرار اشرف‌ غنی سقوط کرد و گروه طالبان بر افغانستان تسلط یافت. با فرار غنی، هرچند هسته‌ مقاومت در پنجشیر شکل گرفت، اما فردای سقوط کابل، ما با یک فروپاشی تمام‌عیار روبه‌رو بودیم؛ فروریزی کامل ساختار و نیروهای سیاسی و نظامی.

از فردای پس از سقوط، نه‌تنها دولت در تبعید شکل نگرفت؛ بلکه همه اعضای مهم سیاسی و نظامی دولت به فرافکنی و انداختن تقصیر به شانه‌ دیگری شروع کردند. در زمانی که می‌بایست همه متحد و علیه دشمن مشترک می‌جنگیدند، به جان هم‌افتادند و تا هنوز که سه سال از آن فاجعه می‌گذرد، سریال انداختن تقصیرها به دوش دیگری جریان دارد و تا کنون هیچ مقام سیاسی و نظامی‌ای تقصیر خودش در شکست جمهوری را نپذیرفته است.

در این پادکست روزنامه‌ ۸صبح، به پیامدهای سقوط جمهوری می‌پردازیم؛ به درس‌هایی که از آن آموختیم و آنچه که باید می‌آموختیم، اما نشد. به این می‌پردازیم که مقاومت مدنی و نظامی علیه طالب آیا به اتحاد گروه‌های مختلف قومی و مذهبی می‌انجامد یا تضادهای موجود مانع همبسته‌گی و مبارزه‌ی متحدانه خواهد شد؟ روایتی که بتواند مبنای این اتحاد باشد چیست و آیا می‌توان رگه‌هایی از این روایت را در مبارزه‌ امروز علیه طالبان شاهد بود؟

۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

در مسیر مبارزه؛ روایت اعتراض، سرکوب و مقاومت زنان

در سه سال اخیر، زنان افغانستان در مسیر مبارزات حق‌خواهانه تجربه‌های گسترده‌ای حاصل کرده‌اند. اعتراض‌های آنان برای دسترسی به حقوقی که سرانجام با سرکوب گسترده از سوی طالبان مواجه شد، پایان مبارزات نه؛ بلکه آغازگر مقاومت جمعی در برابر این گروه شد. اکنون مقاومت زنان افغانستان پس از سه سال ایثار و ایستاده‌گی، روایت‌های مستحکمی از خود برجا گذاشته است؛ روایت‌هایی که به حافظه تاریخ سپرده می‌شود تا هم‌زمان با دوام این مبارزه هدفمند، حق‌خواهی بشر با یاد زنان مبارز افغانستان پیوند ناگسستنی یابد. 

در این پادکست روزنامه ۸صبح، روایت‌های زنانی که اعتراض، سرکوب شدن، مقاومت و مبارزه را تجربه کرده‌اند، بازگو می‌شود. همچنان زنانی که با استقامت در این مسیر گام برداشته‌اند، تجربه‌های‌شان را می‌گویند تا مسیر برای ادامه فداکاری‌های زنان روشن شود و ره‌گشای مقاومت‌ برضد طالبان باشد.

برای مرور روایت‌های مبارزه زنان افغانستان، ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.