ภายใต้หลังคาโดมสูงของ ‘อาสนวิหารอัสสัมชัญ’ โบสถ์เก่าแก่อายุร่วม 200 ปีที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ซ่อนเรื่องราวของศิลปะตะวันตกและห้องใต้ดินลับที่ไม่มีใครได้เห็น 

รายการอารามบอยตอนนี้ ต้า-ธนภัทร์ ลิ้มหัสนัยกุล ชวนแขกรับเชิญพิเศษ ดร.ตั้ว-ปติสร เพ็ญสุต คอลัมนิสต์ประจำคอลัมน์ ครุ่นคริสต์ ใน The Cloud พาคุณเดินเข้าสู่พื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ที่เป็นศูนย์กลางของคาทอลิกไทยมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1 พร้อมถอดรหัสสถาปัตยกรรมตะวันตกหลากยุคที่ฝังแน่นอยู่ในสยามมายาวนานกว่า 2 ศตวรรษ 

เรื่องเริ่มต้นในรัชกาลที่ 1 เมื่อ บาทหลวงปาสกาล รวบรวมเงินบริจาคสร้างวัดเพื่อเฉลิมฉลองแม่พระรับยกขึ้นสวรรค์หรือวันอัสสัมชัญ (Assumption) และเป็นโบสถ์หลังแรกที่สร้างขึ้นจึงเป็นอาคารแบบวิลันดา ตกแต่งหน้าบันด้วยลายเครือเถาบาโรก มีวงรีตรงกลางและไม้กางเขนเหนือยอดจั่ว อาคารแม่พระรับเกียรติยกขึ้นสวรรค์หลังนี้เปรียบเสมือนหนึ่งในงานสถาปัตยกรรมคริสต์แบบตะวันตกยุคแรก ๆ ที่ปรากฏในแผ่นดินไทย

ต่อมาเมื่อโบสถ์เดิมเริ่มคับแคบจึงสร้างโบสถ์หลังใหม่ขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6 โดยออกแบบร่วมกันระหว่าง บาทหลวงหลุยส์ โรมิเออ และวิศวกรนานาชาติ ไม่ว่าจะเป็น มาริโอ ตามาญโญ วิศวกรประจำราชสำนัก R. Gotte วิศวกรชาวเยอรมันผู้เปลี่ยนหลังคาให้เป็นเครื่องก่อทรงประทุนเรือ และ ชาร์ลส์ โบดาต์ วิศวกรฝรั่งเศสผู้รับผิดชอบโครงสร้างผนังรับน้ำหนัก โบสถ์หลังใหม่จึงผสานศิลปะโรมาเนสก์ในรูปแบบซุ้มโค้งและหอระฆังคู่ ศิลปะกอทิกในกระจกกุหลาบกลางหน้าบัน ศิลปะไบแซนไทน์ในจิตรกรรมปูนเปียกใต้โดม และศิลปะโรมันผ่านหัวเสาแบบโครินเธียนเข้าไว้ด้วยกันอย่างวิจิตร

เมื่อคุณก้าวเข้าสู่อาสนวิหารแห่งนี้ สายตาจะถูกดึงสู่หอระฆังคู่ที่ตั้งตระหง่าน ซุ้มอาร์กโค้งขนาดใหญ่ และแสงที่ลอดผ่านหน้าต่างกระจกสี ก่อนจะพบกับพระแท่นบูชาที่ประดิษฐานรูปเคารพ ‘แม่พระรับเกียรติยกขึ้นสวรรค์’ ซึ่งสอดคล้องกับภาพจิตรกรรมบนโดมด้านบนที่เล่าเรื่องเดียวกัน ทุกองค์ประกอบเหล่านี้สะท้อนถึงชื่อ Assumption ได้อย่างชัดเจน ทั้งในเชิงความหมายและศิลปะ

จุดเด่นที่สุดที่ไม่ควรพลาดคือ Crypt หรือ ห้องใต้ดิน ที่ซ่อนอยู่ใต้พระแท่นบูชา ซึ่งใช้เป็นสถานที่ฝังศพของพระสังฆราชและบาทหลวงผู้มีบทบาทสำคัญในคาทอลิกไทยมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1 ที่สำคัญ โบสถ์แห่งนี้ถือเป็นแห่งเดียวในประเทศไทยที่มีองค์ประกอบเช่นนี้ โดยปกติไม่ได้เปิดให้สาธารณชนเข้าชม เป็นพื้นที่ที่สงบ ลึก และเต็มไปด้วยความศักดิ์สิทธิ์

ก่อนกลับ อย่าลืมแวะชมอาคารหอสมุดมิชชันนารีใกล้ ๆ ที่ยังเก็บภาพถ่ายโบสถ์หลังแรก เอกสารโบราณ และบันทึกสำคัญเกี่ยวกับคริสต์ศาสนาในสยาม ซึ่งช่วยเติมเต็มเรื่องราวเบื้องหลังสถาปัตยกรรมและศรัทธาที่ซ่อนอยู่ในอาสนวิหารแห่งนี้ให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น

หากคุณกำลังมองหาสถาปัตยกรรมยุโรปในเมืองไทยที่เต็มไปด้วยความหมายทางประวัติศาสตร์และความเชื่อ อาสนวิหารอัสสัมชัญคือสถานที่ที่เราขอชวนคุณร่วมค้นหาในรายการอารามบอย ตอนนี้

ข้อมูลเพิ่มเติม :