ALBUTEROL (SALBUTAMOL)

TANIM

Albuterol (salbutamol olarak da bilinir), astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) tedavisinde kullanılan kısa etkili, selektif bir β2-adrenerjik reseptör agonistidir. β2 reseptörleri için β1 reseptörlerine göre 29 kat daha seçicidir, bu da kalpte bulunan β1-adrenerjik reseptörlere karşı pulmoner beta reseptörleri için daha yüksek özgüllük sağlar. Albuterol, R ve S-izomerlerinin rasemik bir karışımı olarak formüle edilir. R-izomeri β2-reseptörü için S-izomerinden 150 kat daha fazla afiniteye sahiptir ve S-izomeri toksisite ile ilişkilendirilmiştir. Albuterol genellikle bronşiyal astım, kronik bronşit ve KOAH gibi diğer kronik bronkopulmoner bozuklukların neden olduğu akut bronkospazm atakları için kullanılır. Ayrıca egzersize bağlı astım için profilaktik olarak kullanılır.

Etki Başlangıcı: Nebulizasyon solusyonu: ≤5 dakika. Kuru toz inhaleri <8 dakika.  <30 dk. (Tablet)

Etki süresi:    2- 6 saat 

Yarılanma Ömrü (t½): 3-6 saat

Metabolizma: Karaciğerde.

Atılım: İdrar 

Ticari İsim:

ALBUNEX 2.5 mg 2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi içeren tek dozluk flakon

BRECUR 100 mcg inhilasyon için ölçülü dozlu aerosol 200 doz

BRECUR 100 mcg inhilasyon için ölçülü dozlu aerosol 200 doz

BRECUR 2.5 mg 2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi (20 flakon )

RONKOTOL 2.5 mg/2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi içeren tek dozluk 20 flakon

RONKOTOL 5 mg/2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi içeren tek dozluk 20 flakon

SALBUTAM SR 4 mg 14 kapsül

SALBUTAM SR 4 mg 56 kapsül

SALBUTAM SR 8 mg 14 kapsül

SALBUTAM SR 8 mg 56 kapsül

SALBUTOL 0.1 mg 200 doz inhaler

SALBUTOL 2 mg 100 tablet

SALBUTOL 5 ml 2 mg 100 ml şurup

SALRES 100 mcg inhilasyon için ölçülü dozlu aerosol 200 doz

SALRES 2.5 mg /2.5 mlnebulizasyon için tek dozluk inhilasyon çöz.

SALRES 5 mg / 2.5 ml nebulizasyon için tek dozluk inhilasyon içeren flakon

VENTACORT 100 mcg aerosol inhaler 1 adet 200 doz

VENTOLIN 2 mg 100 tablet

VENTOLIN 2 mg 150 ml şurup

VENTOLIN 4 mg 100 tablet

VENTOLIN NEBULES 2.5ml 20 doz

VENTOSAL 2 mg/5 ml şurup (150 ml)

VENTOSAL 2.5 mg/2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi içeren tek dozluk 20 flakon

VENTOSAL inhaler

VENT-O-SAL inhaler

ENDİKASYON - KONTRAENDİKASYON

Endikasyonlar: Albuterol genellikle bronşiyal astım, kronik bronşit ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi diğer kronik bronkopulmoner bozuklukların neden olduğu akut bronkospazm atakları için kullanılır. Ayrıca egzersize bağlı astım için profilaktik olarak kullanılır. Hiperkalemi (alternatif ajan) (ek) (etiket dışı kullanım).

Kontraendikasyonlar: Albuterol veya formülasyonun herhangi bir bileşenine karşı aşırı duyarlılık; süt proteinlerine karşı aşırı duyarlılık (kuru toz inhalerleri). İntravenöz albuterol ve bazen albuterol tabletler plasenta previa, ante-partum hemoraj veya gebelik toksemisi gibi durumlarla komplike olmamış erken doğum sancılarının önlenmesinde kullanılmasına rağmen albuterol preparatları düşük tehditlerinde

kullanılmamalıdır.

UYGULAMA

* Astım:

Akut semptomların giderilmesi: Düzenli olarak programlanmak yerine gerektiğinde kullanın.

İnhalasyon: Nebulize tedavi, daha şiddetli semptomları olan veya etkili bir inhalatör kullanamayan hastalar için tercih edilebilir.

ÖDİ (ölçülü doz inhaleri) veya KTİ: Gerektiğinde 4 ila 6 saatte bir 2 doz inhalasyon; bazı uzmanlar orta ila şiddetli semptomlar için her 4 ila 6 saatte bir 4 doz inhalasyon önermektedir....

ALBUTEROL (SALBUTAMOL)

TANIM

Albuterol (salbutamol olarak da bilinir), astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) tedavisinde kullanılan kısa etkili, selektif bir β2-adrenerjik reseptör agonistidir. β2 reseptörleri için β1 reseptörlerine göre 29 kat daha seçicidir, bu da kalpte bulunan β1-adrenerjik reseptörlere karşı pulmoner beta reseptörleri için daha yüksek özgüllük sağlar. Albuterol, R ve S-izomerlerinin rasemik bir karışımı olarak formüle edilir. R-izomeri β2-reseptörü için S-izomerinden 150 kat daha fazla afiniteye sahiptir ve S-izomeri toksisite ile ilişkilendirilmiştir. Albuterol genellikle bronşiyal astım, kronik bronşit ve KOAH gibi diğer kronik bronkopulmoner bozuklukların neden olduğu akut bronkospazm atakları için kullanılır. Ayrıca egzersize bağlı astım için profilaktik olarak kullanılır.

Etki Başlangıcı: Nebulizasyon solusyonu: ≤5 dakika. Kuru toz inhaleri <8 dakika.  <30 dk. (Tablet)

Etki süresi:    2- 6 saat 

Yarılanma Ömrü (t½): 3-6 saat

Metabolizma: Karaciğerde.

Atılım: İdrar 

Ticari İsim:

ALBUNEX 2.5 mg 2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi içeren tek dozluk flakon

BRECUR 100 mcg inhilasyon için ölçülü dozlu aerosol 200 doz

BRECUR 100 mcg inhilasyon için ölçülü dozlu aerosol 200 doz

BRECUR 2.5 mg 2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi (20 flakon )

RONKOTOL 2.5 mg/2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi içeren tek dozluk 20 flakon

RONKOTOL 5 mg/2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi içeren tek dozluk 20 flakon

SALBUTAM SR 4 mg 14 kapsül

SALBUTAM SR 4 mg 56 kapsül

SALBUTAM SR 8 mg 14 kapsül

SALBUTAM SR 8 mg 56 kapsül

SALBUTOL 0.1 mg 200 doz inhaler

SALBUTOL 2 mg 100 tablet

SALBUTOL 5 ml 2 mg 100 ml şurup

SALRES 100 mcg inhilasyon için ölçülü dozlu aerosol 200 doz

SALRES 2.5 mg /2.5 mlnebulizasyon için tek dozluk inhilasyon çöz.

SALRES 5 mg / 2.5 ml nebulizasyon için tek dozluk inhilasyon içeren flakon

VENTACORT 100 mcg aerosol inhaler 1 adet 200 doz

VENTOLIN 2 mg 100 tablet

VENTOLIN 2 mg 150 ml şurup

VENTOLIN 4 mg 100 tablet

VENTOLIN NEBULES 2.5ml 20 doz

VENTOSAL 2 mg/5 ml şurup (150 ml)

VENTOSAL 2.5 mg/2.5 ml nebulizasyon için inhilasyon çözeltisi içeren tek dozluk 20 flakon

VENTOSAL inhaler

VENT-O-SAL inhaler

ENDİKASYON - KONTRAENDİKASYON

Endikasyonlar: Albuterol genellikle bronşiyal astım, kronik bronşit ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi diğer kronik bronkopulmoner bozuklukların neden olduğu akut bronkospazm atakları için kullanılır. Ayrıca egzersize bağlı astım için profilaktik olarak kullanılır. Hiperkalemi (alternatif ajan) (ek) (etiket dışı kullanım).

Kontraendikasyonlar: Albuterol veya formülasyonun herhangi bir bileşenine karşı aşırı duyarlılık; süt proteinlerine karşı aşırı duyarlılık (kuru toz inhalerleri). İntravenöz albuterol ve bazen albuterol tabletler plasenta previa, ante-partum hemoraj veya gebelik toksemisi gibi durumlarla komplike olmamış erken doğum sancılarının önlenmesinde kullanılmasına rağmen albuterol preparatları düşük tehditlerinde

kullanılmamalıdır.

UYGULAMA

* Astım:

Akut semptomların giderilmesi: Düzenli olarak programlanmak yerine gerektiğinde kullanın.

İnhalasyon: Nebulize tedavi, daha şiddetli semptomları olan veya etkili bir inhalatör kullanamayan hastalar için tercih edilebilir.

ÖDİ (ölçülü doz inhaleri) veya KTİ: Gerektiğinde 4 ila 6 saatte bir 2 doz inhalasyon; bazı uzmanlar orta ila şiddetli semptomlar için her 4 ila 6 saatte bir 4 doz inhalasyon önermektedir....

2020 yılının bu soğuk günlerinde geçen sene neler oldu diye elimde bir okuma listesi olsun diyenlerdenseniz, doğru yere geldiniz. Acil Tıp-Kritik Bakım alanında olan biten, en çok tartışılan, makale saatlerinde işlenen ve muhtemelen önümüzdeki yıllarda da hep konuşulacak olan yılın önemli çalışmalarını, kılavuzlarını, gündelik pratiğimize etki edecek net sonuçları olan makaleleri derleyip topladık. Hepsinin orijinal kaynakları için kaynakçaya bakabilirsiniz. Sonra zaten siz sci-höt üzerinden falan derken makaleye ulaşırsınız. Herkese iyi okumalar...

Sedo-Analjezi/Havayolu

* Back-up-head-elevated (BUHE) pozisyonu direk laringoskopide glottik açıklığı koklama pozisyonuna göre daha iyileştirmekte. Levitan’ın TATD’nin davetiyle bu sene ülkemizde yaptığı kursta da bu pozisyonu öne çıkardığını görmüştük. BUHE pozisyonunu kontraendikasyon yoksa denemekte fayda var.​1​* Doğru pediyatrik ETT boyutu hesabı formülü ne? Kaflı tüp ile (Yaş/4) + 3.5, anatomik olarak daha uygun bir hesap gibi görünüyor.​2​

Kardiyoloji

* Düşük Kanada Senkop Risk Skoru + acilde 2 saatlik EKG monitörizasyonu 30 gün içinde ciddi aritmi geliştirecek hastaları %99,8 oranında tanımlayabiliyor.​3​* COACT Çalışması – STEMI olmayan post-arrest hastalarda hemen ya da geç anjiyografi arasında 90 günlük sağkalım ve diğer sonlanımlar açısından fark yok.​4​* https://www.acilci.net/post-resusitasyon-anjiyografi-kime-ne-zaman/* AF’de erken ya da geç defibrilasyon – 48. saatte geç defibrilasyon erken defibrilasyondan daha kötü değil (non-inferior).​5​* Florokinolon antibiyotikleri alımdan sonraki 7 ila 90 gün içinde ciddi aritmik olay riskini arttırıyor.​6​* Compass MI aracı ile kullandığınız troponin kiti, kontrol trop zamanı, kullandığınız kesit değer ve net değişim miktarını girerek beklenen tanısal performansı hesaplayabiliyorsunuz.​7​* SVT için Adenozin 6 mg 20 cc SF içinde puşe uygulamasının önce Adenozin 6mg püse ardından 20 cc SF puşe’den daha kötü olmadığı gösterildi (non-inferior).​8​* https://www.acilci.net/supraventrikuler-tasikardi-kilavuzu-2019/

Kritik Bakım

* PReVENT Çalışması - ARDS olmayan YBÜ hastalarında düşük ya da orta tidal volüm stratejileri uygulaması YBÜ sonlanımlarını değiştirmiyor.​9​* PreVent Çalışması – RSI’de ambu-maske – RSI’nin apneik fazında ambu maske ile ventilasyon sağlanması standart RSI ile karşılaştırıldığında oksijenasyonu arttırmış ve komplikasyon oranını yükseltmemiş – yılın tartışmalı konularından.​10​* ANDROMEDA-SHOCK – Kapiller dolum mu Laktat mı? – Bu çalışmada fark gösterilememiş olsa da kapiller dolum işe yaramıyor demeden önce sonradan yapılan Bayesyan analize bir göz atmakta fayda olabilir.​11​* https://www.acilci.net/septik-sok-hastalarinda-resusitasyon-hedefi-olarak-kapiller-dolum-zamani-ve-laktat-duzeyinin-karsilastirilmasi/* SMART Çalışması – Sepsisde dengeli sıvıların kullanımı – YBÜ’deki sepsis hastalarında dengeli kristalloid sıvıların kullanılması 30 günlük hastane içi mortalitede azalma ile ilişkili çıktı.​12​* https://www.acilci.

2020 yılının bu soğuk günlerinde geçen sene neler oldu diye elimde bir okuma listesi olsun diyenlerdenseniz, doğru yere geldiniz. Acil Tıp-Kritik Bakım alanında olan biten, en çok tartışılan, makale saatlerinde işlenen ve muhtemelen önümüzdeki yıllarda da hep konuşulacak olan yılın önemli çalışmalarını, kılavuzlarını, gündelik pratiğimize etki edecek net sonuçları olan makaleleri derleyip topladık. Hepsinin orijinal kaynakları için kaynakçaya bakabilirsiniz. Sonra zaten siz sci-höt üzerinden falan derken makaleye ulaşırsınız. Herkese iyi okumalar...

Sedo-Analjezi/Havayolu

* Back-up-head-elevated (BUHE) pozisyonu direk laringoskopide glottik açıklığı koklama pozisyonuna göre daha iyileştirmekte. Levitan’ın TATD’nin davetiyle bu sene ülkemizde yaptığı kursta da bu pozisyonu öne çıkardığını görmüştük. BUHE pozisyonunu kontraendikasyon yoksa denemekte fayda var.​1​* Doğru pediyatrik ETT boyutu hesabı formülü ne? Kaflı tüp ile (Yaş/4) + 3.5, anatomik olarak daha uygun bir hesap gibi görünüyor.​2​

Kardiyoloji

* Düşük Kanada Senkop Risk Skoru + acilde 2 saatlik EKG monitörizasyonu 30 gün içinde ciddi aritmi geliştirecek hastaları %99,8 oranında tanımlayabiliyor.​3​* COACT Çalışması – STEMI olmayan post-arrest hastalarda hemen ya da geç anjiyografi arasında 90 günlük sağkalım ve diğer sonlanımlar açısından fark yok.​4​* https://www.acilci.net/post-resusitasyon-anjiyografi-kime-ne-zaman/* AF’de erken ya da geç defibrilasyon – 48. saatte geç defibrilasyon erken defibrilasyondan daha kötü değil (non-inferior).​5​* Florokinolon antibiyotikleri alımdan sonraki 7 ila 90 gün içinde ciddi aritmik olay riskini arttırıyor.​6​* Compass MI aracı ile kullandığınız troponin kiti, kontrol trop zamanı, kullandığınız kesit değer ve net değişim miktarını girerek beklenen tanısal performansı hesaplayabiliyorsunuz.​7​* SVT için Adenozin 6 mg 20 cc SF içinde puşe uygulamasının önce Adenozin 6mg püse ardından 20 cc SF puşe’den daha kötü olmadığı gösterildi (non-inferior).​8​* https://www.acilci.net/supraventrikuler-tasikardi-kilavuzu-2019/

Kritik Bakım

* PReVENT Çalışması - ARDS olmayan YBÜ hastalarında düşük ya da orta tidal volüm stratejileri uygulaması YBÜ sonlanımlarını değiştirmiyor.​9​* PreVent Çalışması – RSI’de ambu-maske – RSI’nin apneik fazında ambu maske ile ventilasyon sağlanması standart RSI ile karşılaştırıldığında oksijenasyonu arttırmış ve komplikasyon oranını yükseltmemiş – yılın tartışmalı konularından.​10​* ANDROMEDA-SHOCK – Kapiller dolum mu Laktat mı? – Bu çalışmada fark gösterilememiş olsa da kapiller dolum işe yaramıyor demeden önce sonradan yapılan Bayesyan analize bir göz atmakta fayda olabilir.​11​* https://www.acilci.net/septik-sok-hastalarinda-resusitasyon-hedefi-olarak-kapiller-dolum-zamani-ve-laktat-duzeyinin-karsilastirilmasi/* SMART Çalışması – Sepsisde dengeli sıvıların kullanımı – YBÜ’deki sepsis hastalarında dengeli kristalloid sıvıların kullanılması 30 günlük hastane içi mortalitede azalma ile ilişkili çıktı.​12​* https://www.acilci.

“Cem Yılmaz, 2001… Askerden yeni dönmüşüm” diye başlıyordu İstanbul’un 2053’ünde geçen Cem Yılmazlı Telsim reklamı. “Telsim’in o zamanlar rakipleri vaaar! Şimdiki gibi tek başlarına değiller!” diye de devam ediyordu. Vızır vızır uçan arabalarla bezeli İstanbul semalarında, neyse ki yine de bol bol güvercin yaşıyor, Cem Yılmaz’ın heykeli de bundan payına düşeni alıyordu. Eskiler “Hafıza-i beşer nisyan ile maluldür” demiş (Özetle, insan unutur). 2053’e giden yolun yarısını bile geçmeden; ne Telsim kaldı geride, ne de o reklamı hatırlayan var.

Cem Yılmaz, Telsim ile "duygusal" bağını böyle özetliyordu reklamında...

Gelecekle ilgili konuşmanın zor tarafı da bu. Kendi ruh halinin ve içinde bulunduğun anın dar kalıplarının pençesinde, geçmişe ve o günün umut vadeden yeniliklere bakıp hayaller kurmaktan ibaret belki de gelecek fikirleri. Umutsuz bir anınızda distopik bir gelecek, coşkulu bir anınızda ise ütopik bir gelecek hayal etmeniz işten bile değil. Peki bunlardan hangisi gerçek olacak? Muhtemelen hiç biri.

Biz bu yazımızda, “Gelecekte tıpta neler olacak?” sorusundan ilham alarak, hem biraz fikir jimnastiği yapmak, hem de tıpta umut vadeden teknolojilere dikkat çekmek istedik. Bunların bir kısmı belki çok daha kısa sürede gerçek olacak, bir kısmı ise belki asla gerçekleşemeyecek. “Geleceği biliyorum” diyen yalan söyler. Ama bugün birimiz hayal edebiliyorsak, yarın birisi bunu yapabilecek demektir. Meşhur bilim kurgu yazarı Jules Verne’in “80 Günde Devrialem” kitabında yazdığı gibi: “Bir insanın hayal ettiğini, bir başkası gerçeğe dönüştürebilir”.

https://twitter.com/ibrahimsarbay/status/1212379291557748736

Twitter'da Türkçe ve İngilizce tweetler aracılığı ile bilim insanlarının 2040 yılı hayallerini topladık.

Yazının hazırlanmasında 75’ten fazla kaynak kullandık (Bağlantıları kullanarak kaynakları incelemenizi öneririz). Aynı zamanda sosyal medya üzerinden çok sayıda (Tam sayı vermek gerekirse; 44!) bilim insanının 2040 yılıyla ilgili tahminlerini de toplayarak yazıya dahil etmeye çalıştık.

İsterseniz buyurun başlayalım.

***

Güzel Bir Sabah

Kişisel asistanımın zil sesi, akıllı saatimin titreşimiyle birleştiğinde uyanmam artık kaçınılmaz oldu. Gözlerimi zorla araladığımda, odamdaki lambalar tam güçte açılmış, duvarlar parlak güneş ışınlarına benzer tonlarla aydınlanmıştı. “EFE, sabah bilgisi” diye mırıldandım, yataktan çıkarken. Kişisel asistanım konuşmaya başladığında banyoya ulaşmıştım bile: “Merhaba İbrahim. Bugün 8 Ocak 2040 Pazar. Saat 07:00. Bu gece 6 saat 20 dakika uyudun. Sağlık parametrelerin normal. Bunu söylemekten nefret ediyorum ama hastanede 08:00-16:00 nöbetin var. Hava oldukça soğuk, gün içinde kar yağışı bekleniyor. Çıkarken paltonun yanında bereni ve eldivenlerini de almanda yarar var. Yol durumuna gelince… Trafik akıcı. Hastaneye tahmini ulaşma süren 20 dakika.”

Yüzümü yıkarken “Pazar sabahı yollar açık olacak tabi. Bizden başka çalışan mı var?” diye söylendim.

Kişisel asistanım, “Sizin de işiniz zor, İbrahim!” diye cevapladı alaycı bir ses tonuyla. Dalga geçilmesine bozularak, espri özelliğini biraz azaltmanın yararlı olabileceğini düşündüm. Ama yatak odama döndüğümde dolabın açıldığını ve nöbet kıyafetlerimin askıda hazır olduğunu görünce asistanıma kızgınlığım biraz azaldı. Üstelik mutfakta favori mısır gevreğim sıcak sütle hazırlanmış halde beni bekliyor, termosuma dolan kahvenin dumanı hala tütüyordu.

Dışarıya çıktım. Hava gerçekten çok soğuktu. “Neyse ki araba sıcak” diye söylendim. Asistanım ben hazırlanırken arabayı ısıtmış olmalıydı.

“Cem Yılmaz, 2001… Askerden yeni dönmüşüm” diye başlıyordu İstanbul’un 2053’ünde geçen Cem Yılmazlı Telsim reklamı. “Telsim’in o zamanlar rakipleri vaaar! Şimdiki gibi tek başlarına değiller!” diye de devam ediyordu. Vızır vızır uçan arabalarla bezeli İstanbul semalarında, neyse ki yine de bol bol güvercin yaşıyor, Cem Yılmaz’ın heykeli de bundan payına düşeni alıyordu. Eskiler “Hafıza-i beşer nisyan ile maluldür” demiş (Özetle, insan unutur). 2053’e giden yolun yarısını bile geçmeden; ne Telsim kaldı geride, ne de o reklamı hatırlayan var.

Cem Yılmaz, Telsim ile “duygusal” bağını böyle özetliyordu reklamında…

Gelecekle ilgili konuşmanın zor tarafı da bu. Kendi ruh halinin ve içinde bulunduğun anın dar kalıplarının pençesinde, geçmişe ve o günün umut vadeden yeniliklere bakıp hayaller kurmaktan ibaret belki de gelecek fikirleri. Umutsuz bir anınızda distopik bir gelecek, coşkulu bir anınızda ise ütopik bir gelecek hayal etmeniz işten bile değil. Peki bunlardan hangisi gerçek olacak? Muhtemelen hiç biri.

Biz bu yazımızda, “Gelecekte tıpta neler olacak?” sorusundan ilham alarak, hem biraz fikir jimnastiği yapmak, hem de tıpta umut vadeden teknolojilere dikkat çekmek istedik. Bunların bir kısmı belki çok daha kısa sürede gerçek olacak, bir kısmı ise belki asla gerçekleşemeyecek. “Geleceği biliyorum” diyen yalan söyler. Ama bugün birimiz hayal edebiliyorsak, yarın birisi bunu yapabilecek demektir. Meşhur bilim kurgu yazarı Jules Verne’in “80 Günde Devrialem” kitabında yazdığı gibi: “Bir insanın hayal ettiğini, bir başkası gerçeğe dönüştürebilir”.

Biraz fikir jimnastiği yapalım mı? Gelecek 20 YIL İÇİNDE dünya genelinde TIPTA hangi yeniliklerin yaşanmasını bekliyorsunuz? (Seçilmiş cevapları kaynak belirterek bir yazıda kullanacağım) #FOAMed #tıbbıngeleceği— İbrahim Sarbay (@ibrahimsarbay) January 1, 2020

Twitter’da Türkçe ve İngilizce tweetler aracılığı ile bilim insanlarının 2040 yılı hayallerini topladık.

Yazının hazırlanmasında 75’ten fazla kaynak kullandık (Bağlantıları kullanarak kaynakları incelemenizi öneririz). Aynı zamanda sosyal medya üzerinden çok sayıda (Tam sayı vermek gerekirse; 44!) bilim insanının 2040 yılıyla ilgili tahminlerini de toplayarak yazıya dahil etmeye çalıştık.

İsterseniz buyurun başlayalım.

***

Güzel Bir Sabah

Kişisel asistanımın zil sesi, akıllı saatimin titreşimiyle birleştiğinde uyanmam artık kaçınılmaz oldu. Gözlerimi zorla araladığımda, odamdaki lambalar tam güçte açılmış, duvarlar parlak güneş ışınlarına benzer tonlarla aydınlanmıştı. “EFE, sabah bilgisi” diye mırıldandım, yataktan çıkarken. Kişisel asistanım konuşmaya başladığında banyoya ulaşmıştım bile: “Merhaba İbrahim. Bugün 8 Ocak 2040 Pazar. Saat 07:00. Bu gece 6 saat 20 dakika uyudun. Sağlık parametrelerin normal. Bunu söylemekten nefret ediyorum ama hastanede 08:00-16:00 nöbetin var. Hava oldukça soğuk, gün içinde kar yağışı bekleniyor. Çıkarken paltonun yanında bereni ve eldivenlerini de almanda yarar var. Yol durumuna gelince… Trafik akıcı. Hastaneye tahmini ulaşma süren 20 dakika.”

Yüzümü yıkarken “Pazar sabahı yollar açık olacak tabi. Bizden başka çalışan mı var?” diye söylendim.

Kişisel asistanım, “Sizin de işiniz zor, İbrahim!” diye cevapladı alaycı bir ses tonuyla. Dalga geçilmesine bozularak,

Avrupa İlaç ve İlaç Bağımlılığı İzleme Merkezi’nin güncel verilerine göre opioid kullanımı Batı Avrupa’da % 5 ’in üzerindeyken Türkiye’de % 2.5 'un altında olduğu bildirilmektedir. Ancak son yıllarda opioid kullanımına bağlı ölüm oranları artmaktadır. İlaç dışı opioid kullanımı özellikle sentetik opioidlerin kullanımı ve buna bağlı ölümlerde son yıllarda ciddi oranda artışlar gözlenmektedir. 2016 yılından beri opioide bağlı ölüm oranları ise % 13.6 artış göstermiş durumda. Yasadışı satın alınan ilaçlarda tespit edilen sentetik opioidlerin artan prevalansı ile birlikte, tıbbi olmayan opioid kullanımı ciddi ve artan bir tehdit oluşturmaktadır. Opioid Kulanım Bozukluğu olan yüksek riskli hastalar aşırı doz ile acil servise (AS) sık başvurduğundan, genel olarak bu başvuruları müdahale fırsatına dönüştürme görüşü konuşulmakta. Tam da bu nedenle AS’in bağımlılık tedavisine yönelik ilaçların başlanmasının uygun bir yaklaşım olabileceği görüşü önem kazanmaktadır.

Avrupa İlaç ve İlaç Bağımlılığı İzleme Merkezi 2018 verileri

Günümüzde kullanılmakta olan yaklaşım; AS’e başvuruda bulunan opioid kullanım bozukluğu olan hastaları, yatarak ya da ayaktan opioid bağımlılığı tedavisi programına yönlendirmektir. Ancak bu yaklaşım; uzun bekleme listeleri yüzünden ya da AS’den çıktıktan sonra tedavi için başvurudan kaçınmaktan ötürü, hastaların tedavi alamamasına sebep olabilmektedir.

Neler Kullanılıyor?

AS'de, hem opioid yoksunluğunu tedavi etmek hem de uzun vadeli tedaviye köprü oluşturmak için bir opioid agonisti (ilaç destekli bir terapi şekli) kullanmak şu an için en uygun yaklaşım olarak görülmektedir. Buprenorfin ve metadon, opioid yoksunluğunun fizyolojik ve psikolojik etkilerini güvenli bir şekilde ortadan kaldırmakta oldukça etkilidir ​1​. Metadon, μ-opioid reseptöründe tam bir agonisttir ve günlük olarak 10 mg ila 100 mg arasında değişen günlük oral dozlarla, bakım tedavisi için opioid tedavi programlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Opioid yoksunluğu ile AS'e başvuran hastalarda, kullanılan metadonun intramüsküler (10-20 mg) uygulanışının, oral uygulamalara göre, Klinik Opiat Çekilme Ölçeği puanını daha çok azalttığı gösterilmiştir ​2​.

Diğer bir ajan ise buprenorfindir. Buprenorfin; minimal öfori yapan eşsiz bir μ-opioid reseptör kısmi agonistidir. Genellikle dilaltı (yutulmaz) bir tablet veya strip halinde uygulanır ve bir analjezik olarak intravenöz kullanımı mevcuttur. Şu anda buprenorfin için AS dozlama stratejileri ile ilgili kesin bir yaklaşım bulunmamaktadır. İndüksiyon için düşük doz ve yavaş titrasyonları nedeniyle AS kullanımı için pratik değildir ​3​.

Prospektif, randomize bir klinik çalışmada gösterilmiştir ki; AS’de buprenorfin ile İlaç Destekli Tedavi başlanan hastalar, sadece bağımlılık tedavisi hizmetlerine yönlendiren hastalara veya AS'te kısa bir motivasyonel müdahale alan hastalara kıyasla bağımlılık tedavisine daha yüksek katılım göstermiş, opioid kullanımlarında azalma olmuş ve 30 gün içinde bağımlılık nedeniyle servis yatışlarının azalmıştır ​4​. Bir takip çalışmasında ise AS'te başlatılan buprenorfinin, bağımlılık tedavisine katılımın artmasına ve iki ay içinde yasadışı opioid kullanımında bir düşüşe sebep olmasına karşın, 6 veya 12 ayda herhangi bir etkisinin olmadığı bildirilmiştir ​5​.

Buprenorfin Metadon

Peki Naltrekson Kullanılabilir mi?

Naltrekson ilk olarak 1970’li yıllarda geliştirilmiştir. İntravenöz ve oral opioidlerin hem subjektif hem de objektif etkilerini antagonize eden, uzun etkili, geri dönüşümlü bir opioid antagonistidir. Naltrekson; μ reseptörlerine yüksek, δ reseptörlerine düşük afinite gösteren,

Avrupa İlaç ve İlaç Bağımlılığı İzleme Merkezi’nin güncel verilerine göre opioid kullanımı Batı Avrupa’da % 5 ’in üzerindeyken Türkiye’de % 2.5 'un altında olduğu bildirilmektedir. Ancak son yıllarda opioid kullanımına bağlı ölüm oranları artmaktadır. İlaç dışı opioid kullanımı özellikle sentetik opioidlerin kullanımı ve buna bağlı ölümlerde son yıllarda ciddi oranda artışlar gözlenmektedir. 2016 yılından beri opioide bağlı ölüm oranları ise % 13.6 artış göstermiş durumda. Yasadışı satın alınan ilaçlarda tespit edilen sentetik opioidlerin artan prevalansı ile birlikte, tıbbi olmayan opioid kullanımı ciddi ve artan bir tehdit oluşturmaktadır. Opioid Kulanım Bozukluğu olan yüksek riskli hastalar aşırı doz ile acil servise (AS) sık başvurduğundan, genel olarak bu başvuruları müdahale fırsatına dönüştürme görüşü konuşulmakta. Tam da bu nedenle AS’in bağımlılık tedavisine yönelik ilaçların başlanmasının uygun bir yaklaşım olabileceği görüşü önem kazanmaktadır.

Avrupa İlaç ve İlaç Bağımlılığı İzleme Merkezi 2018 verileri

Günümüzde kullanılmakta olan yaklaşım; AS’e başvuruda bulunan opioid kullanım bozukluğu olan hastaları, yatarak ya da ayaktan opioid bağımlılığı tedavisi programına yönlendirmektir. Ancak bu yaklaşım; uzun bekleme listeleri yüzünden ya da AS’den çıktıktan sonra tedavi için başvurudan kaçınmaktan ötürü, hastaların tedavi alamamasına sebep olabilmektedir.

Neler Kullanılıyor?

AS'de, hem opioid yoksunluğunu tedavi etmek hem de uzun vadeli tedaviye köprü oluşturmak için bir opioid agonisti (ilaç destekli bir terapi şekli) kullanmak şu an için en uygun yaklaşım olarak görülmektedir. Buprenorfin ve metadon, opioid yoksunluğunun fizyolojik ve psikolojik etkilerini güvenli bir şekilde ortadan kaldırmakta oldukça etkilidir ​1​. Metadon, μ-opioid reseptöründe tam bir agonisttir ve günlük olarak 10 mg ila 100 mg arasında değişen günlük oral dozlarla, bakım tedavisi için opioid tedavi programlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Opioid yoksunluğu ile AS'e başvuran hastalarda, kullanılan metadonun intramüsküler (10-20 mg) uygulanışının, oral uygulamalara göre, Klinik Opiat Çekilme Ölçeği puanını daha çok azalttığı gösterilmiştir ​2​.

Diğer bir ajan ise buprenorfindir. Buprenorfin; minimal öfori yapan eşsiz bir μ-opioid reseptör kısmi agonistidir. Genellikle dilaltı (yutulmaz) bir tablet veya strip halinde uygulanır ve bir analjezik olarak intravenöz kullanımı mevcuttur. Şu anda buprenorfin için AS dozlama stratejileri ile ilgili kesin bir yaklaşım bulunmamaktadır. İndüksiyon için düşük doz ve yavaş titrasyonları nedeniyle AS kullanımı için pratik değildir ​3​.

Prospektif, randomize bir klinik çalışmada gösterilmiştir ki; AS’de buprenorfin ile İlaç Destekli Tedavi başlanan hastalar, sadece bağımlılık tedavisi hizmetlerine yönlendiren hastalara veya AS'te kısa bir motivasyonel müdahale alan hastalara kıyasla bağımlılık tedavisine daha yüksek katılım göstermiş, opioid kullanımlarında azalma olmuş ve 30 gün içinde bağımlılık nedeniyle servis yatışlarının azalmıştır ​4​. Bir takip çalışmasında ise AS'te başlatılan buprenorfinin, bağımlılık tedavisine katılımın artmasına ve iki ay içinde yasadışı opioid kullanımında bir düşüşe sebep olmasına karşın, 6 veya 12 ayda herhangi bir etkisinin olmadığı bildirilmiştir ​5​.

Buprenorfin Metadon

Peki Naltrekson Kullanılabilir mi?

Naltrekson ilk olarak 1970’li yıllarda geliştirilmiştir. İntravenöz ve oral opioidlerin hem subjektif hem de objektif etkilerini antagonize eden, uzun etkili, geri dönüşümlü bir opioid antagonistidir. Naltrekson; μ reseptörlerine yüksek, δ reseptörlerine düşük afinite gösteren,

Kitapçı raflarında en sevmediğim bölüm kişisel gelişim kitaplarının olduğu kısımdır. İnsanların yaşadıkları, bilimsel olarak faydası gösterilememiş pozitif ve negatif deneyimlerin başka birine optimal fayda sağlama ihtimalinin düşük olduğunu düşünüyorum çünkü. Bugün bu nedenle uzun zamandan beri yazmaktan kaçındığım, ama çevreden gelen bildirimlerden gördüğüm lüzum üzerine yazmak zorunda hissettiğim bir konudan bahsedeceğim. Bu yazı, ALiEM’deki “How I work smarter?” başlığında geçen yazı dizisinin benzerlerinden birisi aslında, dolayısıyla yazacaklarım fazlasıyla bana özel ve subjektif olacaktır. Bana özel olmayan bir kısım var ki, bunu da zamanında Sigmund Freud hayatta başarıyı ve hayatın tadına varmayı anlatırken söylüyor: Hayatta mutlu olmak için sevmeye ve çalışmaya ihtiyacınız var. Eğer çalışmaya niyetiniz yoksa, çalışmadan da mutlu olunabileceğini düşünüyorsanız burada yazıyı okumayı kesebilirsiniz.

Aşağıdaki yazıyı, daha çok belli bir çalışma rutini olan ve akademik merakları olan birisi için yazdım, fakat herkesin karşılaşabileceği sorunları da ele almaya çalıştım. Herkes yaşamında belli işleri, istese de istemese de belli bir iş planıyla gerçekleştiriyor. Tamamen işsiz olan, hatta çalışmaya ihtiyacı olmayan birinin dahi gündelik belli bir iş akışı var. Bu akışa pasif olarak “maruz” kalmanız da mümkün, akışı aktif olarak yönetmeniz de. Eğer kendinizi rüzgarda sürüklenen yaprak gibi hissediyorsanız, önünüze yığılan işler dağ gibi büyüyor, buna karşın sadece oturup dizi izlemek istiyorsanız, İngilizce dilinde “procrastination” olarak ifade edilen erteleme huyuna sahipseniz, bunları okumanızda fayda var diye düşünüyorum. Başlayalım..

Giriş ve Temel Kurallar

* Öncelikle bir Gmail hesabınız olsun, bu gmail hesabınızın da mümkünse herkes tarafından anlaşılacak ve onaylanacak bir kullanıcı adı bulunsun. Gmail hesabınız olduktan sonra size atanmış olan bir bulut hesabınız da olacaktır. Alışmış olduğunuz başka bir mailiniz veya kurumsal mail aboneliğiniz varsa, bunları da Gmail’e yönlendirebilirsiniz. Bilgisayar ve telefonunuza kurun.* Google Takvim uygulamasını kullanın. Başka takvim uygulamalarını da kullanabilirsiniz elbette. Böyle bir durumda telefonunuz ile senkronize olabilecek, güncellenen ve en önemlisi de komplike olmayan bir takvim uygulaması kullanmanız gerekir. Bilgisayar ve telefonunuza kurun.* Wunderlist kullanın. Wunderlist, ücretsiz onlarca checklist / to-do-list aplikasyonundan biridir. Onlarcasını denemiş ve tekrar Wunderlist’e dönmüş birisi olarak kesin şekilde bunu kullanmanız gerektiğini söyleyebilirim, ücretsizdir. Bilgisayar ve telefonunuza kurun.* Tablet kullanmayın. Eğer herhangi bir tabletiniz varsa, bunu oyun oynamaları için çocuklarınıza verin veya satın. Tablette yapacağınız şeylerin hepsini geniş ekranlı bir telefonla da yapabilirsiniz. Benzer şekilde anlık bildirim özelliğine sahip akıllı saat de kullanmayın. * Bilgisayar: Görme kapasitenize uygun ekranlı (12-13 inç) bir dizüstü bilgisayar edinin, mümkünse kolay çökmeyen ve Windows tabanlı olmayan bir bilgisayar olsun. Bilgisayarınızda hiçbir anlık bildirimi açmayın. Uzun süre konuşmanızı gerektiren bir anlık mesajlaşma uygulamasını, sadece konuşma anında aktif hale getirin. * Anlık Bildirimler: Telefonunuzdaki e-mail, banka ve normal mesaj dışındaki tüm anlık bildirim kaynaklarını kapatın. Bu konuda benim bildirimleri kapatamadığım tek uygulama Twitter ne yazık ki. Anlık bildirimler ve telefondaki cevaplanmamış bildirimlere cevap verme hastalığı çağımızın kanseri.* Telefon kullanımı (Konuşma): Özellikle belli bir saatten sonra gelen telefonları cevaplamayın, bu saat herkese göre değişir. Bunun için IOS’ta “Rahatsız etme” seçeneği mevcut, mutlaka Android’de de buna benzeyen bir uygulama mevcuttur. Sadece çok önemli bir sağlık sorunundan ya da gerçek bir felaketten haberiniz olması için birkaç kişiyi favorilerinize ekleyip,

Kitapçı raflarında en sevmediğim bölüm kişisel gelişim kitaplarının olduğu kısımdır. İnsanların yaşadıkları, bilimsel olarak faydası gösterilememiş pozitif ve negatif deneyimlerin başka birine optimal fayda sağlama ihtimalinin düşük olduğunu düşünüyorum çünkü. Bugün bu nedenle uzun zamandan beri yazmaktan kaçındığım, ama çevreden gelen bildirimlerden gördüğüm lüzum üzerine yazmak zorunda hissettiğim bir konudan bahsedeceğim. Bu yazı, ALiEM’deki “How I work smarter?” başlığında geçen yazı dizisinin benzerlerinden birisi aslında, dolayısıyla yazacaklarım fazlasıyla bana özel ve subjektif olacaktır. Bana özel olmayan bir kısım var ki, bunu da zamanında Sigmund Freud hayatta başarıyı ve hayatın tadına varmayı anlatırken söylüyor: Hayatta mutlu olmak için sevmeye ve çalışmaya ihtiyacınız var. Eğer çalışmaya niyetiniz yoksa, çalışmadan da mutlu olunabileceğini düşünüyorsanız burada yazıyı okumayı kesebilirsiniz.

Aşağıdaki yazıyı, daha çok belli bir çalışma rutini olan ve akademik merakları olan birisi için yazdım, fakat herkesin karşılaşabileceği sorunları da ele almaya çalıştım. Herkes yaşamında belli işleri, istese de istemese de belli bir iş planıyla gerçekleştiriyor. Tamamen işsiz olan, hatta çalışmaya ihtiyacı olmayan birinin dahi gündelik belli bir iş akışı var. Bu akışa pasif olarak “maruz” kalmanız da mümkün, akışı aktif olarak yönetmeniz de. Eğer kendinizi rüzgarda sürüklenen yaprak gibi hissediyorsanız, önünüze yığılan işler dağ gibi büyüyor, buna karşın sadece oturup dizi izlemek istiyorsanız, İngilizce dilinde “procrastination” olarak ifade edilen erteleme huyuna sahipseniz, bunları okumanızda fayda var diye düşünüyorum. Başlayalım..

Giriş ve Temel Kurallar

* Öncelikle bir Gmail hesabınız olsun, bu gmail hesabınızın da mümkünse herkes tarafından anlaşılacak ve onaylanacak bir kullanıcı adı bulunsun. Gmail hesabınız olduktan sonra size atanmış olan bir bulut hesabınız da olacaktır. Alışmış olduğunuz başka bir mailiniz veya kurumsal mail aboneliğiniz varsa, bunları da Gmail’e yönlendirebilirsiniz. Bilgisayar ve telefonunuza kurun.* Google Takvim uygulamasını kullanın. Başka takvim uygulamalarını da kullanabilirsiniz elbette. Böyle bir durumda telefonunuz ile senkronize olabilecek, güncellenen ve en önemlisi de komplike olmayan bir takvim uygulaması kullanmanız gerekir. Bilgisayar ve telefonunuza kurun.* Wunderlist kullanın. Wunderlist, ücretsiz onlarca checklist / to-do-list aplikasyonundan biridir. Onlarcasını denemiş ve tekrar Wunderlist’e dönmüş birisi olarak kesin şekilde bunu kullanmanız gerektiğini söyleyebilirim, ücretsizdir. Bilgisayar ve telefonunuza kurun.* Tablet kullanmayın. Eğer herhangi bir tabletiniz varsa, bunu oyun oynamaları için çocuklarınıza verin veya satın. Tablette yapacağınız şeylerin hepsini geniş ekranlı bir telefonla da yapabilirsiniz. Benzer şekilde anlık bildirim özelliğine sahip akıllı saat de kullanmayın. * Bilgisayar: Görme kapasitenize uygun ekranlı (12-13 inç) bir dizüstü bilgisayar edinin, mümkünse kolay çökmeyen ve Windows tabanlı olmayan bir bilgisayar olsun. Bilgisayarınızda hiçbir anlık bildirimi açmayın. Uzun süre konuşmanızı gerektiren bir anlık mesajlaşma uygulamasını, sadece konuşma anında aktif hale getirin. * Anlık Bildirimler: Telefonunuzdaki e-mail, banka ve normal mesaj dışındaki tüm anlık bildirim kaynaklarını kapatın. Bu konuda benim bildirimleri kapatamadığım tek uygulama Twitter ne yazık ki. Anlık bildirimler ve telefondaki cevaplanmamış bildirimlere cevap verme hastalığı çağımızın kanseri.* Telefon kullanımı (Konuşma): Özellikle belli bir saatten sonra gelen telefonları cevaplamayın, bu saat herkese göre değişir. Bunun için IOS’ta “Rahatsız etme” seçeneği mevcut, mutlaka Android’de de buna benzeyen bir uygulama mevcuttur. Sadece çok önemli bir sağlık sorunundan ya da gerçek bir felaketten haberiniz olması için birkaç kişiyi favorilerinize ekleyip,