De Vier Jaargetijden van Passaggio

Het is de allerlaatste tocht van de 4Jaargetijden van Passaggio. De honderdste! Voordat ik deze tot een passend einde breng, eerst nog een bezoek aan Porgy and Bess, zeer gereputeerd jazz-podium, waar artiesten uit de hele wereld graag komen spelen. En trouwens ook klassieke musici. Het is een ondiepe zaal, zodat het publiek op de lip van de muziek zit, en dat schept een bijzondere intimiteit.

Overigens wordt de tent gerund door vrijwilligers, dus bij de gemeente ligt een voorstel voor professionalisering.

Daarna fietst ik door buitengewoon naargeestig industriegebied naar de kust en geniet nog een keer van de fabelachtig mooie kleuren van de herfst, langs de Schelde, naar de vuurtoren van Breskens. Daar neem ik de tijd om mijn reisgenoot, Fleur van den Breemer, nou eens goed te bedanken, voor de kameraadschap van de afgelopen jaren. En sluit ik af met een rituele duik in het water. Punt.

Ik zie de zon opkomen nota bene boven de chemische industrie van Antwerpen. Met muziek van Richard Rodgers. Ik ga op de koffie bij een luisteraar, Alexander Senf en zijn vrouw; en ik breng een bezoek aan de organist van de basiliek in Hulst, Marcel Mangnus. Hij is trots op zijn orgel, en roffelt er met groot gemak een improvisatie uit. Mangnus maakte ook een rapsodie op het volkslied van Zeeuws-Vlaanderen (uit 1914) en speelt een paar delen. Dan hebben we de ziel van de streek wel te pakken.

Of is dat toch het vlas? In Heikant wordt op een basisschool een voorstelling gemaakt over dit schitterende duurzame product waar Gent en Brugge rijk mee zijn geworden.

De ochtend begint in serenititeit, bij de paarden van de pensionstal op Het Hof van Axel. Met straffe wind voert de tocht naar de Prosper-Hedwige polder, op de grens van België en Nederland, waar de serenititeit ver te zoeken is. Maar volgens ecoloog Peter Herman heeft ook dit gebied schoonheid. Zijn grootvader was burgemeester van Doel, nog voordat het werd bezet door de reusachtige kernreactor. Hij kent de ontwikkelingen op zijn duimpje, en schetst in een paar minuten de geschiedenis van het landschap. Waarom het nodig was om de polders terug te geven aan de trekvogels.

Een bezoek aan mijn geboortehuis roept oude herinneringen op. Bijvoorbeeld de geuren van het traditionele ringsteken. De deur zwaait onmiddellijk open als ik aanbel.

Broeder Dieleman fungeert als gids naar de 'Overkant' Hij verzet zich tegen de eenvormigheid door te blijven zingen in de taal van Zeeuws-Vlaanderen, het land waar hij geboren is.

Langs de kust tussen Breskens en Cadzand is het verrassend mooi.

Wonderlijke tegenstellingen vandaag. Van buiten komen mensen om hier een lustoord in te richten (bijvoorbeeld het Restaurant en de B&B van De 6 linden), terwijl dit deel van Nederland juist leegtrekt, als het om oorspronkelijke en jonge bewoners gaat.

Maar ik spreek ook Jan, een ouwe machinist, die van Walcheren komt, en als een echte Zeeuw alles kan relativeren. Zelfs de wereldwijde bijensterfte (zijn vrouw en hij zijn imkers). Hij heeft gevaren, dus hij weet wel wat smokkelen is.

Het verhaal van Schokland is fascinerend. Ooit bestond de Zuiderzee niet eens. Later ontstonden er eilandjes. En nog weer later verdwenen ze weer, werden ze naadloos opgenomen in het nieuwe land van de Flevopolder en Noordoost Polder. Ben Huisman van Flevolandschap kan het verhaal van deze provincie zeer aanschouwelijk vertellen.

Ik blijf het volhouden, iedere dag een duik nemen in het water. Het gaat tenslotte om die eeuwige strijd tegen het water. Het land is jong, maar toch heeft het al geschiedenis. Eva Vriend heeft die geschiedenis beschreven, met name het selectieproces dat gevolgd werd bij het kiezen van de boeren die aan het werk mochten in de polder. Ook dat is oerhollands, geloof ik

Opgenomen in deze etappe zijn een bezoek aan het magische beeld Exposure van Antony Gormley (waar Thomas Oltheten me nog gauw de nieuwe cd van het Apollo Ensemble verstrekt), en een bezoek aan de Marker Wadden, waar het al even verrukkelijk toeven is.

In Almere Oosterwold is een kleine revolutie gaande: je kunt daar een klein lapje grond kopen en vervolgens je eigen huis bouwen. Precies zoals jij het wilt. Een droom voor veel mensen. De gemeente wekt de suggestie dat je vrij bent. Om vervolgens toe te slaan met allerlei regels en wetgeving. Maar als het lukt is het een idylle

Deze editie van de 4Jaargetijden van Passaggio gaat over lente en ... kunstmatigheid. Een reis door het land dat Nederland zelf gemaakt heeft. Dat begint al op Pampus, een forteiland dat einde van de 19e eeuw gebouwd is door militairen, als onderdeel van de Stelling van Amsterdam: ter verdediging van ons land. Intussen is het er uitermate goed toeven, als op een onbewoond eiland. Later fiets ik via Muiden (oud land) naar Almere