Windmolens, warmtepompen en waterstof: het zijn dé toverwoorden van de energietransitie. Maar wie zorgt ervoor dat al die duurzame energie ook echt uit ons stopcontact komt?

Deze aflevering in het kort:
☑️ Nog heel veel ruimte op het stroomnet buiten de piekuren
☑️ Eneco investeert fors in herstel van biodiversiteit
☑️ Nieuwe wapenwedloop is slecht nieuws voor milieu en klimaat

Karen de Lathouder is de COO Assets bij Eneco. De energietransitie vraagt volgens haar om grote ambities én harde keuzes. Eneco wil in 2035 klimaatneutraal zijn en investeert daarom fors in zon, wind en warmtenetten. Maar het bedrijf besloot onlangs om niet mee te dingen naar een nieuw windpark op de Noordzee. Volgens De Lathouder is de businesscase momenteel namelijk niet rond te rekenen. Ook gaat het over TenneT. Bedrijven die wachten op een zware elektriciteitsaansluiting kunnen in sommige gevallen toch worden aangesloten. Voorwaarde is wel dat ze tijdens de piekuren afschalen.

🎧 Eiwit uit lucht, de toekomst van voedselproductie

Samen met ons groene geweten Aniek Moonen bespreken we de rol van energiebedrijven in de verduurzaming van Nederland. Van slimme manieren om netcongestie te omzeilen tot biodiversiteitsdoelen bij nieuwe projecten. Het energiebedrijf wil inmiddels dat alle investeringsbeslissingen voor nieuwe duurzame energiebronnen op land een netto positief effect hebben op de biodiversiteit. Dit betekent dat Eneco zich inspant voor herstel van de biodiversiteit tot minimaal 110 procent ten opzichte van de staat bij aanvang van het project.

🎧 Een masterplan voor duurzame landbouw in Nederland

Harm windt zich op over de miljarden die in de krijgsmacht worden gestopt. Deze nieuwe wapenwedloop heeft volgens hem een extreem grote impact op het milieu. "Van tanks tot straaljagers, onderzeeboten, wapens, bommen, oefenterreinen en kazernes. Die kosten allemaal bij elkaar grote hoeveelheden grondstoffen en fossiele brandstof om het te maken en aan de gang te houden. De oorlogsindustrie is zeer vervuilend. Naar schatting van enkele wetenschappers komt daar meer dan 5 procent van de wereldwijde uitstoot vandaan, meer dan lucht- en scheepvaart gecombineerd."

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Schoon water lijkt vanzelfsprekend. Toch kampen wereldwijd miljoenen mensen met droogte en vervuiling. Het Nederlandse bedrijf Dutch Clean Tech claimt een oplossing te hebben.

Deze aflevering in het kort:
☑️ Hoe de technologie Dutch Clean Tech water zuivert
☑️ Twijfels over de 25%-regel voor sociale verandering
☑️ Oplossen van Netcongestie hoeft geen 200 miljard euro te kosten

Van microplastics in oceanen tot giftige lozingen in rivieren. De watercrisis is één van de grootste milieuproblemen van deze tijd. Wereldwijd hebben 2 miljard mensen geen toegang tot schoon drinkwater. Zelfs in Nederland zien we steeds vaker periodes van droogte en een dalend grondwaterpeil. Het Noord-Hollandse bedrijf Dutch Clean Tech heeft een innovatieve waterzuiveringstechnologie ontwikkeld die volgens hen zowel betaalbaar als schaalbaar is. “We filteren vervuiling zonder chemische toevoegingen en kunnen ons systeem overal ter wereld inzetten”, vertelt Sander Pielkenrood, directeur van het bedrijf.

🎧 Luister ook | De plastic recycling-industrie dreigt te worden weggevaagd

Dutch Clean Tech werkt al aan projecten in onder andere Mexico en Guatemala. Hier wordt vervuild rivierwater omgezet in schoon drinkwater dat voldoet aan de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Ook dichter bij huis, op Schiphol, zuiveren ze afvalwater met restanten van olie en kerosine. In deze aflevering van BNR Duurzaam bespreken we de technologische mogelijkheden, de obstakels op het gebied van regelgeving en hoe financiering kan helpen om schoon water toegankelijk te maken voor iedereen.

🎧 Luister ook | Een concrete route naar minder CO-uitstoot

Harm heeft het in zijn betoog over netcongestie. Het kost eindeloos veel miljarden om het net te verzwaren, maar daar worden nu vraagtekens bij gezet door experts van onder meer Holland Solar, de Nederlandse Vereniging van Duurzame Energie, NedZero en Energy Storage NL. Hun boodschap is simpel: stem vraag en aanbod beter op elkaar af. ‘Door op piekmomenten meer eigen stroom te gebruiken, door slimme opslag en grootverbruikers te betalen om buiten de spits stroom te gebruiken. Zo kunnen veel problemen worden voorkomen en hoeft er niet 195 miljard te worden geïnvesteerd’, aldus Harm. ‘Hopelijk gaan er wat creatieve geesten mee aan de slag.’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland verspilt nog altijd veel te veel grondstoffen. Een nieuwe vereniging van 45 bedrijven wil daar verandering in brengen en circulair ondernemen de norm maken.

Deze aflevering in het kort:
☑️ De doelen van de Nederlandse Vereniging Circulaire Economie
☑️ Hoe Ahrend en NS hun bedrijfsvoering circulair maken
☑️ Zeespiegel stijgt door smeltende ijskappen

De afhankelijkheid van schaarse grondstoffen groeit, terwijl andere landen al volop inzetten op circulariteit. In Nederland blijft de verspilling groot. Hoog tijd voor actie, vinden 45 bedrijven en koepelorganisaties. Zij hebben zich verenigd in de nieuwe Nederlandse Vereniging Circulaire Economie (NVCE), die zich hard maakt voor eerlijke wet- en regelgeving, fiscale prikkels voor hergebruik en een gelijk speelveld voor circulaire ondernemers.

🎧 Luister ook | Waarom zoveel duurzame bedrijven nu failliet gaan

In deze aflevering van BNR Duurzaam spreekt Harm Edens met Klaske Kruk, initiatiefnemer van de NVCE. Wat wil deze nieuwe club precies bereiken in Den Haag,en waarom was dit het juiste moment om op te staan? Ook te gast zijn Dionne Ewen van kantoorinrichter Koninklijke Ahrend en Ilse de Vos van de NS. Derze bedrijven zetten al volop in op hergebruik, refurbished producten en circulair ontwerpen. Maar eenvoudig is dat niet. De huidige regelgeving is nog vooral ingericht op een lineaire economie, waarbij weggooien vaak goedkoper is dan repareren. Luister naar inspirerende praktijkvoorbeelden en ontdek waar ondernemers écht tegenaan lopen als ze circulair willen werken. En hoe we samen de stap kunnen zetten naar een economie waarin minder verspild wordt – en méér waarde behouden blijft.

🎧 Luister ook | Neem een kijkje in het Nederland van 2120

Duizenden jaren geleden was de Noordzee een vruchtbaar land: Doggerland. Tot de zeespiegel plotseling razendsnel steeg en het gebied verdween onder water. Nieuw onderzoek van geoloog Marc Hijma van kennisinstituut Deltares laat zien dat de zeespiegel destijds met bijna een meter per eeuw steeg – zónder invloed van de mens. Nu ijskappen opnieuw smelten, waarschuwen wetenschappers: dit scenario kan zich herhalen. De geschiedenis toont hoe snel veranderingen kunnen gaan – en hoe kwetsbaar Nederland is als we niets doen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wind en zon kennen we. Maar wat als de Noordzee ons nóg een energiebron biedt? Golfenergie is constant, duurzaam en grotendeels nog onbenut.

Deze aflevering in het kort:
☑️ Dit zijn de kansen van golfenergie voor Nederland
☑️ De technologie die Symphony Wave Power ontwikkelt
☑️ Nederlandse bedrijven nog lang niet circulair

Golfenergie wordt opgewekt door de beweging van golven, die mechanische energie omzetten in elektriciteit via generatoren. Drijvend of onder het wateroppervlakte. Grote voordelen ten opzichte van zon en wind? De technologie is veel minder afhankelijk van weersomstandigheden en kan dus dag en nacht energie produceren. Maar terwijl windmolens al volop op zee staan, blijft de ontwikkeling van golfenergie vooralsnog achter. Hoe komt dat eigenlijk? En hoe groot is de potentie voor Nederland?

Luister ook | De strijd van Benedicte Ficq tegen grote vervuilers

Onze gasten in deze uitzending zijn Fred Gardner van Symphony Wave Power en Anton de Fockert van Deltares. Gardner is zijn technologie al aan het testen op land, na 2030 hoopt hij de eerste commerciële projecten te kunnen uitrollen. De twee deskundigen leggen uit hoe golven dag en nacht energie kunnen opwekken, wat er nodig is om deze technologie op te schalen en waarom we in Nederland achterlopen op landen als Groot-Brittannië en Portugal. Ook bespreken we de uitdagingen. Zo hebben startups moeite met het vinden van financiering. Ook de impact op het zeeleven komt aan bod.

Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telen

Verder in deze aflevering: het is de Week van de Circulaire Economie. Hoe circulair zijn Nederlandse bedrijven eigenlijk? Uit onderzoek blijkt dat mkb’ers gemiddeld voor 56 procent circulair werken, maar vooral in sectoren als bouw en agrifood is nog veel te winnen. Harm windt zich intussen op over de staat van Europese innovatie. Terwijl de geopolitieke spanningen oplopen, is Northvolt – ooit Europa’s grote hoop in de batterij-industrie – failliet verklaard. Hoe kan dat, vraagt hij zich af?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze speciale podcast van BNR Duurzaam spreekt Harm met Jane Goodall. Zij geldt als een wereldwijd icoon op het gebied van natuurbescherming.

In de jaren zestig begon Goodall haar baanbrekende onderzoek naar chimpansees in Gombe, Tanzania. Ze ontdekte dat deze dieren gereedschap gebruiken en complexe sociale structuren hebben – inzichten die onze kijk op mens en dier voorgoed veranderden. Vandaag de dag zet ze zich via het Jane Goodall Institute in voor natuurbehoud en gemeenschapsontwikkeling in Afrika. In deze podcast spreken we haar over haar levenswerk, de uitdagingen van natuurbehoud en haar boodschap voor de volgende generatie. Ons groene geweten is deze keer Nikki Trip.

Deze podcast is opgenomen in hotel Kontakt der Kontinenten in Soesterberg. Meer weten over haar werk en hoe je zelf kunt bijdragen aan een betere wereld? Kijk dan op de website van het Jane Goodall Instituut Nederland. 

----------

EXTRA | Harm in conversation with Jane Goodall

In this special podcast of BNR Duurzaam, Harm speaks with Jane Goodall. She is considered a global icon in the field of nature conservation.

In the 1960s, she began her groundbreaking research on chimpanzees in Gombe, Tanzania. She discovered that these animals use tools and have complex social structures—insights that forever changed our understanding of humans and animals. Today, through the Jane Goodall Institute, she works on conservation and community development in Africa. In this podcast we talk to her about her life’s work, the challenges of conservation, and her message to the next generation. Nikki Trip is our co-host.

This podcast was recorded in hotel Kontakt der Kontinenten in Soesterberg. Want to know more about her work and how you can contribute to a better world? Then visit the website of the Jane Goodall Institute Netherlands.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De meubelindustrie kampt met een groot probleem: veel afval, zware arbeid en grondstoffen die de hele wereld over reizen. Maar het kan ook anders, zo bewijst het bedrijf Cooloo.

Deze aflevering in het kort:
⇨ Een nieuwe technologie om de meubelindustrie te verduurzamen
⇨ Harm mist klimaatambities van het kabinet
⇨ IJs op de poolkappen smelt nu in recordtempo

Een oude leren bank, een versleten kurkvloer of afgedankt rubber. Veel mensen denken hierbij aan afval, maar Ricco Fiorito hoort en ziet vooral grondstoffen. Met Cooloo ontwikkelt hij ecologische coatings waarmee meubels, muren en vloeren een tweede leven krijgen. In deze aflevering vertelt hij hoe deze innovatieve techniek de meubelindustrie kan verduurzamen. Cooloo pakt restmaterialen zoals leer, kurk en rubber en vermaalt deze met een speciaal bindmiddel om de coatings vervolgens op meubels te spuiten. Dit zorgt voor een hoge recyclagegraad en minder afval. Toch staan grote meubelmerken nog niet in de rij om deze techniek over te nemen. Hun bestaande productiemethoden zijn gebaseerd op stofferen en de overstap blijkt lastig.

Luister ook | Kernfusie: de belofte van oneindig veel groene energie

Cooloo won onlangs de Fair Future Challenge en heeft een concreet plan voor het prijzengeld: het toegankelijk maken van hun technologie voor tweedehandswinkels in Nederland. Dat is nodig, want de meubelindustrie heeft een groot afvalprobleem. Elk jaar wordt in Europa 11 miljard kilo meubels weggegooid, waarvan 90 procent in de verbrandingsoven belandt. Traditionele stoffering draagt bij aan deze verspilling en bevat vaak schadelijke stoffen zoals chemische lijmen en synthetische coatings.

Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telen

Harm windt zich intussen op over de klimaatambities van het kabinet. "Welke industrieën horen wel en niet thuis in een groene economie? Hoe gebruiken we de schaarse ruimte en waar blijven de duidelijke, richtinggevende keuzes? Tot nu toe gaat het vaak alle kanten op zoals bij de warmtepompplicht en het stikstoffonds voor boeren. En dat soort wispelturigheid en chaos werken averechts."

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voedsel produceren zonder landbouwgrond—het klinkt als sciencefiction, maar gasfermentatie maakt het mogelijk. Door CO2 en methaan om te zetten in eiwitten, kan deze technologie een revolutie ontketenen in de voedingsindustrie.

Deze aflevering in het kort:
⇨ De potentie van gasfermentatie uitgelegd 
⇨ Harm uit stevige kritiek op de Clean Industrial Deal 
⇨ Toch nog akkoord over biodiversiteit in Rome

De traditionele landbouw gebruikt enorme hoeveelheden water, land en energie. Gasfermentatie daarentegen laat micro-organismen groeien op industriële restgassen of duurzame waterstof, zonder dat daarvoor sojavelden of veestallen nodig zijn. Bedrijven zoals Farmless en LanzaTech passen deze methode al toe en laten zien dat eiwitten rechtstreeks uit lucht een haalbaar alternatief zijn. Dit kan niet alleen de CO2-uitstoot verlagen, maar ook voedselproductie mogelijk maken op plekken waar landbouw onmogelijk is, zoals woestijngebieden.

Luister ook | Deze uitvinding kan 2 miljard hectare bomen planten

Toch zijn er uitdagingen: de technologie is nog duur en vergt veel energie. Wat betekent dit voor de toekomst van onze voedselketen? Wordt eiwit uit lucht een volwaardig alternatief voor vlees en zuivel? En kunnen grote industrieën zoals Shell en BP hier een rol in spelen? Sina Salim van Protein Shift Consultancy denkt van wel. Hij ziet gasfermentatie als een potentiële gamechanger voor zowel voedselzekerheid als klimaatbeleid.

Luister ook | Jan Rotmans over de woelige rit naar een duurzame wereld

Harm windt zich intussen op over de opvolger van The Green Deal: de Clean Industrial Deal. 'Alsof er de afgelopen maanden nog niet genoeg groene ambitie in de shredder van visieloze politici en ondernemers is gegooid. Ursula van der Leyen kwam met een nogal vaag plan vol buzzwoorden als concurrentievermogen en vereenvoudiging. Het plan is op maat gemaakt naar de wensen van heel veel grote vervuilers. Hoe we hiermee snel leren produceren in balans met de natuur en voorop gaan lopen in een wereld die alleen nog lijkt te worden bevolkt door Trumpiaanse bullebakken is mij onduidelijk.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe kunnen we de Nederlandse landbouw écht duurzaam maken? Urgenda heeft een plan: minder bewerkte voeding, meer biodiversiteit en een gegarandeerde vergoeding van 1.000 euro per hectare voor 10 jaar.

Deze aflevering in het kort:
⇨ Urgenda presenteert een toekomstvisie voor de Nederlandse landbouw
⇨ Circulaire economie in Nederland komt niet op gang
⇨ Luchtkwaliteit blijft op veel plekken ronduit slecht

Nederlandse boeren staan onder druk. Ze moeten verduurzamen, maar krijgen daar weinig financiële zekerheid voor terug. Urgenda stelt daarom een nieuw verdienmodel voor: het ‘Zeven-vinkjes-voorstel’. Boeren die aan vijf van de zeven duurzaamheidseisen voldoen – zoals minder kunstmestgebruik, meer biodiversiteit en extensieve veeteelt – kunnen 1.000 euro per hectare ontvangen, voor een periode van tien jaar. Volgens Urgenda kan dit de landbouw duurzamer maken zonder dat boeren alle lasten dragen. We bespreken alle ins en outs met Hanneke van Ormondt, Hoofd Landbouw en Biodiversiteit bij Urgenda.

Luister ook | Een concrete route naar minder CO2-uitstoot

Het plan zou maximaal € 1,8 miljard per jaar kosten, maar levert volgens berekeningen van onder meer het RIVM en de FAO miljarden aan besparingen op in zorg- en milieukosten. Urgenda start binnenkort met een eerste groep akkerbouwers en veehouders om het voorstel in de praktijk te testen. Of het op brede schaal haalbaar is, hangt volgens de initiatiefnemers af van steun vanuit de politiek en de bereidheid van boeren om zich aan de voorwaarden te houden.

Luister ook | Stroomstress! Vol netwerk legt energietransitie lam

Harm windt zich intussen op over een nieuw rapport van het PBL, het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat stelt in een nieuw rapport dat Nederland achterblijft in de transitie naar een circulaire economie. Er zijn oplossingen genoeg, maar volgens de onderzoekers wordt de urgentie nog steeds niet echt gevoeld. PBL-directeur Marko Hekkert spreekt van een ‘crisis in slow motion'.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Avantium heeft een technologie ontwikkeld die glucose uit oude kleding haalt. Kan dit leiden tot een wereldwijde doorbraak in het recyclen van textiel? De eerste resultaten blijken zeer hoopgevend.

De textielindustrie is een van de grootste vervuilers ter wereld. Jaarlijks belanden miljoenen tonnen kleding op stortplaatsen of in verbrandingsovens. Het Nederlandse chemiebedrijf Avantium denkt daar iets op gevonden te hebben. Met een nieuw proces breken ze katoen af tot glucose en winnen ze polyester terug. En dat allemaal zonder kwaliteitsverlies. Gert-Jan Gruter is hoogleraar Duurzame Industriële Chemie aan de Universiteit van Amsterdam en CTO bij Avantium. Met hem bespreken we de impact van deze nieuwe vondst.

Luister ook | Wat als er straks geen bijen meer zijn?

De technologie maakt gebruik van zoutzuur om katoenvezels op te lossen, waardoor glucose vrijkomt. Dat is een belangrijke grondstof voor bioplastics. Polyester blijft intact en kan opnieuw worden gebruikt. Dit biedt niet alleen een oplossing voor de enorme textielafvalberg, maar ook voor de bioplasticindustrie, die nu nog afhankelijk is van voedselgewassen zoals maïs. Grote modemerken en recyclers tonen volgens Gruter interesse, zeker nu regelgeving bedrijven dwingt om meer gerecycled materiaal te gebruiken. Avantium werkt aan een demofabriek en hoopt over vier jaar te kunnen starten met de bouw van een commerciële productiefaciliteit. Als dat lukt, kan deze innovatie een grote stap betekenen richting een circulaire textielketen.

Luister ook | De opwarming van de aarde is een hoax (en nog 5 klimaatfabels)

Harm windt zich intussen op over het Amerikaanse Heartland Institute, dat bekend staat om het verspreiden van klimaatleugens. Dit instituut krijgt een Britse afdeling. Er waren diverse conservatieve parlementsleden aanwezig. Inclusief voorstanders van het schrappen van net-zero doelen en het openen van nieuwe kolenmijnen. ‘Nepnieuws, de wetenschap ontkennen en in diskrediet brengen, liegen, bedriegen en doorgraaien, het wordt steeds normaler en het komt steeds dichterbij’, aldus Harm.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Netcongestie en gebrek aan grootschalige opslag zitten de energietransitie dwars. Daardoor vertraagt het verduurzamen van onze maatschappij.

Nederland heeft de afgelopen jaren massaal geïnvesteerd in zonnepanelen en windparken. Inmiddels komt meer dan de helft van onze stroomproductie uit duurzame bronnen. Maar de groei van wind- en zonne-energie stuit op grenzen: netcongestie, opslagtekorten en een stabiele elektriciteitsvraag die nauwelijks meegroeit. De uitdaging ligt nu aan de vraagkant, stelt energiedeskundige Roy op het Veld.

Luister ook | De plastic recycling-industrie dreigt te worden weggevaagd

Om echt te verduurzamen, moeten huishoudens en bedrijven overstappen van gas naar elektriciteit. Toch heeft nog steeds ruim 80 procent van de woningen een cv-ketel en worstelt de industrie met elektrificatie. Overheidsmaatregelen blijven achter, terwijl bedrijven zoals warmtebedrijven zelfs investeringen stilzetten. ‘Zonder een stijgende vraag naar duurzame stroom hebben extra windparken en zonnepanelen weinig zin’, aldus Op het Veld. De focus moet volgens hem verschuiven van energietransitie naar een bredere economische transitie, waarin slimme technologie en ondernemerschap het verschil maken. Ook pleit hij voor één Europees energiebeleid.

Luister ook | Neem een kijkje in het Nederland van.. 2120

Harm is niet te spreken over het Klimaatplan van het kabinet. ‘In het plan is heel veel niet meegenomen en doorgerekend en deskundigen bestempelen het als veel te simplistisch’, zo vertelt hij. Dit roept volgens hem serieuze vragen op over de deskundigheid van deze regering. ‘Het nieuwe plan leunt stevig op het afvangen van CO2 en die technieken zijn nog steeds niet op grote schaal bewezen. Hiermee gaat het kabinet in tegen het negatieve advies van de VN.’

See omnystudio.com/listener for privacy information.