Historical narrative about the expedition of Ernest Shackleton in Antarctica in 1914-1916. This story tells of the extra-ordinary and heroic feats the expedition crew suffered and endured. This is the SEVENTH (7th) of the 11-part series narrated in ILOCANO.

EXCERPTS:

"...Agalas tres ti parbangon ti maika DIYES Y NUEBE (19) ti Mayo, idi nagtuloyen a nagluas da Ernest, Worsley ken Crean manipud iti Kampo a Peggotty ket inrusatda ti nagna a simmang-at iti daydi ummong dagidi turod a nabungon iti hielo.

Iti daydi a tiempo, nakaluban daytoy iti napuskol nga hielo ket tunggal askaw ken panagbaddekda ket nairus-rusat a pug-pugto. Immuna a rinikusda daydi igid ti dakkel a bantay a hielo ket inalistoanda ti limmabas kadagidi nababa a disso idi bimmaba ti danum ti baybay. Nagtengda ti akin-Daya nga ungto ti bantay a hielo ket naamirisda daydi dakkel a nagbaliwan daytoy iti daydi kallabes a DUAPULO KET UPPAT (24) nga oras a panagtudona iti niebe ken panaganginna. Naglanga daydi bantay a kas sangol ti arado a simmango iti baybay.

Naimatanganda iti takdang iti nalikudan ti bantay a hielo ti naummong a pakailasinan ti dadael a sinagaba dagiti daksanggasat ti napagtengna a bapor. Adda nakitada a naukitan a paragpag a kayo a mabalin a naggapu iti kadagidi bapor ti un-unana a panawen. Adda pay kayo a nabarabadan iti landok a kinnan ti lati, nasagsag a bariles, ken dagidi kadawyan a narumrumek a dadael iti taaw."

"...Dida nagsardeng ket saan a nagbayag, agkal-kalay-atdan nga agpa-Daya a napan nanglinteg nga agturong iti bangir nga igid ti isla. Napuskol daydi niebe a pagdeppesan dagiti baddekda ket bimmuntogda a nagna. Kalpasan ti dua nga oras a panagsang-atda nakagtengda iti agarup DUA RIBU LIMA GASUT (2,500) a kadapan ti kangatona a disso.

Nagnayon a kalmado ti panawen ket iti iyaasidegda kadagiti turturod a nangangato, rimmuar ti lawag ti bulan a nangsilnag iti nakayaplag a buya ti aglawlaw. Nangangato a tapaw ti tur-turod, di-madaliasatan a teppang, nasang-at a bakras a nakumotan ti niebe, gleysyer a narurusod dagiti sikiganda ken atitiddog a tanap ti niebe a nayaplag iti rabaw ti hielo a pat-patag.

Adda nalisianda a dakkel nga abut a nasirpatda iti panagsilnag ti bulan. Ngem simmangbay ti angep ket limmidem ti aglawlaw. Inggalutda dagiti tali kadagiti sibetda ket intalgedda ti panagsisilpoda kas patalged ti pannakaliklikda iti peggad kadagiti abut, teppang, derraas ken di mapakpakadaan a pannakaikaglis.

Idi agbannawag, immingpis daydi angep a nagpangato. Manipud iti daydi ayanda idin a TALLO RIBU (3000) a kadapan ti kangatona, (agarup maysa a kilometro a kangato!) nasirpatda ti ipagarupda a danaw ngem baybay daytoy idi, a managan Possession Bay iti Amiananda. Nagsardengda iti apagbiit a nangipauneg iti balonda a biskwit. Nagpapatanganda no ania ti nasisiyaat nga aramidenda: bumabada a bumallasiw iti tapaw a hielo ti danaw wenno itultuloyda a pagnaen ti bantay a nagtakderanda.

Pinilida ti bimmaba ket kalpasan ti maysa nga oras a pannagnada, nasirpatda dagiti derraas a nagbalin a paset ti hielo a bantay (gleysyer). Idi nagpangato ti init, ket nagpangaton amin nga angep, nakitada a daydi danaw ket nagtungpal iti adayo.

Naamirisda a daydi adda iti imatangda ket isu ti baybay nga agpataaw iti akin-Daya a paset ti isla – isu daytoy ti Possession Bay. Nagsublida nga immuli iti daydi bantay a nagpanawanda ket nagturongda iti Abagatan-Daya agsipud ta daydi sursurotenda a mapa nga inaramidda iti kadagidi immuna a panangadal ni Ernest ken Worsley iti aglawlaw ket nagimarka nga adda pay dua a baybay a nanglennek iti igid ti isla sakbay ti Stromness..."

PLEASE LISTEN TO PODCAST FOR THE FULL AND COMPLETE EPISODE.

Historical narrative about the expedition of Ernest Shackleton in Antarctica in 1914-1916. This story tells of the extra-ordinary and heroic feats the expedition crew suffered and endured. This is the SIXTH (6th) of the 11-part series narrated in ILOCANO.

EXCERPT:

"Idi makagtengda iti paset ti taaw a managan Drake Passage, nayrareb ti bilog ket simrek ti danum a nanglapunos kadakuada. Nagalistoda a nagkaras. Iti daydi maika-lima nga aldawda, ad-adda a pimmigsa daydi angin ket imbabada daydi dakkel a layag. Inruarda met daydi angkla (‘sea anchor’) nga umasping iti payong wenno parakaida a maigalut iti bilog. Sada impatapuak daytoy iti danum tapno makaummong ti ulodenna a danum ket maigawidna ti bilog iti panangiduron ti napigsa nga angin a mangisiyasi iti daytoy.

Daydi angkla ket pangtaginayon iti turong ti bilog no adda napegges nga angin. Naaramid daydi aramatenda iti trayangulo a supot a kanbas a naigalut tapno aguyas manipud iti sango ti bilog. Iti daydi narungsot a panagpugpugso ti angin a nangilisi koma kadakuada iti turongenda, naanduran daydi angkla ti nangtaginayon iti husto a turongda.

Binaelan ti James Caird a sinaranget dagidi dadakkel nga allon. Nagibtur dagiti luganna iti lam-ek ken napegges nga angin a nagipugso ken nagipatayab iti nagtitipkel a hielo. Nagkarigatda a nangsirpat no sadino ti turong ti nabigasyonda. Indur-duron ti napipigsa nga angin ti bilog ket kinapilitan nga imbilin ni Ernest nga ipaturongda daytoy iti bangir a paset ti isla iti Abagatan-Laud a sikiganna.

Naragragen no ar-arigen ti napalaus a pannakaritur daydi James Caird ngem nagnayon daytoy a nangibael iti panaglayagna. No saan a nagpa-parmek ti James Caird iti daydi a dawel ti taaw, saan met a nakissayan ti bileg ti nakem dagidi pasaherona. Inkagumaanda ti nakikinnarit iti rungsot ti taaw a nangitur-turong iti bilogda.

Saan a nam-naminsan nga iti batang ni Worseley a maturog idi ket napab-pabarikuas daytoy a sibubuteng a ti riknana ket kasla naitabon a sibibiag. No basaen idi ni Worseley daydi lokasyonsa babaen iti sextant, daydi kuyem ti init a nabangenan iti lawagna ket isu’t nagkarigatan ni Worsely a nangbasa iti ikalkulasyonna a pangala iti lokasyon ti turongda.

Iti maikanem nga aldaw, dagidi danum a simrek iti bilog iti daydi kallabes a rabii ket nagbalin a hielo. Dagitoy ti nangpadagsen ken nangpabannayad iti James Caird. Nagpeggadda iti panaglenned ti bilog gapu iti panagdagsenna unay ket dinarasda a tinaptapyas daydi hielo a nangbalkot iti daytoy.

Imbellengda ti dua kadagidi gaudda ta nabungonen dagitoy iti timmangken ti kapetna a hielo. Dua kadagidi sleeping bag-da a nabasa ti awanen banagna ket kasladan buli iti tangken ken kadagsenda. Innayonda nga imbelleng dagitoy ket dagus a napalag-anan ti bilog. Inagawaanda a tiniptipping nga inikkat dagiti nabati a kimpet a hielo iti rabaw ken sikigan ti bilog.

Idi ngan-ngani nagteng-nga ti aldaw, napisi daydi nakaigalutan ti angkla ket naawanen daydi kakaisuna a pamuspusan a dida panagusar iti dakkel a layag tapno tumungraraw ti sungo ti bilog iti danum a sumabat iti angin. Dagus a nagatras a naidur-duron ti bilog ket bayat ti pannakaipal-pallayogna kadagiti dadakkel a dalluyon, inagawaanda a binurak daydi timmangken a hielo iti rabaw ti kanbas a kalub ti bilog. Imbaudda daydi layag a timmangken iti lamiis. Saan met a nagbayag ket nagsimpa ti layag ket iti kasta nagtuloy ti panagabanseda. "

PLEASE LISTEN TO PODCAST FOR THE FULL AND COMPLETE EPISODE

Historical narrative about the expedition of Ernest Shackleton in Antarctica in 1914-1916. This story tells of the extra-ordinary and heroic feats the expedition crew suffered and endured. This is the FIFTH of the 11-part series narrated in ILOCANO.

EXCERPTS:

"...Pito nga aldaw ken pito a rabiida kadagiti tallo a bilog (lifeboat) iti tengnga ti nagulib a taaw. Sinarangetda dagiti bimmantay ti kadadakkelna a narurungsot nga aluyo, makabibineg a lamiis, bannog, bisin ken waw. Tallo nga aldaw a saan a rimmidep wenno immalis ni Shackleton iti puestona iti daydi bilog nga ayanna tapno mapakiredna ti rikna dagiti kakaduana.

Maysa kadagidi kaduana ti naaddanen iti nerbiyos ket naawananen ti pigsa. Insurat ni Shackleton kalpasan daydi, “Nagdua-duak no makalasat kami amin iti daydi a rabii…”

Addan kadakuada dagidi saanen a makarikna dagiti dadduma a paset ti bagida gapu iti pannakayuperda iti lamiis. Maysa kadagitoy ni Blackie a timmangkenen ti lamiis iti sakana. "

"Idi sumipnget iti daydi a rabii, kasla awan latta ti pannakabalin ti yaasidegda iti daga. Marikna idin ni Ernest nga agpukpukawen ti kapanunotan ken nakem dagidi kakaduana. Nasirpatna dagidi bimmangkayen nga itsura da ket nagduadua a makaurayda pay iti bigat.

Iti agsapa, nasiim ni Frank Wild a sibibiag da pay amin nupay daydi pakinakem dagitoy ket agpuw-pukawen. Iti daydi awan patinggana a hielo iti masangoananna, inkarigatan ni Ernest a sinirpat ti adayo. Pagammoan, rimmuar iti imatangna ti ELEPHANT ISLAND.

Awan pay pulos turog idi ni Worseley a nagnayon a nangiggem iti timon ket dinagus na nga inturong dagidi tallo a bangka idiay isla nga idi ket nakullaapan iti ulep. Iti daydi maykapito nga aldaw, simrek dagiti tallo a bilog idiay danum a nagpalikmut iti isla. Nagbirok ni Worseley ti pagsangladanda a puesto."

"Iti baet ti bannog, bisin ken rigat, idi maika-KINSE (15) ti Abril MIL NUEBE SIYENTOS DIYES Y SAIS (1916) nakagtengda amin iti amianan a paset ti Elephant Island. Idi simmangladda iti daydi isla, intedda ken Blackie (Perce Blackborow) ti pammadayaw nga isu ti kaunaan a tao a simmanglad iti Elephant Island..... Daydi nga isasangladda ti umuna a pannakabaddekda iti daga. Saan a napengdan dagitoy ti nalapunos iti naglalaok a karirikna.

Adda kadakuada ti nagpag-paggaak gapu iti napalaus a ragsakda iti pannakarikna manen dagiti dapanda iti daga. Nagpidutda iti bato ken nagakupda iti darat tapno riknaenda dagitoy ta kadagidi a kanito ket kas man balitok dagitoy ti kapateg ken kinakaskasdaawda. Adu kadakuada ti nagsagaba iti nakarkaro ngem dagiti dadduma. Adda dagidi nagam-ammangaw. Naaddaan ti nerbiyos ni Hubert Hudson bayat daydi panagdaliasatda iti bilog."

"...Daydi naglipusanan a ragsak da iti daydi pannakadanonda iti daga a sibibiag kalpasan ti adu a naglabasanda a nalabes a panagtuok, bannog, bisin ken lamiis, isu daytoy ti nangigapu ti panagrasuk ken panagpallao ti riknada a kasla pannakapukaw ti panunot dagidi dadduma. Nagpag-paggaakda iti kasta unay. Adda pay maysa a napan nangala iti wasay. Iti diary ni Wordie, maysa a syentipiko a kaduada, insuratna daydi lagipna iti napaspasamak kadagidi a kanito ket inladawanna daydi karkarna a naigapuanan a panagpatay da iti seal – nga awan sabali a gapu no di tapno makapatayda laeng – ket garaw daytoy idi a kina-mana-guuyong. Binay-an ida ni Shackleton iti apagapaman a panangipennekda iti daydi kaririknada. Saanna ida a pinawilan a daras. "

"...Naatake iti sakit ti puso ti inhenyero a ni Lewis Rickinson iti daydi idadatengda ngem limmaing daytoy. Saan met a nagbayag ket inopera dagiti dua a surhano a Macklin ken McIllroy ti saka ni Blackie a nakanen ti lamiis..."

PLEASE LISTEN TO PODCAST FOR THE FULL AND COMPLETE EPISODE.

Historical narrative about the expedition of Ernest Shackleton in Antarctica in 1914-1916. This story tells of the extra-ordinary and heroic feats the expedition crew suffered and endured. This is the FOURTH of the 11-part series narrated in ILOCANO.

EXCERPTS:

".... Idi maika BEYNTE TRES (23) ti Disyembre, MIL NUEBE SIYENTOS A-KINSE (1915) manipud idiay kampoda nga Kampo iti Taaw (Ocean Camp), inrusatda manen ti yaalisda a pannagna a mapan iti daga ti isla. Imbatida idiay daydi maysa a bilog (lifeboat) – daydi Stancomb Wills. Idi maika BEYNTE SIYETE (27) ti Disyembre, adda rimsua a sinnupiat iti nagbaetan da Worsley ken McNeish a kadagidi a tiempo ket nasakit pay unay ti nakemna iti pannakapapatay daydi pusa a tarakenna.

Saanen idi a naanduran ni McNeish daydi panagtultuloyda a nagguy-guyod kadagiti awitda. Napasnek daydi pammatina a kinamauyong daydi nga irusrusatda, Saan laeng a gapu iti kinabayagda a makaadayo iti baet ti panagkarkarigatda nga agguy-guyod iti kargamento ngem gapu pay ta ammona a saan a malappedan ti pannakadadael dagiti bilog iti pannakaipa-uyasda iti pasagad.

No amirisen daydi a nagtengda, agbanag nga innem a bulan ti pagnaenda sakbay a madanonda ti gandatda. Saanto a makaanay ti balonda ken dinto pay ammo no anianto ti pagpatinggaan ti kabaelanda nga ungpoten no inayonda a panunoten ti bannog a lak-amenda.

Napanunotna idi a no madadael dagidi bilog ket mapukawandanton iti aniaman a namnama agsipud ta awanen aramatenda a pagdaliasat wenno aramatenda a pagpaarayat. Insardengna ngarud ti nagguyod ket idi binilin ni Worsley nga agtuloyda, simmupiat ni McNeish ken nakipinnatangken a saanen a naggaraw.

Iti daydi a panagalsana, kinuwestyonaran ni McNeish ti otoridad ni Ernest agsipud ta limneded ti baporda nga iturayanna. Inrasonna nga iti daydi a saadda, addaanen kalintegan dagiti marinero a di sumurot iti bilin ni Ernest agsipud ta daydi kontratada ket nagpaso iti daydi pannaglinned ti Endurance idi maika-BEYNTE UNO (21)ti Nobyembre. Kimmanunong ken McNeish ni John Vincent a kadagidi a panawen ket pagaammo a sutil ken miron kadagiti kakaduana.

No amirisen ken panunoten daydi karikut ti saadenda sa inayon ti kinadakkel ti peggad a nakaibaudanda – numona ta addada pay met ngarud iti langalang ti taaw a hielo, simken ti karirikna ni Ernest nga aniaman a gundawayda a mabiag ken makasubli ket agkammatalek unay iti panagtutunosda ken iti di-pannakaburak ti grupo. Nasken ngarud unay nga iti daydi a gundaway ket natunos ken maymaysa laeng ti keddeng a masurot.

Maysa pay, napasingkedanen kadagidi a panawen ti kinapateg ti kabaelan ni McNeish iti pannakapalag-an ti kasasaadda. No amirisen ti kinapaypayso, dida mabalin a palusposan daytoy gapu kadagiti nasisita a kabaelanna. Kasta daydi kapanunotan idi ni Shackleton ket binallaaganna a paltooganna ni McNeish no sumina daytoy iti daydi grupoda.

Kalpasanna, siuulimek ni Ernest a napan nangala iti Artikulo ti Paglintegan ti bapor ket imbasana ti linaon daytoy kadakuada amin. Segun ken Ernest, naisaad idiay nga uray limneden ti bapor, agtultuloy ti tangdan kadakuada agingga iti makagtengda nga agsubli iti puerto. Iti kasta, addada pay laeng amin iti poder ken panangidaulona. Isu daydi ti nanggibus ti aniaman nga argumento."

"Kasapulan idi ni Ernest nga atipaen a dagus daydi agsipud ta adda idi nalimed a peggad nga daydi karpintero ket makisasao ken makikum-kumplot iti dua wenno tallo, wenno ad-adu pay a kakaduada maipanggep iti panunotna. Ket iti kasdi, awan ti daulo, aglalo iti sango ti panagpeggad ti biag, ti makaandur a saan a mangikankano iti pannaka-karit ti otoridadna..."

PLEASE LISTEN TO THE PODCAST FOR THE FULL AND COMPLETE EPISODE

Historical narrative about the expedition of Ernest Shackleton in Antarctica in 1914-1916. This story tells of the extra-ordinary and heroic feats the expedition crew suffered and endured. This is the THIRD (3rd) of the 11-part series narrated in ILOCANO.

EXCERPTS:

"...Nagluas ti bapor nga Endurance manipud Plymouth (Inglatera) idi umuna nga aldaw ti Agusto, MIL NUEBE SIYENTOS KATORSE (1914) tapno agturong nga umuna idiay Buenos Aires idiay Argentina ta idiayto ti sumang-atan dagiti dadduma a kameng ti ekspedisyon. Iti daydi pannakairusat ti panagrubuat ti Endurance manipud Plymouth, isu met ti pannakaiwaragawag ti panagsagana ti puersa militar ti Britania iti mabalin a panagbettak ti gubat agsipud ta iti daydi nga aldaw, nagdeklara ti Alemanya iti gubat a busor iti Rusya. Tallo nga aldaw kalpasan daytoy, idi maikapat (4) nga aldaw ti Agosto, nagdeklara ti gubat ti Britania busor iti Alemanya gapu ta nagleppasen dayti ultimatum nga inted ti Britanya iti daytoy. Ti opisyal a naiparuar a rason idi iti daytoy ket tapno maprotektaan ti Belgium a kas nasyon nga awan ti pakikappunanna ket agtalinaed a ‘neutral’. Ngem ti kinaagpaysona, ti gapuna idi ket tapno maliklikan ti pannaka-abak ti Pransiya ta no mapasamak a kasta idi ket daytoyton ti mangted iti Alemanya iti naan-anay a pigsa ken singked nga agari iti Lauden a paset ti Yuropa.

Adda pay laeng idi ni Ernest a nagpaudi idiay London ket nagsurat ni Shackleton ken Winston Churchill a sekretario ti armada (‘Admiralty’) ti Britania idi maikaPAT (4) ti Agusto ket inyopresirna dagidi kameng ti ekspedisyon kasta met daydi bapor ken dagidi naurnongda a probisyon. Ngem nagkedked ni Churchill ket nagbilin nga ituloyda daydi ekspedisyonda. Mabalin a ti ipagarup dagiti tattao idi ket no aggubat man, amangan ta mabiit laeng daytoy ket aglas-ud laeng iti sumagmamano a bulan.

Sumagmamano kadagidi immuna a napili a miyembro ti ekspedisyon ti opisyal iti puwersa militar. Gapu ta riknaenda a rebbengenda ti agserbi iti depensa ti pagilian no rumsua ti gubat, nagikkatda iti daydi ekspedisyon tapno mapanda agserbi a soldado. Nagpatuloy a naglayag dagiti nabati.

Simmaruno a nagluas ni Ernest manipud Liverpool (London, Inglatera). Naglugan iti bapor dagiti koreo a managan Urugayo idi maika DUAPULO KET INNEM (26) ti Setyembre, MIL NUEBE SIYENTOS KATORSE (1914) tapno mapan sumakay iti Endurance idiay Buenos Aires. Idiay ti pagluasanda a mapan idiay Grytviken iti isla nga Abagatan a Georgia (South Georgia) tapno umasidegda iti kontinente ti Antarktika. Daytoy South Georgia a pasaray mapanpanaganan ti Isla San Pedro ket isla idiay Abagatan a paset ti Abagatan a Taaw ti Atlantik ken paset ti teritoryo ti Britania.

Manipud Abagatan a Georgia (South Georgia), agdaliasatda a mapan sumanglad iti paset ti Antarktika a baybay a managan Vahsel Bay iti apaglabes ti baybay a Weddell Sea. Idiayto Vahsel Bay ti pangirugianda iti ekspedisyon a panagballasiw."

-----------

"...Tawen MIL NUEBE SIYENTOS A-KINSE (1915): Napannubok daydi daliasatda kadagidi umuna a dominggo ti baro a tawen. Isu daytoy ti ilalabasda kadagiti nagbabaetan dagiti nagbalay a hielo. Nupay kasta awan aniamanna a naglayag ti Endurance a nangdungpar ken nangreggaay kadagidi hielo a nangbangen iti paglasatanda. Ngem idi dimteng ti maika DIYES Y – OTSO (18) ti Enero, MIL NUEBE SIYENTOS A-KINSE (1915) sakbay a nakadanonda iti takdang ti Antarktika, bimmaba unay ti temperatura iti aglawlaw..."

PLEASE LISTEN TO PODCAST FOR THE FULL AND COMPLETE EPISODE.

Documentary account about Ernest Shackleton's Expedition in Antarctica in 1914-1916. This is the 2nd of the 11-part series in ILOCANO narrative.

EXCERPT:

"Beterano iti panagsukisok ken panagdaliasat idiay Antarktika ni Ernest. Tubo daytoy ti kaputotan a naggapu iti Irlandesa (Ireland). Naipasngay daytoy idiay Kilkea, County Kildare idi maika KINSE (15) ti Pebrero, MIL OTSO SIYENTOS SETENTA’Y KUWATRO (1874). Immalis ti kaamaanna a napan Inglatera idi agtawen daytoy iti sangapulo ket nagserbi daytoy iti Armada ti Britania iti panagkabannuagna.

Immuna a napan daytoy idiay Antarktika idi MIL NUEBE SIYENTOS DOS (1902) a kadua ti grupo nga indauluan ni Robert Scott iti daydi ekspedisyon a managan “Panagduktal” (Discovery). Naipagilian nga Ekspedisyon iti Antarktika ti Britania (British National Antarctic Expedition) ti opisyal a naganna.

Nairusat daytoy nga ekspedisyon ti siyensa tapno mapanda sukisoken ti Antarktika a mangduktal maipapan iti biolohia (biology) wenno nakaituboan a galad dagiti naparsua a banag ken dagiti ayup nga agtaeng idiay. Agpaliiwda maipapan ti panagbaliwbaliw ti klima ken atmospera idiay kasta met a mangadalda maipanggep iti sakup ti magnetiko ti South Pole. Kasta met nga adalenda ti heograpia wenno galad ti law-ang ken pisikal a nakaiseknan daytoy a kontinente.

Adu dagidi naduktalanda a baro a disso nga isuda ti nangi-mapa ket naikeddeng met a no mabalinanda idi ket mapanda danonen ti “South Pole”. Daytoy nga ekspedisyon ket naipangruna ti pategna iti pakasaritaan iti daydi panawen ti panagduktal ti Britania iti Antarktika. Nadutokan idi ni Ernest iti saad a Maikatlo-Nga-Opisyal (Third Officer) ket isu ti nagaywan kadagiti balon ken probisyonda. Naipa-akem pay kenkuana ti panangurnos kadagiti kasapulanda a pagliw-liwaan.

Maysa ni Ernest kadagiti tallo a kaunaan a nakagteng iti disso a kaasitgan iti South Pole nga iti daydi a panawen ket di pay nadanon ti tao. Kaduana idi ni Robert Falcon Scott a liderda ken Edward Adrian Wilson a maikadua a surhano. Isu daydi ti kaadaywan a dinanonda idi inkeddeng ni Scott nga agsublidan iti bapor a Discovery a kampoda. Nagsakit ti nakaro a scurvy ni Ernest iti daydi panagsublida ket iti baet ti panagked-kedna, pinagawid ni Scott daytoy iti daydi dimteng a bapor a managan Morning (Bigat). Daytoy a bapor idi ti napan nagitulod ti nayon a balon idiay bapor a Discovery (Panagduktal).

Napan manen ni Ernest idiay Antarktika idi MIL NUEBE SIYENTOS SIYETE (1907) ngem isun ti nangidaulo iti daydi maikadua nga ipapanna. Managan Nimrod daydi nga ekspedisyon ket daytoy ti umuna nga ekspedisyon nga indauluanna. Malaksid iti panagsukisok nga agpaay iti siyensa, gay-at idi ti Nimrod ti makagteng iti Abagatan nga Ungto (South Pole) ti lubong. Iti daytoy nga inrusat ni Ernest, nakadanonda iti agarup SIYAM A PULO KET PITO (97) a milya laengen ket magtengdan daydi disso a gay-atda idi inkeddengna nga agsublida.

Ammo ni Ernest a daydi balonda a taraon ket makaanay laeng a mangidanon kadakuada iti gandatda a disso ngem awanto ti nabatin a pagbiagda iti panagsublida. Iti daydi a desisyonna a panagsubli a dina nagtengan ti disso nga Abagatan nga Ungto, insurat ni Shackleton ken Emily nga asawana ti palawagna: “Pinanunotko, ayatko, nga ad-adda a piliem ti nabiag nga asno ngem ti natay a leon.”

Nagdagup ti SANGARIBO KET PITO GASUT (1700) a milya ti kaadayo ti pinagnada a hielo iti daydi ekspedisyon a Nimrod..."

PLEASE LISTEN TO THE PODCAST FOR THE FULL AND COMPLETE EPISODE.

Historical and inspirational account about Sir Ernest Shackleton's "Imperial Trans-Antarctic Expedition" in 1914-1916. This 11 part narrative is in the Ilocano Language (Philippines). This introduction sets the stage of the events that happened.

EXCERPTS:

"Sakbay a naggibus ti maikasangapulo ket walo a siglo (1800) agingga iti umuna a paset ti maika sangapulo ket siyam a siglo (1900) nagadda ti napasnek a kuriosidad dagiti adbenturero a mangammo ken mangsukisok kadagiti lugar a di pay napnapanan ti tattao idiay dua nga agsupadi nga ungto ti lubong – ti Amianan nga akin-ngato wenno North Pole ken ti Abagatan nga akin-baba wenno South Pole. Nagiinnuna idi dagidi adbenturero ken siyentipiko a nagirusat ti pannakagteng ken panagdaliasat kadagitoy a lugar. Saan laeng a mapagsukisok ken panagadal iti kadagitoy a lugar daydi napigsa nga insentibo kadagitoy nupay ti dayaw a maragpatda a kas kaunaan a nakaibanag ti inrantada a maiyaramid idiay. Maysa kadagitoy natured ken napinget nga eksplorer ni Ernest Shackleton. Nagplano ngarud daytoy a nangirusat iti ekspedisyon a pinanagananna iti Ekspedisyon Ti Imperio A Panagdaliasat Iti Antarktika. Kasakbayan nga inta’y rugian ti naratibo daytoy a panagdaliasat, inta’y am-ammoen daytoy paset ti lubong a nakapasamakanna ken dagiti galad daytoy a disso a mabalin nga karkarna iti biang ti maysa nga agindeg iti lugar ti tropiko ditoy Daga ken saan a nairuam iti lugar a nalam-ek."

"...Adu dagiti tattao a nagindeg iti dadduma a paset ti lubong a nagrayo a nangsukisok kadagitoy dua a kalalam-ekan a disso ditoy Daga: ti akin-Amianan nga Ungto iti tapaw ti Daga (North Pole) ken ti akin-Abagatan nga Ungto (South Pole) nga adda iti kontinente nga Antarktika (Antarctic). Gapu ti kinababa ti temperatura kadagitoy a disso, ag-hielo ti aglawlaw ket nairteng unay ti kalam-ekna. Saan a makapagtalinaed dagiti tattao ditoy tapno koma agbiagda iti kas kadawyan a panagbiag. Malaksid ti kaawan ti agtubo a muymuyong ditoy, saan a maanduran ti tao ti agbayag iti awan patinggana a hielo iti aglaw-law.

Nabaknang iti nadumaduma a mineral dagiti taaw kadagitoy a disso. Daytoy a kinabaknang ti kangrunaan ita a mangtaginayon iti interes ken panagessem dagiti nadumaduma a pagilian ket iti kasta intalgedda nga adda naipatakder a misyonda sadiay. Iti kadagidi umuna a dekada ti MAIKA-SANGAPULO KET SIYAM a siglo (1900), daytoy karkarna ken mapannubok a kondisyon ti aglawlaw kadagitoy a lugar (North Pole ken South Pole) ti nagserbi a maysa a karit kadagiti adbenturero a napan nag-ekspedisyon. Adda met dagidi adbenturero a malaksid iti panagayatda nga agdaliasat kadagiti di pay nagtengan a disso wenno gapu iti panagessemda nga agadal ken agsukisok kadagitoy a lugar, kayatda met a suboken ti tured ti pakinakem ken kired ti bagida.

Kadagitoy dua a disso, dak-dakkel ti interes dagiti tattao iti eksplorasyon idiay Antarktika. Kangrunaan a nakaigapu kadagidi immuna nga ekspedisyon ditoy a pinagbusbusan dagiti gobyerno ket sinuportaran met dagiti pribado a korporasyon ken nababaknang nga isponsor, ket tapno mangi-lukatda iti mabalin a paglintegan a dalan iti nagbaetan ti Laud ken Daya. Daytoy ket tapno naparpardas ti panaglasat dagiti tattao a mapan aglikmut iti dayta a paset ti lubong agsipud ta ti taaw ket narikus a pagdaliasatan. Iti kadagidi tawen manipud SANGAPULO KET SIYAM A SIGLO (1900) agingga iti panaggibus ti Umuna a Gubat ti Lubong rimsua ti panagsasalisal dagiti adbenturero a nangidaulo iti banag a kaunaan a ma-iyaramid kadagitoy a lugar. Maysa kadagitoy ni Ernest Shackleton. "

PLEASE LISTEN TO THE PODCAST FOR THE FULL AND COMPLETE EPISODE.

Historical biographical account about inventor Alexander Graham Bell. This 3-part narrative is in Tagalog (Philippines). This is the THIRD part of this narrative.

EXCERPT:

"Malapit ang pagkakaibigan ni Helen at si Alexander Graham Bell. Pareho silang galing sa pamilyang respetado at nasa mataas na posisyon hindi lamang sa sosyedad kundi pati sa kasaysayan ng Amerika. Pangalawang pinsan ng impong na babae ni Helen sa panig ng Keller ang bantog na si Heneral Robert Lee. Iginagalang na heneral ng kompederasyon ng Amerika si Heneral Lee. Matunton ang linya ng mga ninuno ni Helen sa linya ni Haring Edward na Una (1) ng Inglatera na pang labing anim (16) na henerasyon niyang impong na lalaki. Si Haring Henry na Ikatlo (III) ng Inglatera ang pang -LABIMPITONG (17) henerasyon na impong niyang lalaki.

Unang nakilala ni Alexander Graham Bell si Helen noong MIL OTSO SIYENTOS OTSENTA’Y SIYETE (1887). Anim na taon noon si Helen noong dinala ng kanyang mga magulang ito sa kanya upang ipa-konsulta.

Sa mga panahon na iyon, tanyag na noon si Alexander Bell dahil sa kanyang pagiging imbentor ng telepono. Subalit noong dinala ng mga Bell si Helen kay Alexander, nanunungkulan noon si Alexander na manggagamot ng mga batang hindi nakakarinig. Nanghiling ang mga magulang ni Helen ng rekomendasyon tungkol sa eskuwelahan at guro para sa isang batang bulag at bingi.

Itinuro sa kanila ni Alexander ang paaralan na napagkuhanan nila kay Anne Sullivan na siya nang naging guro at napagkatiwalaang gabay at kaibigan ni Helen.

Batay sa ala-ala ni Helen doon sa isinulat niyang biograpiya niya, sinabi niya na noon pa mang una niyang nakilala si Dr. Bell, naramdaman niya na kaagad ang kabait at katiyaga nitong manggagamot. Kinarga niya noon si Helen at hinayaan niyang laruin noon ng batang si Helen ang kanyang relos. Kay laking tuwa noon ni Helen noong nahawakan niya ang relos na ipinadama sa kanya ni Dr. Bell.

Sa mga sumunod na taon, dahil isinusulong noon ni Alexander ang prinsipyo na kinakailangang maturuang magsalita ang mga may kapansanan ng kawalan ng pandinig, naging modelo at inspirasyon niya sa paggagamot si Helen Keller. Si Helen ang pinakaunang taong bingi at bulag na nakapag-aral na magbasa, magsulat at nagsalita ng mahusay. Nagtagumpay pa nga itong magtapos ng propesyon sa unibersidad.

Inihandog ni Helen ang kanyang sinulat na sarili niyang biograpiya noong MIL NUEBE SIYENTOS TRES (1903) kay Dr. Alexander Bell. Napamagatan ito ng “Ang Kasaysayan ng Aking Buhay.” Sinabi ni Helen dito sa libro niyang ito na “…si Alexander Graham Bell ang nagturo sa mga bingi upang sila’y makapagsalita at ipinangyari niya na ang mga taynga ay makarinig ng talumpati mula Atlantiko hanggang sa mga mabatong lugar.”

PLEASE LISTEN TO PODCAST TO CONTINUE AND FOR THE FULL EPISODE.

Historical biographical account about inventor Alexander Graham Bell. This 3-part narrative is in Tagalog (Philippines). This is SECOND of 3 parts.

EXCERPT:

"...Mula noong kinilala na, na ang telepono ay disenyo at imbensiyon ni Alexander doon sa eksibisyon sa Philadelphia, naging popular ito na kagamitan sa komunikasyon. Pumunta si Alexander sa Inglatera upang kanyang ipaliwanag sa monarkiya kung ano ang pakakagamitan nito, kung papaano ito magagamit at kung ano ang kabutihang maidudulot nito.

Dalawang taon pagkaraan ng sentenyal na naisaganap sa Philadelphia, pumunta si Alexander sa Inglatera at bilang bahagi ng kanyang pagbiyahe doon ang pupunta sa palasyo para ipakita at ipaliwanag kay Reyna Victoria doon sa kanyang tahanan sa Osborne House ang tungkol sa telepono. Naintriga si Reyna Victoria dahil naisip niya kaagad ang mahalagang pagkakasilbihan nito. Sa mga panahon na iyon, kasalukuyan noon ang pag-a-away at digmaan sa pagitan ng Rusya at Turko. Ito ay magmula 1877 hanggang 1878.

Ito iyong naging digmaan ng Krimea na naganap sa peninsula na Crimea sa norteng bahagi ng Black Sea sa silangang punto ng Yuropa. Ang labanang ito ay sanhi ng mainit na hidwaan sa pagitan ng Imperyong Ottoman at ang samahan ng Rusya at mga lugay na bumubuo noon sa rehiyon na Balkan. Sumali noon ang Britania sa digmaan na ito dahil sa pangamba nito na ang kinikinita nilang pang-aangkin ng Rusya sa nasyong Romania na noon ay hawak naman ng mga Turko, ay hindi hihinto at magtatapos doon.

Sinasapantaha noon ng Britania na baka pagkagaling doon, tuluyan nang sasamsamin ng Rusya ang British India dahil idadaan nila ito sa pamamagitan ng Afghanistan. Ito ang dahilan kung bakit nakipag-alyansa ang Britania sa Imperyong Ottoman na noon ay kilala rin na Imperyong Turko. Maraming mga telegrama at mga sulat ang dumarating sa palasyo na para bagang delubyo sa dami at lahat ay nanghihiling ng konsiderasyon sa Reyna. Dahil sa dami ng mga sulat at telegrama, nalipunos ang palasyo.

Gayun na lamang ang paghanga ng mga opisyal ng reyna sa imbensiyon na telepono ni Alexander. Noong umaga, pagkatapos ng gabi na idini-monstrasyon ni Alexander ang aparatus sa kanila kaagad na sumulat kay Alexander si Major Biddulph na siyang tinatawag na KEEPER OF THE PRIVY PURSE at siya ang kumatawan sa reyna. Itong tinatawag na KEEPER OF THE PRIVY PURSE ng monarkiya sa Inglatera ay siyang tesorero o opisyal na eskribiyente na may hawak ng mga bagaybagay na may kinalaman sa pinansiya, pera at gastusin ng reyna o hari. Siya ang nakatungkulin na taga-manehar ng mga pagga-gastosan ng palasyo ng monarkiya sa Inglatera.

Eto ang nilalaman ng sulat:

“Osborne, Enero 16, 1878)

Mahal kong Kabalyero,

Umaasa ako na maliwanag ang iyong pagkakaalam kung gaano ang pasasalamat at pagkamangha ng Reyna sa naisaganap na eksibisyon ng telepono noong Lunes ng gabi.

Ninais ng Kanyang Kamahalan (Her Majesty) na aking ipahayag ang kanyang pasasalamat sa iyo at sa mga iginagalang na mga kababaihan at mga ginoo na may ugnayan sa iyo sa okasyon.

Naisin ng Mahal na Reyna, kung wala sanang sagabal na dahilan, na bilhin ang dalawang instrumento na sa ngayon ay naririto pa, kasama ang mga linya at iba pang nakakabit. Marahil na sa iyong kagandahang loob ay ipaalam mo sa akin kung kanino nararapat ipadala ang kabayarang angkop.

Iyong lingkud, mahal kong Kaballero, Tapat na sumasaiyo, -THOS BIDDULPH

PLEASE LISTEN TO PODCAST TO CONTINUE AND FOR THE FULL EPISODE.

Biographical historical account about inventor Alexander Graham Bell. The 3-part narrative is in Tagalog (Philippines). This section is the first and is the introductory section of the story.

EXCERPT:

"Kinikila ng mundo si Alexander Graham Bell na dakilang imbentor at naipangalan sa kanya ang taguring “AMA o PINAKA-AMA NG TELEPONO”. Ang kakatwa, ay hindi ito ang pangunahing nakatuonan ng kanyang daang tinatahak noon. Mas mahalaga sa kanya noon ang kanyang ginagampanang tungkulin bilang magtuturo sa mga bingi o walang pandinig.

Sumibol sa kanyang kaisipan noon ang konsepto na ‘electronic speech’ o pagsasalita sa pamamagitan ng paggamit ng elektrisidad/elektroniko dahil ang kanyang ina ay hindi nakakarinig. Nagsusumikap siya noong makapagtagumpay na gumawa ng sistema ng pagtuturo sa mga taong hindi nakakarinig o bingi upang sa kabila ng kawalan nila ng pandinig ay makakapagsalita sila at sa gayun ay makakayanan nilang mabuhay ng sarili at makapag-tagumpay na gaya ng karaniwang tao.

Gaya ng kanyang sinabi minsan noon kay HELEN KELLER, sinabi niya na ang paniniwala niya sa buhay ng isang tao ay kapalarang naitakda. Sa kanyang daigdig noon, marahil ay kakatwa, na ang kanyang buhay ay nahabi sa mga pangyayari na patuloy noon na may kaugnayan sa huni o tunog.

At kung marangal na imbentor si Alexander, dakilang tao ito sa kanyang pagnanais na mai-angat ang dangal ng mga taong napagkaitan ng mga pisikal na suwerte.

Ang pangalang Alexander Graham Bell ay lagi-laging nai-uugnay sa kasaysayan ng telepono.

Mabagal ang pagtakbo ng komunikasyon noong unang panahon. Umaasa lamang ang mga tao noon na magpadala ng kanilang mga mensahe sa pamamagitan ng mga biyahero o mga taong manlalakbay na napupunta sa iba-ibang mga lugar. Linggo, buwan at minsan pa ay taon ang binibilang ng mga tao para maiparating ang kanilang mga mensahe sa mga nakatakdang pagdadalhan. Kung malayo ang distansiya, karaniwan na mas matagal na makarating ang komunikasyon. Noong naimbento ang telegrapo, at naipalabas ang pagka-kagamit nito sa sosyedad, malaki ang naitulong nito sa pag-sulong at pag-unlad ng disenyo ng komunikasyon. Humantong ito sa pagkakalikha ng telepono na lalong nagpadagdag sa pag-sulong ng pagbabago ng mundo."

PLEASE LISTEN TO PODCAST TO CONTINUE AND FOR THE FULL EPISODE.