Sajak téh bagian tina puisi. Ari istilah ‘puisi’ dina basa Sunda mah jembar pisan, béda jeung istilah ‘puisi’ dina basa Indonésia anu sok disaruakeun jeung ‘sajak’. Dina basa Sunda, puisi téh sarwaning karangan dina wangun ugeran kayaning sisindiran, kakawihan, mantra, guguritan, jeung sajaba ti éta. Sabalikna tina prosa, sarwaning karangan dina wangun lancaran. Sajak ogé dikarangna maké aturan-aturan anu tangtu, upamana diwangun ku baris (padalisan) jeung bait (pada), sarta mentingkeun wirahma jeung purwakanti. Ku sabab éta sajak dikolomkeun kana wangun puisi. Lian ti éta sajak sok disebut puisi modérn dina sastra Sunda mah, lantaran datangna kaitung anyar.

Sumangeut dina ngerjakeun US-na sing soson sareng daria. Tenang, taliti, teu kenging seeur ngemutan anu sanes!

Biografi téh sok disebut ogé riwayat hirup (bio, hirup; grafi, catetan atawa tulisan). Eusina ngadadarkeun riwayat hirup hiji jalma, boh nu masih jumeneng atawa nu geus maot. Ti mimiti iraha brolna ka alam dunya, kumaha keur leutikna, kumaha sakolana, karierna, préstasina, karyana, jeung sajabana. Téks-téks biografi téh sok diperlukeun keur rupa-rupa kaperluan. Di antarana baé keur ngalamar pagawéan, pangéling[1]ngéling kana jasa hiji jalma, atawa keur jadi dokumentasi sajarah. Réa buku-buku biografi anu tuluy kasohor lantaran eusina ngukabkeun gagasan, lalampahan, jeung ketak hiji inohong atawa jalma nu dianggap penting. Upamana baé biografi Mahatma Gandhi, biografi Ane Frank, biografi Ir. Sukarno, Biografi Présdién Suharto, jeung sajabana.

Upama nilik kana wangunna, carita pantun téh kaasup wangun ugeran (puisi). Di jerona diwangun ku sababaraha bagian; aya bagian rajah, bagian déskripsi, bagian narasi, dialog jeung monolog jeung rajah panutup/ pamunah.

Salah sahiji wanda karya sastra Sunda buhun nu kungsi populér di masarakat nyaéta carita pantun. Dina magelarkeunana pantun mah umumna sok dipirig maké kacapi. Ari jalma anu magelarkeun carita pantun ilaharna disebut tukang pantun atawa juru pantun. Kaumumanana juru pantun, lian ti geus kolot ogé lolobana anu teu ningal (lolong) deuih. Ieu kasenian (karya sastra) pantun téh dina taun 50-an ka ditu mah kungsi ngalaman jaya. Dina éta mangsa pantun téh kacida dipikaresep tur dibagéakeun pisan ku masarakat patani lantaran pantun téh raket patalina jeung tata kahirupan masarakat agraris (tani) anu butuh ku hiburan. Nu matak juru pantun mah kalungguhanana teu bina ti juru penerang di masarakat nu kalungguhanana méh satata jeung dalang (wayang golék) kiwari. Nya teu anéh mun juru pantun harita mah diperedih kudu boga pangabisa tina ruparupa kaparigelan jeung pangaweruh anu jembar. 

Novel kaasup salah sahiji carita rékaan (fiksi), eusi jeung jalan caritana panjang tur loba bagianana. Novel ogé diwangun ku basa lancaran, palaku anu ngalalakonna loba, mangsa anu kacaturna lila. Sanajan kaasup carita fiksi, palaku, jalan carita, tempat, jeung waktu kajadianana bisa katarima ku akal, persis siga kajadian anu sabenerna. Eusi novel aya ogé anu didadasaran ku kajadian anu sabenerna, tapi éta kajadian téh ku pangarangna sok diréka-réka deui.

Di lingkungan urang Sunda téh réa kapanggih carita babad. Dumasar hasil panalungtikan nu kungsi diayakeun ku para ahli, méh di unggal wewengkon kapanggih carita babad. Umumna ditulis dina naskah mangrupa manuskript. Ka dieunakeun aya nu disalin sarta dicitak jadi buku. Éta carita téh sok aya patula-patalina jeung sajarah hiji tempat, atawa sajarah karuhun masarakat di hiji wewengkon.

artikel téh hartina karya tulis lengkep dina média massa saperti surat kabar, majalah, tabloid, jeung sajabana nu bisa kacangkem ku balaréa. Aya ogé nu nyebutkeun, artikel nyaéta tulisan lepas nu eusina mangrupa opini hiji jalma anu ngajujut hiji masalah nu tangtu, sipatna aktual atawa kontrovérsial kalawan udagan pikeun méré nyaho (informatif) jeung ngayakinkeun (pérsuasif arguméntatif), atawa ngahibur halayak nu maca (rékréatif). Nu dimaksud lepas téh sabab saha waé bisa nulis artikel, kalawan topik anu bébas, saluyu jeung minat sarta widang kaahlian dirina masing-masing. Nu nulis artikel raket patalina jeung hiji ideu atawa gagasan ngeunaan pasualan jeung solusi anu hayang ditepikeun ka halayak. Nulis artikel, biasana miboga udagan pikeun nawarkeun solusi pikeun ngungkulan masalah, ngadidik, ngahibur jeung mangaruhan nu maca.

Artikel téh ngabogaan harti salaku hiji karangan faktual (nonfiksi) nu populér ngeunaan hiji masalah sacara lengkep, anu panjangna teu tangtu, pikeun dimuat dina média massa. Artikel kaasup kategori tulisan views (sawangan, nyaéta tulisan anu eusina sawangan, ideu, opini, kumaha nu nulis ngajén kana hiji masalah atawa kajadian.

Warta hartina sarua jeung béja. Kecap warta (basa Sansekerta) sok dikantétkeun jeung kecap berita (basa Indonesia) warta berita. Lemesna tina éta kecap warta nya éta wartos. Anu bakal dipedar ku urang nya éta warta anu aya dina média, boh citak boh éléktronik. Warta dina media citak nya éta dina koran, tabloid, atawa majalah. Boh koran boh tabloid atawa majalah sok disebut kalawarta. Kalawarta nya éta média cetak anu medalna maneuh (saban poé, saminggu sakali, atawa sabulan sakali). Warta dina média éléktronik ayana dina radio, televisi, atawa internet.