تفسیر آیه به آیه قرآن

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ (۱)

بگو: پناه می‌برم به پروردگارِ مردم (١)

مَلِكِ النَّاسِ (۲)

فرمانروای مردم (٢)

إِلَٰهِ النَّاسِ (۳)

معبودِ مردم (٣)

مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ (۴)

از زیان وسوسه‌گرِ کمین‌گرفته و پنهان (۴)

الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ (۵)

آن‌که همواره در سینه‌های مردم وسوسه می‌کند (۵)

مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ (۶)

چه از جنّیان باشد، چه از آدمیان‌ (۶)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ (۱)

بگو: پناه می‌برم به پروردگارِ سپیده‌دم (١)

مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ (۲)

از زیان هر مخلوقی (٢)

وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ (۳)

و از زیان شب، زمانی که [تاریکی‌اش] درآید و فراگیر شود (٣)

وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ (۴)

و از زیان نفوس افسون‌گری که [با ترفند و زبان بازی و حیله‌های گوناگون] در تصمیم‌ها و اراده‌ها می‌دمند [و نهایتاً امور مردم را دچار مشکل کرده، و نظام حیاتشان را مختل می‌سازند] (۴)

وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ (۵)

و از زیان حسود، چون حسدش را به کار گیرد‌ (۵)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ (۱)

بگو: حقیقت این است که خداوند، یگانۀ بی‌همتاست (١)

اللَّهُ الصَّمَدُ (۲)

خداوندی که [از همۀ موجودات] بی‌نیاز [و مرجع و ملجأ همۀ نیازمندان جهانِ هستی] است (٢)

لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ (۳)

چیزی را نزاده، و زاییده نشده است (٣)

وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ (۴)

و اَحَدی [در ذات و صفات و افعال،] همتا و مساوی او نیست (۴)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ (۱)

نابود باد قدرت و تلاش ابولهب! و نابود باد [خود او]! (١)

مَا أَغْنَىٰ عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ (۲)

ثروت و آنچه [از امکانات] به دست آورده چیزی را از [عذاب استیصال] او برطرف نکرد (٢)

سَيَصْلَىٰ نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ (۳)

به‌زودی در آتشی شعله‌ور درآید (٣)

وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ (۴)

و [نیز] همسرش که باربر هیزم است [در آتشِ شعله‌ور درآید] (۴)

فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ (۵)

بر گردنش طنابی از الیاف سخت به هم بافته‌شده خواهد بود (۵)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ (۱)

چون یاری خداوند و آن پیروزی [وعده داده‌شده] فرارسد‌ (١)

وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا (۲)

و ببینی مردم گروه‌گروه به دین خدا درآیند (٢)

فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ ۚ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا (۳)

پس به شکرانۀ [این سه نعمت بزرگ] پروردگارت را همراه با سپاس، [به پاک‌بودن از هر عیب و نقصی] ستایش کن! و از او آمرزش بخواه؛ زیرا او همواره بسیار توبه‌پذیر است‌ (٣)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ (۱)

بگو: ای کافران! (١)

لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ (۲)

من آنچه را شما می‌پرستید نمی‌پرستم (٢)

وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ (۳)

و شما هم پرستندۀ آنچه من می‌پرستم نیستید (٣)

وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ (۴)

نه من پرستندۀ آنچه شما پرستیده‌اید هستم‌ (۴)

وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ (۵)

و نه شما پرستندۀ آنچه من می‌پرستم هستید (۵)

لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ (۶)

دین شما برای خودتان، و دین من برای خودم‌ (۶)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ (۱)

به‌راستی ما به تو خیر فراوان و بی‌اندازه،[که نسلی گسترده از طریق وجود فاطمه علیها السلام است] عطا کردیم (١)

فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ (۲)

پس [به شکرانۀ این نعمت،] برای پروردگارت نماز بخوان! و قربانی کن! (٢)

إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ (۳)

یقیناً دشمنت بی‌نسل، و بریدۀ [از همۀ خیرات] است‌ (٣)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ (۱)

آیا کسی را که همواره روز جزا را اِنکار می‌کند دیدی؟ (١)

فَذَٰلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ (۲)

همان‌که یتیم را با تندی و خشونت می‌رانَد (٢)

وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ (۳)

و کسی را به تغذیه مِسکین تشویق نمی‌کند (٣)

فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ (۴)

پس وای بر نمازگزاران! (۴)

الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ (۵)

که از [اهداف و محتوای] نمازشان بی‌خبرند (۵)

الَّذِينَ هُمْ يُرَاءُونَ (۶)

[به این سبب]

همواره ریاکارند (۶)

وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ (۷)

و از [عاریه‌دادنِ] ابزار و وسایلی [که مورد نیاز مردم به‌ویژه همسایگان است] دریغ می‌کنند‌ (٧)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ (۱)

[آری خدا فیل‌سواران را نابود کرد]

برای اینکه قریش را با حرم امن اُنس و اُلفت دهد؛ [زیرا در صورت پیروزشدن فیل‌سواران نظام زندگی قریش متلاشی می‌شد] (١)

إِيلَافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَالصَّيْفِ (۲)

و اُنس و اُلفت ‌داشتنشان در سفرهای زمستانی و تابستانی برجا بماند (٢)

فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هَٰذَا الْبَيْتِ (۳)

پس [به شکرانۀ این نعمت] باید پروردگارِ این خانه را بپرستند (٣)

الَّذِي أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَآمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ (۴)

همان کسی که آنان را [با عطاکردن رِزق] از گرسنگی نجات داد، و از ترسِ شدید[ی که در شهر و در سفرها داشتند] ایمنشان ساخت (۴)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ (۱)

آیا ندانسته‌ای که پروردگارت با فیل‌سواران [که برای تخریب کعبه آمده بودند] چه کرد؟ (١)

أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ (۲)

آیا نیرنگشان را تباه و بی‌نتیجه نساخت؟ (٢)

وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ (۳)

پرندگانی را گروه‌گروه بر ضدّ آنان فرستاد (٣)

تَرْمِيهِمْ بِحِجَارَةٍ مِنْ سِجِّيلٍ (۴)

که پی‌درپی بر سرشان سنگ‌هایی از نوع سنگِ گِل می‌افکندند (۴)

فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ (۵)

سرانجام همۀ آنان را چون کاهِ خُردشده گردانید (۵)