မြန်မာနိုင်ငံမှာ ညစ်ညမ်းရုပ်သံဟာ တရားမဝင်ပေမဲ့ အင်တာနက်ပေါ်မှာ အလွယ်တကူရနိုင်ပါတယ်။ အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း ဆင်းရဲမှုကို အလွန်အမင်းချဲ့ကားပြီး သနားညှာတာစိတ်ကို ဖမ်းယူတဲ့ “poverty porn” လို့ ခေါ်နိုင်တဲ့ ရုပ်သံတွေ လူမှုကွန်ရက်မှာ ပေါ်ထွက်လာပါတယ်။ ဒီညစ်ညမ်းရုပ်သံတွေဟာ လိင်ကိစ္စမပါဘဲ လူသားဆန်မှုကို အာသာဖြေဖို့ ဆင်းရဲသားတွေရဲ့ ဘဝကို အသုံးချပြီး အလှူငွေရှာလာကြပါတယ်။ “Poverty porn” ပျံ့နှံ့လာတဲ့ အကြောင်းအရင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း စစ်ကောင်စီကို ပြန်မတိုက်ဘဲ စောင့်ကြည့်နေခဲ့ကြတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ တွေထဲမှာ ကယန်းပြည်သစ်ပါတီလည်း ပါပါတယ်။ အဲဒီလို အဖွဲ့တွေကို free rider လို့ခေါ်ပါတယ်။ ကယန်းပြည်သစ်ပါတီဟာ ပြောင်းလဲလွယ်တဲ့ စစ်ရေးရပ်တည်ချက်ကို ထိန်းသိမ်းတာ၊ ကယန်းလူမျိုးရေးအခြေခံတဲ့ ဇာတ်ကြောင်းကို အရှိန်မြှင့်တင်တာ၊ တော်လှန်လူငယ်တွေကို တဆင့်ခံသဘော ကြီးကြပ်ပေးတာ  ပါတီရဲ့ နိုင်ငံရေးလိုအပ်ချက်ပေါ်မူတည်ပြီး ပါဝင်ပတ်သက်ရေးနဲ့ ကြားနေရေးနှစ်မျိုးလုံးကို လက်ကိုင်ထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကယန်းပြည်သစ်ပါတီဟာ စစ်ရေးပျက်ကွက်မှုကြောင့် သြဇာကျဆင်းလာပါတယ်။ သူ့ရဲ့ညှိနှိုင်းရေးအင်အားဟာ ဘယ်ပုံဘယ်နည်းနဲ့ ဆက်ရှိမလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သုံးသပ်ချက်ကို  အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

The China-brokered Lashio Model, which allowed the SAC to retake Lashio while the MNDAA held surrounding areas, marks a shift toward “subcontracting sovereignty” through externally mediated ceasefires. It risks deepening Myanmar’s fragmentation and weakening statehood. 
In this podcast generated by AI, we unpack what the Lashio Model reveals about shifting power dynamics, contested sovereignty, and the urgent need for political guardrails.

တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ကြားဝင်မှုကြောင့် MNDAA အနေနဲ့ လားရှိုးမြို့ကို စစ်ကောင်စီလက်ထဲ ပြန်အပ်ခဲ့ရ ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီဟာ သူ့ရဲ့ အားနည်းချက်ဖြစ်တဲ့ တိုင်းပြည်ကျရှုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ပြိုကွဲနိုင်ခြေကို လက်နက်သဖွယ်အသုံးချပြီး ဗဟိုမပြိုလဲရေးအတွက် တရုတ်နိုင်ငံကို ပြန်လည်ကျားကန်ခိုင်းတဲ့ နည်းလမ်းတခုလို့ ရှုမြင်နိုင် ပါတယ်။ အခု လားရှိုးမိုဒယ်က အောင်မြင်လာရင် အလားတူ ဆင်တူယိုးမှား မိုဒယ်တွေ၊ ဥပမာ- TNLA ထိန်းချုပ်ထားတဲ့မြို့တွေ၊ ဒါမှမဟုတ် မြန်မာ-ထိုင်းနယ်စပ်နဲ့ မြန်မာ-အိန္ဒိယနယ်စပ်က မြို့တွေမှာရော ပေါ်လာ နိုင်မလား ဆိုတာကို သုံးသပ်စရာ ဖြစ်လာပါတယ်။ မြန်မာ့ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေး တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ဟာ မြန်မာပြည်သူလူထုဆန္ဒရဲ့ အထိန်းအထေ၊ ပါဝင်သင့်သူတွေ ပါဝင်ဖို့ လိုအပ်တဲ့အထိန်းအထေနဲ့ နိုင်ငံတကာက လက်ခံထားတဲ့ မူဘောင်တွေရဲ့အထိန်းအထေနဲ့တူတဲ့ ‘ကရွတ်ခွေ’ လိုအပ်နေတာ သတိပြုရပါမယ်။

The March 28 Sagaing Earthquake brought severe destruction to central Myanmar and prompted swift international aid and temporary ceasefires. While it offers a rare opening for “earthquake diplomacy,” structural weaknesses and ongoing conflict cast doubt on lasting peace.
In this On Point, we examine whether the Sagaing Earthquake could become a turning point for Myanmar—or if it will be another crisis lost to politics and missed opportunities.

တော်လှန်ရေးကာလမှာ ရန်ပုံငွေရှာဖွေပေးနိုင်တဲ့ အင်အားကြောင့် နိုင်ငံရေးအရ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူဆန်ဆန်၊ ခေါင်းဆောင်ဆန်ဆန် ပြောခွင့်အနေအထားတွေရသွားတာကလည်း စိုးရိမ်ဖွယ်ပါ။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်က တော်လှန်‌ရေးအစိုးရ ဝန်ကြီးဆိုသူကပါ တော်လှန်ရေးဆယ်လီ ရန်ပုံငွေရှာဖွေသူတဦးကို ပြန်လည်တောင်းပန်ရတဲ့အထိ ဆယ်လီအရှိန်အဝါက ကြီးလာခဲ့ပါတယ်။ ဆယ်လီတွေ နိုင်ငံရေးအရပြောဆိုလာတဲ့ကိစ္စတွေ နိုင်ငံရေးသမားတွေကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးကိုးကွယ်မှုပေါ်  အခြေခံပြီး ဆယ်လီပုံသွင်းတာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ တရုတ်အကျိုးစီးပွားလို့ ပြောကြတိုင်း  ပထဝီနိုင်ငံရေးသြဇာချဲ့ထွင်တာ၊ အခြေခံအဆောက်အအုံတွေ၊ စီမံကိန်းကြီးတွေ၊ စီးပွားရေးစင်္ကြံကြီးတွေကို ပြေးမြင်ကြပါတယ်။ ပဋိပက္ခမီးတွေနဲ့အတူ ပိုပြီးကျယ်ပြန့်လာတဲ့  သယံဇာတတူးဖော်မှုတွေ ဥပမာ-မြေရှားတူးဖော်မှုလို ကိစ္စတွေကို မေ့ထားလို့မရပါဘူး။  တရုတ်နိုင်ငံအတွက် မြန်မာ့မြေရှားအရေးပါမှုနဲ့ မြေရှားတူးဖော်မှုတွေကြောင့် မျက်ကွယ်အခြေအနေတွေမှာ ဒေသခံတွေ ဘယ်လိုဒုက္ခရောက်နေကြရသလဲဆိုတာနဲ့ ဒေသခံတွေ လိုချင်တဲ့၊ လုပ်ချင်တဲ့ အရာတွေကဘာတွေလဲဆိုတာကို အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရပါမယ်။

‘စိမ်းလန်းစွမ်းအင်’ ကဏ္ဍ အကူးအပြောင်းဖြစ်စဥ်မှာ အရေးကြီးတဲ့ ဓာတ်သတ္တုတချို့ရှိနေပြီး မြန်မာနိုင်ငံဟာလည်း အဲဒီအရေးကြီးဓာတ်သတ္တုတွေအတွက် ဗဟိုချက်မကျတဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ပါဝင်ပတ်သက်နေပါတယ်။ မြေရှားသတ္တုဟာ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေအတွက် မရှိမဖြစ်ပါ။​ အဲဒီ မြေရှားသတ္တုတွေကို ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားရာ မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသတွေမှာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ပါဝင်ပတ်သက်မှုနဲ့ ထုတ်လုပ်နေကြပါတယ်။ မြေရှားတူးဖော်မှုတွေကြောင့် မျက်ကွယ်မှာ ‌ဒေသခံတွေ ဘယ်လိုကြုံတွေ့နေကြသလဲ၊ ‌ဒေသခံတွေ ဘာလိုချင်ကြသလဲဆိုတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး အခု podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

‘မတ် ၂၈ စစ်ကိုင်းငလျင်ကြီး’ဟာ မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ကြုံရတဲ့ အကြီးမားဆုံးသော အကျပ်အတည်း သိမ့်ခါမှုတခု ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိပါတယ်။ ငလျင်ဘေးနဲ့ ကယ်ဆယ်ကူညီရေးတွေမှာ သိပ္ပံပညာရပ်နဲ့ လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီပေးရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်တဲ့ သက်ဆိုင်ရာပညာရှင်တွေ၊ လက်တွေ့ဆောင်ရွက်နေသူတွေရဲ့ ထုတ်ဖော်ပြော ဆိုမှုတွေကို အလေးအနက် နားထောင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ISP-Myanmar အနေနဲ့ကတော့ အရေးပေါ်ကယ်ဆယ်ရေးအဆင့်ပြီးသွားရင် ကြုံရဖွယ်ရှိတဲ့ နောက်ဆက်တွဲ နိုင်ငံရေးငလျင်တွေ (political aftershocks) အကြောင်း ဖြစ်တန်ခြေကို အကဲဖြတ်လိုပါတယ်။ ဒီအကဲဖြတ်ချက်တွေကို အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းကာလ လေးနှစ်အတွင်းမှာ စီးပွားရေးကကျပ်၊ နိုင်ငံရေးကခက်တဲ့အပြင် သဘာဝကပ်ဘေးကပါ ထပ်ဆင့်နေပါတယ်။ ဒီလို အဘက်ဘက်က ထိုးနှက်ချက်တွေကို ဘုံချကြည့်ရင် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ကျောမှာ အများဆုံးသွားတွေ့ရပါတယ်။ အတွင်းကျကျဆန်းစစ်ကြည့်ရင် အပေါ်ယံအံကျိတ်ထားတဲ့၊ ပါးကွက်ကြား၊ မိတ်ကပ်တွေနဲ့ ဟန်လုပ်ပြုံးနေတဲ့ မျက်နှာဖုံးတွေအောက်မှာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ဘဝဟာ တလွှာပြီးတလွှာ၊ တချက်ပြီးတချက် အမွှန်းခံထားရတာကို တွေ့ရပါတယ်။  အမျိုးသမီးတွေရဲ့ဘဝဟာ ဘာတွေထူးပြီး ခက်ခဲနေသလဲ။  ISP-Myanmar  ရဲ့ သုတေသနကွန်ရက်က လေ့လာနေတဲ့ လူမှုစီးပွားလေ့လာတွေ့ရှိချက်တွေအပြင် ပြည်တွင်းနေ အမျိုးသမီးထုဆီက သိလာရတဲ့ လက်ငင်းအခြေအနေတွေကို အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။