စစ်အာဏာသိမ်းကာလ လေးနှစ်အတွင်းမှာ စီးပွားရေးကကျပ်၊ နိုင်ငံရေးကခက်တဲ့အပြင် သဘာဝကပ်ဘေးကပါ ထပ်ဆင့်နေပါတယ်။ ဒီလို အဘက်ဘက်က ထိုးနှက်ချက်တွေကို ဘုံချကြည့်ရင် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ကျောမှာ အများဆုံးသွားတွေ့ရပါတယ်။ အတွင်းကျကျဆန်းစစ်ကြည့်ရင် အပေါ်ယံအံကျိတ်ထားတဲ့၊ ပါးကွက်ကြား၊ မိတ်ကပ်တွေနဲ့ ဟန်လုပ်ပြုံးနေတဲ့ မျက်နှာဖုံးတွေအောက်မှာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ဘဝဟာ တလွှာပြီးတလွှာ၊ တချက်ပြီးတချက် အမွှန်းခံထားရတာကို တွေ့ရပါတယ်။  အမျိုးသမီးတွေရဲ့ဘဝဟာ ဘာတွေထူးပြီး ခက်ခဲနေသလဲ။  ISP-Myanmar  ရဲ့ သုတေသနကွန်ရက်က လေ့လာနေတဲ့ လူမှုစီးပွားလေ့လာတွေ့ရှိချက်တွေအပြင် ပြည်တွင်းနေ အမျိုးသမီးထုဆီက သိလာရတဲ့ လက်ငင်းအခြေအနေတွေကို အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်ရေးပဋိပက္ခ အရှိန်တက်နေတဲ့ ကျမတို့လို နိုင်ငံမှာဆိုရင် အမျိုးသမီးတွေအနေနဲ့ စစ်ဘေးကတမျိုး၊ ရာသီဥတုဘေးကတဖုံ၊ စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲမျိုးစုံနဲ့  ရုန်းကန်နေကြတာပါ။ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းအား လျော့နည်းနေချိန်၊ စစ်ရေးပဋိပက္ခ အရှိန်တက်နေချိန်၊ အဘက်ဘက်က စိန်ခေါ်မှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့အချိန်မှာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ဘဝဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုက လက်တွေ့မှာတော့ ချန်ရစ်ခံရတတ်ပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုအလွန်ကာလမှာ ဘယ်လိုဘယ်ပုံ ပိုကျပ်တည်းနေကြရသလဲဆိုတာ အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်မှာရှိနေတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေအပေါ်မှာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ပိတ်ဆို့မှုနောက်ကွယ်က ရည်ရွယ်ချက်၊ တွန်းအားတွေနဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို အပိုင်းသုံးပိုင်းခွဲပြီး အခု Podcast မှာ ဆွေးနွေးသွာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပထမအချက်က တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာ-တရုတ်နယ်စပ်က  တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေပေါ်မှာ ချမှတ်တဲ့ တရုတ်နည်းတရုတ်ဟန် ပိတ်ဆို့မှု အကြောင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒုတိယအချက်ကတော့ တရုတ်အစိုးရရဲ့ ပိတ်ဆို့မှုဆန်ရှင်ဟာ အရင်းအနှီးနဲ့ စွန့်စားရမှု ကြီးမားတယ်ဆိုတဲ့အချက်ပါ။ တတိယတချက်ကတော့   တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ဆန်ရှင်ပိတ်ဆို့မှုဖိအားတွေကို တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေက ဘယ်လိုတုံ့ပြန်နေသလဲဆိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၈ ရက်ကစပြီး  မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်ဂိတ်တွေထဲက ၁၄ ခုထက်မနည်းကို တရုတ်အစိုးရက ကာလအကန့်အသတ်မရှိ ပိတ်ခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်နေတဲ့ မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ (EAOs) တွေကို ဖိအားပေးဖို့ ရည်ရွယ်တာလို့ ယူဆနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုပိတ်လိုက်တာကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံကနေ မြန်မာဘက်ကို တင်ပို့နေတဲ့ ကုန်စည်တွေအတွက် အခက်ဖြစ်စေပြီး ပြည်သူတွေကိုပါ သက်ရောက်မှု ကြီးခဲ့ပါတယ်။ တရုတ်နည်းတရုတ်ဟန်နဲ့ ဆောင်ရွက်လာတဲ့ ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုတွေက ဘယ်လိုသဘောဆောင်ပါသလဲ၊ မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဘယ်လိုဆက်ရှိနိုင်ပါသလဲ စတဲ့အချက်တွေကို အခု podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။​

ပဋိပက္ခကို အရှိန်လျှော့ချတာကို အမြတ်ဝေစုခွဲတဲ့အပေါ်မှာ အခြေခံပြီးလုပ်မယ်ဆိုရင် ရေတိုမှာ တစုံတရာအကျိုးရှိကောင်း ရှိနိုင်ပေမဲ့ နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းအဖြေရှာတဲ့အထိ ဖြစ်မလာဘူးဆိုရင် ဆိုးပြစ်ပိုများဖို့ပဲ ရှိပါတယ်။ စီးပွားမက်လုံးကိုအခြေခံတဲ့ ပဋိပက္ခလျှော့ချမှုဆိုတာက မူကိုအခြေခံထားတာမဟုတ်ဘူး​။​ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချရေးမူ၊ ဖက်ဒရယ်မူ၊ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းမူ စသဖြင့် လွှမ်းခြုံမှုရှိတဲ့၊ မူအပေါ်အခြေခံတဲ့ စီးပွားရေးမဟုတ်ပါဘူး။​ တခါ အရင်းအမြစ်တွေ၊ သယံဇာတတွေ၊ အာဏာတွေကို ခွဲဝေရေး၊ အဲဒီလိုခွဲဝေဖို့မှာ လိုအပ်တဲ့ အင်စတီကျူးရှင်းစနစ်တွေ တည်ဆောက်ရေးမဟုတ်ပါဘူး။​ ဒါကို သတိချပ်ရပါမယ်။​ ပဋိပက္ခရဲ့ နိုင်ငံရေးဘောဂဗေဒကို ထည့်သွင်းမစဉ်းစားဘူးဆိုရင် မြန်မာ့အကျပ်အတည်းဟာ အဖြေရနိုင်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ မြန်မာ့ပဋိပက္ခရဲ့ နိုင်ငံရေးဘောဂဗေဒ အကြောင်းကို အခု podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။​

လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေ၊ ဝန်းကျင်မျိုးမှာ သုတေသီတွေအတွက် သုတေသန ပြုလုပ်ရတာဟာ အင်မတန်မှကို အခက်အခဲနဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေများပါတယ်။ ISP-Myanmar အနေနဲ့ကတော့ သုတေသနအတွက် အကြောင်းအရာတွေ ရွေးချယ်တဲ့အခါ အချက်သုံးချက်နဲ့ ဆုံချက်ကျအောင် ကြိုးစား လေ့ရှိပါတယ်။ ပထမတခုကတော့ အကြောင်းအရာပြဿနာက မျက်မှောက်ကာလဖြစ်မှု (Current Issues) ပါ။ ဒုတိယကတော့ နည်းစနစ်ပိုင်းနဲ့ပညာရပ်ဆိုင်ရာအရ ဆီလျော်အောင်လေ့လာနိုင်မှု (Methodological Informed) ဖြစ်ပါတယ်။ တတိယတခုကတော့ မူဝါဒရေးရာအတွက် အထောက်အပံ့ဖြစ်စေမှု (Policy Implications) ပါ။ အခု podcast မှာတော့ အဲဒီလို ကြိုးပမ်းမှုတွေရဲ့ ကန့်လန့်ကာနောက်ကွယ် (Behind the scene) ကို လှစ်ဟတင်ပြထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ စစ်မျက်နှာတွေရဲ့ အနားသတ်လိုင်းတွေဟာ အလျင်အမြန်ကို ပြောင်းလဲနေကြပါတယ်။ တိုက်အခံပြု အန်တုနေတဲ့ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေကလည်း အရောင်အသွေး စုံလွန်းလှပါတယ်။ သူတို့ကြားထဲက ဦးတည်ရည်မှန်းထားကြတဲ့ အိပ်မက်တွေကလည်း မတူညီကြပါဘူး။ ISP-Myanmar အနေနဲ့ကတော့ ပဋိပက္ခတွေရဲ့ လူသားမျက်နှာဘက်အခြမ်းနဲ့ လူသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်ကို အလေးပေးဖော်ပြလိုပါတယ်။ စစ်ပွဲပဋိပက္ခတွေနဲ့ လူသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်တွေကို ISP-Myanmar ရဲ့ သုတေသီတွေက ဘယ်လိုဆုပ်ကိုင်တင်ပြဖို့ ရုန်းကန်ကြိုးပမ်းနေသလဲဆိုတာကို အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာ့အကျပ်အတည်းကနေ ထွက်မြောက်ဖို့ မြန်မာလူထုလိုလားချက််နဲ့လည်း မကင်းကွာဘဲ လက်တွေ့လည်းကျမယ့် လုပ်ငန်းစဉ်ဗျူဟာ(process strategy) တရပ် မရှိမဖြစ် လိုအပ်နေပါတယ်။​ အဲဒီလစ်ဟာချက်ကို ဖြည့်ဆည်းဖို့ အားစိုက်ကြိုးစားလာတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် အလုပ် ဖြစ်၊ မဖြစ်ဆိုတာက မဟာဗျူဟာကျင်လည်မှုနဲ့ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှုတွေအပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်။​ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၉ ရက်က ဖြန့်ချိခဲ့တဲ့ ကနဦးသုံးသပ်ချက် အမှတ်-၂၁ 'လုပ်ငန်းစဉ်ဗျူဟာလိုအပ်နေသော မြန်မာ့အကျပ်အတည်းနှင့် စိနသံခင်းတမန်ခင်း' ဆိုတဲ့ သုံးသပ်ချက်ကို အခု Podcast မှာ နားဆင်ကြရပါမယ်။

‘စစ်ဆင်ရေး ၁၀၂၇’ နောက်ပိုင်း တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ အဓိက ကူးသန်းမှုလုပ်နေတဲ့ ရှမ်းမြောက်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းက လုံး၀ရပ်ဆိုင်းသွားပါပြီ။ အဲဒီအစား ရှမ်းအရှေ့ကုန်သွယ်ရေးလမ်းသစ် ဖော်ဆောင်ဖို့ စစ်ကောင်စီက ကြိုးပမ်းနေပေမဲ့ ခရီးပေါက်မယ့် အခြေအနေ မရှိသေးပါဘူး။ စစ်ပွဲတွေအလယ်က နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအခြေအနေကို အခု Podcast မှာနားဆင်ကြရပါမယ်။

အာဏာသိမ်းမှုအလွန် သုံးနှစ်ကျော်ကာလအတွင်းမှာ နိုင်ငံနဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ လူမှုစီးပွား အခြေအနေတွေက ဘက်ပေါင်းစုံမှာ ချွတ်ခြုံကျနေပါတယ်။ နိုင်ငံအနှံ့ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေကလည်း ကြီးမားကျယ်ပြန့် ပြင်းထန်နေပြီး မြန်မာစစ်တပ်ဘက်မှာလည်း တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ကြီးတခုလုံး ကျရှုံးသွားတဲ့အထိ ရာဇဝင်တွင်လောက်တဲ့ အကျိုးဆက်တွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ ယခု Podcast မှာ ထင်တိုင်းကြဲ ဆုံးဖြတ်မှုတွေနဲ့ ခေါင်းရှောင်လက်ညှိုးထိုးနိုင်ငံရေးလုပ်နေတဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်ရဲ့ ကံကြမ္မာဟာ ကျဆုံးမယ့်ဘက်ကို ခြေလှမ်းပိုစိပ်လာတဲ့အကြောင်း တစိတ်တပိုင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။