บุคคลที่ทำให้เราตั้งอยู่ในความดีของศีล สมาธิ ปัญญา มีจิตตั้งมั่น มีความเกิดขึ้นมาในความเป็นคนดี คือทำให้เราเกิดใหม่ในอริยชาติ เป็นคนประเสริฐ เป็นคนดี เป็นอริยบุคคล เข้าสู่กระแสโสดาบันขั้นมรรค ขั้นผล เดินตามทางมรรคมีองค์แปด จนถึงพระนิพพาน

บุคคลผู้นั้น เป็นผู้มีอุปการะคุณต่อเรามากอย่างหาประมาณมิได้ ท่านให้ความเกิดใน “อริยชาติ” แก่เรา ทำให้เราหลุดพ้นจากกองทุกข์ในวัฏสงสาร ซึ่งเป็นสิ่งประเมินค่ามิได้

เราควรตอบแทนท่านด้วย “การทำความดีเพื่อความดี” ตามหลักอริยสัจสี่ รักษาศีลให้บริสุทธิ์ รักษาความดีในจิตให้ดี เพื่อเป็นการปฏิบัติบูชาตอบแทนคุณท่าน และส่งต่อความดีต่อ ๆ ไปอย่างตั้งมั่นตลอดเวลา ไม่ว่าจะมีสุขเวทนาหรือทุกขเวทนาจรเข้ามา

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ความคุ้นชินความเคยชินที่อยู่ในจิตใจ คือ ‘อนุสัย’ ที่ไม่ว่าจะมาจากความความพอใจ ความขัดเคือง ความคิด ความเคลือบแคลงไม่ลงใจ มานะของตน ความไม่รู้นั้น ทำให้มี “ถูก-ผิด” เราจึงไปเนิ่นช้าอยู่ตรงนั้น เพราะตริตรึกคิดถึงสัญญานั้นอยู่เรื่อย ๆ จำในเวทนานั้น “สุขบ้าง ทุกข์บ้าง ไม่ทุกข์ไม่สุขบ้าง”

เราจะดับปปัญจสัญญานี้ได้ คือ ดับตามเหตุของมันนั่นเอง “สิ่งใดสิ่งหนึ่งเกิดแต่เหตุ ถ้ามันเกิดขึ้นได้ สิ่งไหนที่เกิดขึ้นได้ แล้วไม่ดับ มันไม่มี” เห็นตามความเป็นจริงในผัสสะทั้งหลายที่มากระทบ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ดับไปแล้วความเคยชิน เราก็อยู่เหนือจากความทุกข์นั้น ความสุขนั้น ผัสสะนั้นได้

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

“สติ” ที่มีลักษณะ 5 อย่าง คือ ไล่มาตั้งแต่แค่สังเกตจนไปถึงการรู้จักจำแนกแจกแจง ไปจนถึงการรู้จักแยกตัว ไปจนถึงการที่สามารถมีทางเลือกว่าเอาอันนี้ไม่เอาอันนั้น แล้วเลือกให้ถูก เราก็พ้นจากสิ่งที่เราไม่เลือกมาตั้งอยู่ในสิ่งที่เราเลือก คือ ไปตามทางที่มีองค์ประกอบอันประเสริฐแปดอย่างด้วยสติที่เราตั้งไว้ ความพ้นนั้นคือวิมุตติ

เลือกมาตามทาง คือ ระลึกได้ สติ ปัญญา จะเกิดขึ้น ณ ที่ตรงนั้น มาตามทาง “เพื่อก้าวล่วงเสียซึ่งความโศกความร่ำไรรำพัน เพื่อความตั้งอยู่ไม่ได้แห่งทุกข์และโทมนัส เพื่อบรรลุญายธรรม เพื่อทำนิพพานให้แจ้ง” เป็นที่ที่ความทุกข์จะหยั่งลงไม่ได้ เป็นที่ที่ตัณหาอวิชชาจะคืบคลานเข้าไปไม่ได้ เพราะว่าจิตใจของเรามันพ้นแล้ว ไม่มีกิเลสที่จะมาเป็นเครื่องรึงรัด นั่นคือความดับเย็น คือ นิพพาน

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ถ้าอยากได้ความสุขที่แน่นอน เราต้องปฏิบัติธรรม ทำจิตให้สงบ มีอารมณ์อันเดียว แล้วพิจารณาตัวตนของเรานี้ ประกอบด้วยอาการสามสิบสอง ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง กระดูก เยื่อในกระดูก... เหล่านี้เป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา

“ไม่ให้แก่มันก็แก่ ไม่ให้เจ็บมันก็เจ็บ ไม่ให้ตายมันก็ตาย พูดง่าย ๆ เกิดมาแล้วต้องตายทุกคน ช้าหรือเร็วเท่านั้นเอง” นี่แหละความไม่เที่ยง ‘เกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วแตกสลายไป’ ฉะนั้นต้องรีบสร้างสมคุณงามความดี ให้ทาน รักษาศีล บำเพ็ญภาวนา พิจารณาเรื่อย ๆ อยู่บ่อย ๆ พิจารณาเป็นประจำ จนจิตของเราปล่อยวางได้หมด เราจะภาวนาให้ถึงที่สุดได้ เราจึงจะพ้นจากทุกข์ได้ 

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

การเจริญพรหมวิหาร 4 เริ่มด้วยการระลึกถึงบุญกุศลที่ได้ทำมา เพื่อให้จิตมีกำลังเปรียบเหมือนเสาอากาศหรือคนเป่าสังข์ที่มีกำลังแข็งแรงสามารถส่งเสียงไปได้ไกล แล้วแผ่เมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา ผ่านร่างกายของเรา ไปยังสรรพสัตว์ทั้งหลายในทุกทิศทาง..เป็นผู้มีจิตเอ็นดูเกื้อกูล มีจิตประกอบไปด้วยเมตตา..อันไม่มีโทสะในภายใน อันเป็นจิตไพบูลย์ใหญ่หลวง ไม่มีเวร ไม่มีประมาณ ไม่มีพยาบาท แผ่ไปสู่โลกถึงที่สุดทุกทิศทาง

“รักษาจิตที่มีเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา ทรงอยู่ให้ได้ตลอดทั้งวัน ไม่ว่าจะเป็นอิริยาบถใด ๆ เราจะสามารถมีเมตตาได้กับทุกคน”

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

ต้องรู้จักแยกแยะ นั่นคือ สติ ต้องรู้จักทำจริงแน่วแน่จริง นั่นคือ ความเพียร กระบวนการแยกแยะ ที่เมื่อมีอะไรมากระตุ้นที่จิตใจของเรา สังเกตให้ดีความคิดนึกที่ออกมาในช่องทางใจ มันเจือด้วยราคะ โทสะ โมหะหรือไม่ เพราะถ้าเราแยกแยะไม่ได้ว่า ความคิดนั้นมีกิเลสปนหรือไม่ มันจะออกมา เพื่อทำลายจิตใจของเรา

จิตใจของเราถ้ากำจัดเจ้าราคะ โทสะ โมหะออกไปแล้ว มันจะสงบระงับ เหลือจิตล้วน ๆ ที่เป็นสมาธิ เอาตรงนี้ไปชำแรกกิเลสที่จิตด้านหนึ่งมันสว่างไสว อีกด้านหนึ่ง คือ ความเป็นตัวตน นั่นคือ อวิชชา เพ่งลงไป จดจ่อลงไป พิจารณาลงไป จิตนั้นไม่ใช่ตัวตน เป็นอนัตตา พิจารณาแล้ว เห็นตามความเป็นจริง วางความยึดถือในจิตนั้นเสีย ไม่ใช่ของเรา เป็นกระแสปรุงแต่งตามกันมาเฉย ๆ

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

เปรียบบุคคลที่ตกน้ำ หรือบุคคลที่หลงป่าแล้ว พยายามหาทางออกกับบุคคลต่าง ๆ 7 จำพวก เปรียบวัฏสงสารเหมือนห้วงน้ำใหญ่ อาจจะจมบ้าง โผล่พ้นน้ำได้บ้าง ขึ้นกับความดีหรือความชั่วที่กระทำ หรือกุศลอกุศลกรรมที่ได้สร้างขึ้น

‘พระเสขะ’ คือ ผู้ที่ยังปฏิบัติ มีกำลังเพียงศรัทธา วิริยะ หิริ โอตตัปปะ ปัญญา แต่เมื่อระลึกได้ตั้งสติได้ด้วยธัมมานุสสติ และเป็นผู้ที่ยังลงสู่ระบบความเห็นที่ถูกต้อง คือ สัมมัตตนิยาม ยังลงสู่ภูมิของสัตบุรุษ คือ สัปปุริสภูมิ ที่รู้ว่าอะไรดีอะไรชั่ว เริ่มต้นทำความดีบ้าง แล้วด้วยการปฏิบัติตามมรรคแปดไปเรื่อย ๆ ด้วยความอดทน สติสมาธิเพิ่มขึ้น ศีลสมาธิปัญญา เพิ่มขึ้น ๆ ก็สามารถบรรลุมรรคผล ข้ามพ้นถึงฝั่งโน้นได้

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

สิ่งที่ควรจะพิจารณาอยู่เป็นประจำ เพื่อให้จิตใจของเรามีความผาสุกอยู่ได้ ตั้งอยู่ในกุศลธรรมได้ คิดนึกเรื่องนี้ด้วยจิตที่มีความสงบ นั่นคือ การพิจารณาเนือง ๆ ที่ไม่ว่าจิตใจของเราที่ผ่านมา จะคิดเรื่องอะไรก็ตาม ดีบ้างชั่วบ้าง ที่มันเป็นแบบนั้น คือ ลักษณะของอาสวะ ลักษณะของกิเลสที่สะสม กิเลสได้อบรมจิตของเรามาเป็นแบบนี้ แก้ได้..

จากนี้ไป ให้รักษาจิตของเราด้วยสติ พิจารณา 5 อย่างนี้ ‘อะภิณหัง ปัจจะเวกขิตัพพัง’ ปรับมาในทางที่เป็นกุศล สร้างสรรค์จิตของเราให้มีปัญญา สามารถที่จะรักษาตน เพื่อที่จะให้พ้นจากภัยในวัฏฏะ และพ้นทุกข์จากสังสารวัฏ ประกอบตนให้ถึงนิพพานได้

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

‘ปฏิปทา’ คือ ระบบแห่งการปฏิบัติอันประกอบด้วยกระบวนการ ขั้นตอน ทางดำเนิน ข้อปฏิบัติ และแนวทางปฏิบัติ สำหรับธรรมชาติของจิตที่แตกต่างกัน มุ่งเน้นไปที่ราคะโทสะโมหะในจิตที่กล้าหรือเบาบาง

การปฏิบัติแบบทุกขาปฏิปทา คือ ต้องเห็นความไม่เที่ยง เห็นความเป็นของปฏิกูล เห็นความเป็นของไม่น่ายินดี เห็นความเป็นของไม่เป็นสาระไม่เป็นแก่นสาร ตรงนี้คือความเห็น เป็นลักษณะที่เรากำหนดขึ้น ปรุงแต่งให้เป็นสัญญา ให้เห็นตามความเป็นจริง ส่วนการบรรลุธรรมได้เร็วหรือช้านั้น ขึ้นอยู่กับการมีอินทรีย์ห้า (ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ และปัญญา) ที่อ่อนหรือแก่กล้า

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.