PATREON 👉 https://www.patreon.com/bozegeestenpodcast

In het voorwoord van zijn boek 'Langs de afgrond: het nut van foute denkers' schrijft Arnold Heumakers het volgende: 'Na 1945 heeft de politieke tweedeling steeds meer een morele component gekregen, met als gevolg dat er een tegenstelling is ontstaan tussen goed en fout. Fout was alles wat ook maar enigszins te maken had of te maken gehad had met het fascisme en nationaalsocialisme, de beide verliezers van de Tweede Wereldoorlog. Goed werden uiteraard de liberale democratie, de mensenrechten, de utilitaire moraal en het universele humanisme. Maar algauw bleek het goede ook andere, tegenstrijdige gezichten te kunnen hebben.'

Een voorbeeld is het ideaal van universele mensenrechten. De tienduizenden doden aan de randen van Europa confronteren de Europeaan elke dag opnieuw met dat idealisme: want wie vallen er binnen deze definitie en wie vallen daarbuiten? Ook het universele humanisme is kortom een ideologische fictie, een mooi streven op papier dat in de praktijk onhaalbaar blijkt te zijn. Over deze en andere idealen zijn de meningen echter veelal tot op het bot verdeeld. 'Enkel en alleen over de foutheid van fascisme en nationaalsocialisme was iedereen het eens.'

Toch zie je keer op keer dat juist de grootste problemen ontstaan waar utopisch denken de overhand neemt. 'Nog altijd is het niet erg gebruikelijk om het communisme fout te noemen, ook al zijn we inmiddels veel beter op de hoogte van de misdaden die in naam van dat systeem en zijn ideologie (het marxisme-leninisme) zijn begaan. Voor de misdaden van de nazi's doen ze in omvang en gruwelijkheid niet onder. Desondanks wordt het onvergelijkbaar veel fouter gevonden aan de kant van het fascisme of nationaalsocialisme te staan of te hebben gestaan dan aan de kant van het communisme.'

Heumakers draait het speelbord een kwartslag door zich eens echt te verdiepen in het denkwerk van de 'foute denkers'. Hiermee maakt hij inzichtelijk dat het denken voor een deel ook altijd losstaat van de politieke realiteit of de consequenties ervan - iets wat op de linkerzijde als vanzelfsprekend wordt aangenomen. Of zoals hijzelf zegt: 'Je kunt met bepaald gedachtengoed alle kanten op gaan. De geschiedenis is veel contingenter, veel toevalliger. Het is niet gedetermineerd.'

In deze aflevering gaan we nader in op de denkers die in het boek worden aangehaald en doen we een poging om het denken uit zijn nauwe moralistische kaders te bevrijden.

***

👉 Steun het kanaal via Patreon:

👉 Steun het kanaal via Petje af:

👉 Volg het debat op Instagram:

👉 SUBSCRIBE op het YouTube-kanaal:

***

Arnold Heumakers:

***

Audio nabewerking: Jasper Djosa Cremers