O1- Venedi̇k’ten Hi̇tay’a, kuzey Çi̇n Sekiz bin kilometre ve üç buçuk yıllık yolculuk. Babam ve amcam ile Çin'in kuzeyindeki Hitay’a geldim. İleri ve başarılı Moğol İmparatorluğunun gelişmişliği beni şaşırttı. İmparatoriçe için Kudüs'teki Kutsal Kabir'de yanan lambanın yağını saklıyorduk. İlk duraklar şöyleydi: Akka'nın limanı, Laiazzo (bugünkü Türkiye'de Yumurtalık) ve Pers'teki Tebriz (bugünkü İran).
O2 – Tebri̇z, dünyaların kavşağı Tebriz dünyaların ve dinlerin, karavanların ve tüccarların, dillerin ve dostlukların bir kavşağıydı. Onlar baharat, ipek, değerli taş, pamuk ve dünyanın en iyi halılarının ticaretini yaparken, ben titiz coğrafyacı gibi her şeyi yazıyordum: sınırları, rotaları, şehirleri, yıldızları, dinleri. Çince, Türkçe, Arapça, Farsça öğrendim, Latince ve Venedikçe konuşuyordum, bazen de  evrensel işaret dilini  kullanıyordum.
O3 – İpek Yolu Doğuya doğru, İpek Yolu boyunca ilerliyordum. Pamir dağlarını ve Gobi Çölünü geçtim, Hanbalık’a (bugünkü Pekin) kadar gittim. Açlığa, susuzluğa, sıcağa, soğuğa katlandım. Develerin sesini, atların kişnemesini, çölün rüzgarının esmesini duyuyordum. Benim için her şey bir yenilik, macera ve sığınaktı. Kubilay Han’ın hediyesi olan altın bir tabağa kazınmış imparatorluk pasaportunu sıkıca tutuyordum.
O4 – Kubi̇lay Han i̇le 17 yıl Akıllıca hüküm süren Kubilay Han ile görüşmem bana birçok fedakârlığın karşılığını verdi. Farklı birçok halkın bir arada yaşamalarını sağlıyordu ve Batı kültürüyle  ilgileniyordu. Bana özel diplomatik misyonlar verdi.  On yedi yıl onun sarayında kaldım. 1292’de maalesef Kubilay ayrılmamı istedi. Endonezya'yı, Sri Lanka'yı, Konstantinopolis'i deniz yoluyla geçerek tekrar Venedik’ime geri döndüm.

O1 – Da Venezia al Cataio, Cina settentrionale Ottomila chilometri e tre anni e mezzo di spostamenti. Raggiunsi il Cataio, Cina settentrionale, con mio padre e mio zio. Mi colpì lo sviluppo dell'impero mongolo progredito e prospero. Per l'imperatrice madre custodivamo l'olio della lampada che arde nel Santo Sepolcro a Gerusalemme. Prime tappe: il porto di San Giovanni d'Acri, Laiazzo (oggi Yumurtalɪk in Turchia) e Tabriz in Persia (attuale Iran).  
O2 – Tabriz, incrocio di mondi Tabriz era un incrocio di mondi e religioni, carovane e mercanti, lingue e amicizie. Mentre commerciavano spezie, sete, gemme, cotone, tappeti, i migliori della terra, io annotavo tutto come un puntuale geografo: confini, rotte, città, stelle, fedi religiose. Appresi il cinese, il turco, l'arabo, il persiano, parlavo latino e veneziano, talvolta utilizzavo il linguaggio universale dei gesti.  
O3 – La Via della Seta Avanti verso Oriente lungo la Via della Seta. Attraversai le montagne del Pamir, il deserto di Gobi, raggiunsi Khanbalik (odierna Pechino). Sopportai la fame, la sete, il caldo, il freddo. Sentivo bramire i cammelli, nitrire i cavalli, soffiare il vento del deserto. Tutto era novità, avventura e protezione. Stringevo infatti il passaporto imperiale inciso su una lastra d'oro, dono di Kubilai.  
O4 – 17 anni con Kubilai Kan L'incontro con Kubilai che governava con saggezza mi ripagò di tanti sacrifici. Faceva convivere popoli diversi e si interessava della cultura occidentale. Mi affidò speciali missioni diplomatiche. Rimasi alla sua corte ben diciassette anni. Nel 1292 Kubilai, a malincuore, mi lasciò partire. Viaggiai per mare, l'Indonesia, lo Sri Lanka, l'India, Costantinopoli, poi di nuovo nella mia Venezia.

N1 – Gemiler ve hayalim Çocukluğumdan beri gemileri izlemekten büyülenirdim. Kıyılardan ince ve uzun gondolların süzüldüğünü görüyordum. Bu canlı renklerdeki zarif teknelere binmek çok hoşuma gidiyordu. Taa o zamanlarda trompet sesiyle uzun yolculukları, demir atmayı, yelkenleri şişiren rüzgar ile yelken açmayı, kırmızı küreklere vurmayı, yeni birçok insanla tanışmak için açık denizlere açılmayı hayal ediyordum.
N2- Gemi, okulum  On yedi yaşında kadırgada yelken açmaya başladım. Denizcilik ve ticaret benim aşina olduğum şeylerdi. Babam ve amcam Doğuya ve Konstantinopolis’in ötesiyle ticaret yapıyorlardı. Upuzun seyahat sırasında gemi  benim “okulum” oldu. Tatarca gibi yeni diller öğrendim, farklı kültürlerden insanlarla  tanıştım; tıpkı bir okuldaymış gibi yeni bilgiler edindim.  
N3 – Doğu’daki macera Doğudaki maceram 1271’de başladı. Küçüklüğümden beri Castello mahallesindeki dünyanın en büyük sanayisi olan tersanede inşa edilen gemiler beni hayran bırakıyordu. Venedik'ten pek çok gemi  yola çıkıyordu. Gemide denizciler, kürekçiler, kutsal topraklara giden hacılar,  kumaş ve cam tüccarları oluyordu.  Yoğun bir ticaret vardı ve ticari ilişkiler çok daha iyiye gidiyordu.
N4 – Venedik, denizlerin kraliçesi Venedik denizlerin kraliçesi oldu. 11. yüzyıldan  beri yelken, kürek ve büyük bir ambarla donatılmış kadırgalardan oluşan  güçlü bir filosu vardı. Gemilerin İki görevi vardı: mal  taşımak ve savaş halinde savunmak. Ayrıca güvertenin üstünde ve altında iki sıra kürekçi bulunan hafif ve hızlı Bizans modeli olan  ünlü dromon da vardı. Bir kürekte iki kürekçi kürek çekiyordu; toplamda yüz elli kişiydi.

N1 – Le navi e il sogno Fin da bambino mi incantavo ad osservare le navi. Dalle rive vedevo scivolare le gondole lunghe e sottili. Mi piaceva salire su queste eleganti imbarcazioni dai colori vivaci. Già sognavo viaggi lontani con lo squillo di tromba, il levare le ancore, il mollare gli ormeggi, il salpare con il vento che gonfia le vele, il battere dei remi rossi, il prendere il largo per incontrare tanta gente.  
N2 – La nave, la mia scuola Ho iniziato a navigare in galea all'età di diciassette anni. Navigazione e commercio mi erano familiari, mio padre e mio zio erano mercanti con spedizioni in Oriente, anche oltre Costantinopoli. Nella lunga traversata l'imbarcazione è diventata la mia “scuola”. Ho imparato lingue nuove come il tartaro, ho conosciuto persone di diverse culture e ho acquisito conoscenze come in un ambiente educativo.  
N3 – L'avventura in Oriente La mia avventura in Oriente è cominciata nel 1271. Fin da piccolo mi affascinavano le navi che venivano costruite a Castello all'Arsenale, l'industria di Stato più grande al mondo. Da Venezia partivano decine di imbarcazioni. A bordo vi salivano marinai, rematori, soldati, pellegrini diretti in Terra Santa e mercanti di stoffe,vetri. Il commercio era intenso e gli affari andavano a gonfie vele.  
N4 – Venezia, regina dei mari Venezia era la regina dei mari. Fin dall'XI secolo si dotò di una potente flotta con galee dotate di vele, remi e un'ampia stiva. Le navi avevano due funzioni: trasportavano carichi e si difendevano in caso di conflitto. C'era anche il famoso dromone, modello bizantino leggero e veloce con due ordini di rematori, uno sopra e uno sotto il ponte. Remavano due vogatori per remo, in totale erano 150.

M1 – Evrenin merkezi Su, mükemmel bir iletişim yoludur ve Akdeniz, ailemin yaptığı nakliyeler için  Doğu ve Batıyı bağlayan bir denizdi. Farklı kültürleri, malları ve gelenekleri bilmemize ve onlarla temasa geçmemize izin verdi. Benim zamanımda evrenin merkezini  temsil ediyordu. Bu denizi aşmak, Avrupa ve Asya arasındaki kültürel ve ticari bağların güçlendirilmesine yardımcı oldu.
M2 – Mude: Bir navigasyon sistemi Venedik, Akdeniz'de kendi deniz trafiğini organize etmiş ve değerli kargolar için düzenli bir deniz  navigasyon sistemi kurmuştu. Ona ‘Mude’ deniyordu. Kadırga konvoylarının yönetimi devlete aitti, ancak ona katılım özeldi. Senato aralarında Konstantinopolis’ten de olan çağrıların sıklığını, takvimini, mürettebatını, rotasını ve limanlarını belirliyordu.
M3 – Korsanlar ve denizciler Venedik’ten İstanbul’a  Akdeniz’e deniz yolculuğu. Korsanlık sürekli bir endişe kaynağıydı. Doğu'ya giden ticaret yolları, değerli mallarla yüklü gemilerimize saldıran ve yağmalayan korsanlar tarafından tehdit ediliyordu. Bu yüzden askerlerin gemilere bindirilmesi ve denizcilerin de silah ve zırh taşıması gerekiyordu. Kaç tane risk ve inanılmaz macera yaşadım!
M4 – Pusula ve deniz haritası Çocukluğumdan beri, arkadaşlarımla, su ile sürekli temas halindeydim. Denizciliği, yani Venediklilerin sahip olduğu bilgiyi öğrendim, ki bu konuda Akdeniz’de onların üstüne yoktu. Yelken sanatı, pusula, deniz haritası (üzerinde  rotaların çizildiği bir parşömen), rüzgarların ve yıldızların bilgisine dayanıyordu.  Gemide mürettebat ayrıca dua kitabını yanında bulunduruyordu.

M1 – Centro dell'universo L'acqua è la via di comunicazione per eccellenza e il Mediterraneo è stato il mare di collegamento tra Oriente e Occidente delle spedizioni della mia famiglia. Ci ha permesso di conoscere ed entrare in contatto con diverse culture, merci e tradizioni. Ai miei tempi rappresentava il centro dell'universo, solcarlo ha contribuito a rafforzare i legami culturali e commerciali tra l'Europa e l'Asia.  
M2 – Le mude Venezia per i carichi preziosi aveva organizzato nel Mediterraneo un proprio traffico marittimo e fondato un regolare sistema di navigazione di linea. Erano le cosiddette “mude”. La gestione dei convogli delle galee era dello Stato mentre la partecipazione era dei privati. Il Senato stabiliva la frequenza, il calendario, l'equipaggio, il percorso e i porti di scalo, tra questi Costantinopoli. 
M3 – I pirati e i marinai Da Venezia a Istanbul in navigazione per il Mar Mediterraneo. La pirateria era una preoccupazione costante. Le rotte commerciali verso l'Oriente erano minacciate da pirati che assalivano e saccheggiavano le nostre navi cariche di merci preziose. Per questo nelle navi si imbarcavano i soldati e i marinai dovevano portare anche armi e armature. Quanti rischi e avventure incredibili ho vissuto!  
M4 – Bussola e carta nautica Fin da bambino, con i miei amici, ero in continuo contatto con l'acqua. Ho imparato la pratica del mare, il sapere dei Veneziani, che a forza di traversate sul Mediterraneo erano insuperabili. L'arte del navigare si fondava sulla bussola, la carta nautica (una pergamena con disegnate le rotte), la conoscenza dei venti e delle stelle. Nella nave l'equipaggio custodiva anche il libro delle preghiere.

L1 - Hücrede Cenevizliler beni deniz savaşında yakaladıklarında teknemdeydim.  Tam bir yıl beni bırakmadılar. Özgürken esir oluşum bir çırpıda oldu. Cenova’da  birkaç metrelik  bir hücreye girdim ve orada tek başıma değildim. Eskiden mesleği yazarlık olan  hücre arkadaşım Pisa’lı Rustichello’ya,  Doğu'ya yaptığım yolculuğu anlattığımda bana inanmadı. Zamanımı fırtınalı ya da sakin denize bakarak geçiriyordum.      
L2 – Harikaların kitabı  Bir gün Rustichello inanılmaz maceralarımı yazmamı istedi. Ben dikte ettim ve o yazdı. Böylece Milyon yani Türkçe “Marco Polo Seyahatnamesi” doğdu, Fransızca – Venedikçe dillerinde harikaların kitabı yazıldı. Birçok versiyonu vardı. Serbest bırakılıp  Venedik'e döndüğümde metni gözden geçirdim. Azizler Giovanni ve Paola meydanlarında yerleşmiş olan  Dominik Düzeni rahiplerinden  işbirliği talebinde bulundum.
L3 – Başyapıt Seyahatnamem çok satan bir kitaptır. Orijinali kaybolmuştur ve en önemli el yazması Paris Ulusal Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.  Avrupa sınırlarının ötesine geçen şaşırtıcı keşifleriyle  edebi bir eser ve coğrafi bir ansiklopedidir. Hatta Kristof Kolomb, Cipango'nun altın çatılarını aramak için Batı Hint Adaları'na gittiğinde kitabımı da  yanında götürdü.
L4 – Seyahat Günlüğü Seyahatnamem, Venedik'te başlayan ve Moğolistan'a kadar devam eden yolculuğun aşamaları hakkında özel raporlar içeren bir günlüktür. Büyük Han, Venediklilerin geldiğini duyunca kırk günlük mesafeden onları karşılamak için haberciler gönderdi. Önünde diz çöktük ama o bizi ayağa kaldırdı. Herkes tarafından onurlandırıldık ve ağırlandık.  Sarayında saygı ve barış dolu bir dünya     keşfettim.

L1 – In cella Quando i Genovesi mi catturarono in battaglia navale ero nella mia imbarcazione. Di sicuro mi tennero un anno. Da libero a prigioniero, fu un lampo. Finii a Genova in una cella di pochi metri e non ero solo. Il mio compagno, Rustichello da Pisa che di mestiere faceva lo scrittore, era incredulo quando gli raccontavo del viaggio in Oriente. Passavo il tempo a guardare il mare quieto o burrascoso.  
L2 – Il libro delle meraviglie Un giorno Rustichello mi propose di mettere nero su bianco le mie incredibili avventure. Io dettavo e lui scriveva. Così è nato Il Milione, il libro delle meraviglie scritto in lingua franco–veneta. Ci furono tante versioni. Quando fui liberato e ritornai a Venezia ritoccai il testo e chiesi la collaborazione dei frati dell'Ordine dei Domenicani insediati in campo Santi Giovanni e Paolo.  
L3 – Capolavoro di successo Il Milione è un best seller. L'originale è andato perduto e il manoscritto più importante è conservato nella Biblioteca Nazionale di Parigi. È un'opera letteraria e un'enciclopedia geografica con sorprendenti scoperte che superano le frontiere dell'Europa. Perfino Cristoforo Colombo, quando partì per le Indie Occidentali alla ricerca dei tetti d'oro del Cipango (Giappone), si portò il mio volume.  
L4 – Diario di viaggio Il Milione è un diario con reportage speciali sulle tappe del viaggio (1271–1295) iniziato a Venezia e continuato fino in Mongolia. Quando il Gran Khan seppe che stavano arrivando i Veneziani mandò incontro messaggeri alla distanza di quaranta giornate. Ci mettemmo in ginocchio davanti a lui ma ci fece alzare. Fummo onorati e serviti da tutti. Alla sua corte ho scoperto un mondo di rispetto e pace.

I1- İstanbul, Konstantinopolis, Byzantion İstanbul, Marmara Denizi’ni Karadeniz’le, Asya’yı Avrupa’yla bağlayan Boğaziçi üzerinde konumlanmıştır. Eski adları önceleri Byzantion sonra Konstantinopolis’ti.  Venedik ile bağlantısı ayrıcalıklıydı. Dünyanın merkezi, Akdeniz’le bağlanmıştı. Kültür, deniz ve ticaretin en önemli kavşağı olan Altın Şehre; Avrupa, Asya ve Afrika’dan insanlar ve ürünler geliyordu.
I2 – Konstantinopolis, altın ve güzellik  Konstantinopolis’te her şey altındı ve büyülenecek güzellikteydi. Babam Niccolò ve amcam Matteo ile başyapıtların arasında dolaşıyorduk. Hipodrom’a yakın kubbeler, mozaikler ve haçlarla zenginleştirilmiş Ayasofya bazilikasına (şu an Ayasofya Camisi’dir), Aya İrini bazilikasına (barış demek) ve Büyük Saraya, yani sanat hazineleriyle saray krallarının oturduğu yere hayran kalıyorduk.
I3 – Konstantinopolis, meydan ve heykeller Üzerinde Azize Helena heykelinin (İmparator 1. Konstantin’in annesinin heykeli) olduğu bir sütun bulunan Augusteon meydanı ve doğrudan Konstantin forumuna giden geniş yol vardı. Yunan heykellerine, zafer kemerlerine ve sütunlarına hayran kaldım. Kemerler, pazarlar ve lüks evler arasında dolaşıyordum.  Tauro meydanı ve Teodosio sütununa çıkan yolda yürüyordum.      
I4 – Konstantinopolis, giriş kapıları Şehrin iki giriş kapısı çok büyüktü. Ana kapı, yani Altın kapı, Marmara Denizi’ne bakıyordu. Bakır haline getirilmiş iki büyük fili vardı.  Kapı İmparator için ayrılmıştı, diğerine Altın Manto deniyordu ve bir altın küre vardı. Üzerinde bakırdan bir heykel vardı. Yazısıyla birlikte tamamen altın bir manto, koldan sarkıyordu: burada bir yıl yaşayan herkesin ondan bir tane olması gerekiyordu.

I1 – Istanbul, Costantinopoli, Bisanzio Istanbul, posizionata sullo stretto del Bosforo che collega il Mar di Marmara con il Mar Nero, l'Asia con l'Europa, si chiamava prima Bisanzio poi Costantinopoli. Il legame con Venezia era privilegiato. Erano collegate dal Mar Mediterraneo, centro del mondo. Nella Città d'Oro, il più importante crocevia culturale, marittimo e commerciale, arrivavano popoli e prodotti dall'Europa, Asia e Africa.  
I2 – Costantinopoli, oro e bellezza A Costantinopoli tutto era oro e bellezza da incantarsi. Con mio padre Niccolò e mio zio Matteo ci spostavamo tra i capolavori. Vicino all'Ippodromo ammiravamo la basilica di Santa Sofia (ora è moschea Ayasofya) arricchita di cupole, mosaici e croci, la basilica di Santa Irene (significa pace) e il Sacro Palazzo (in turco Büyük Saray), cioè la reggia con tesori d'arte dove risiedevano i sovrani.  
I3 – Costantinopoli, piazza e sculture C'era la piazza dell'Augusteon nella quale spiccava una colonna con sopra la statua di Sant'Elena (la mamma dell'imperatore Costantino I) e un corso largo che portava dritto al foro di Costantino. Ammiravo le sculture greche, gli archi di trionfo e le colonne. Giravo tra i portici, i bazar e le abitazioni lussuose. Proseguendo sulla strada sbucavo nella piazza del Tauro e la colonna di Teodosio.  
I4 – Costantinopoli, porte d'accesso Le due porte d'accesso alla città erano enormi. La principale, la Porta d'Oro, si affacciava sul Mar di Marmara. Aveva due enormi elefanti che erano stati fusi nel rame. La porta era riservata all'imperatore, l'altra era detta il Manto d'Oro e aveva un globo d'oro. Sopra c'era una statua di rame. Dal braccio pendeva un manto tutto d'oro con la scritta: chi per un anno abita qui deve averne uno.