នៅ​ក្នុង​នាទី​ខ្ញុំ​និយាយ​ពីរភាសា​របស់យើង នៅ​សប្តាហ៍​នេះ បណ្ឌិត ឆាយ ហុកផេង សូម​ធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ​ អំពី ភាសា​ចម្រៀង Chanson message។

នៅក្នុងព្រឹត្តបត្រ ថ្ងៃទី១៤មករា២០១៥ ខ្ញុំបានធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពី«ភាសាតន្ត្រី»​ ដោយដកស្រង់នូវអត្ថន័យនៃបទភ្លេងខ្មែរនីមួយៗដូចជាបទ វ៉ៃលេងបកចេក ទីទុយយំ ទន្សាយបាក់ជើង គឺជាបទភ្លេងប្រគំនៅវេលាមុនបើកឆាកប្រដាល់​។ ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំផ្តោតអារម្មណ៍ទៅលើ «ភាសាចម្រៀង» គឺការនិពន្ធបទចម្រៀងដែលកវីបកស្រាយអនុស្សាវរីយ៍ផ្ទាល់ខ្លួន ឬក៏ស្តីអំពីជីវិតអ្នកដទៃ។

Faire une chanson sur quelque chose. Dès lors, peut-on dire également faire la musique sur quelque chose ? En fait, la musique émet un son appelé mélodie qui est agréable à entendre, certes, mais elle ne nous dit rien sans la parole, le tout formant une chanson assurant la fonction de communication.

ពាក្យថាចម្រៀងនាំសារ គឺជាការពិតដែលផលិតចេញពីបេះដូងរបស់អ្នកនិពន្ធ។ ខ្ញុំបាននិពន្ធទំនុកច្រៀង ជាង៣០បទ ផ្តិតទៅលើបទភ្លេងជំនាន់ដើម ដែលរួចផុតពីកម្មសិទ្ធិបញ្ញាហើយ។ មានបទមួយស្តីពីព្រះវិហារសម្បត្តិខ្មែរ គឺ «បទព្រះវិហារ»។

ព្រះវិហារ លើខ្នងភ្នំខ្ពស់ក្បែរពពក 

ភូមិវត្ត ទាហាន មានគរគោក  

ពិភពលោកដឹងថាសម្បត្តិខ្មែរ។

ព្រះវិហារ ពេលមានកលិយុគ កម្ពុជា ប្តឹងឈ្នះសៀមមុខតុលាការ

ក្រុងឡាអេ ណាឆ្នាំ៦២ (១៩៦២)។

ពើយតារួននិងពើយតាឌី 

ឃើញឆ្ងាយសន្លឹម គ្រប់ទិសទី 

ឈ្លានពានមិនបានច្បាស់ក្ស័យជីវី 

តារួនតាឌី ការពារទឹកដី។  

ព្រះវិហារ កុំបង្កហេតុសឹកយោធា 

យើងរក្សាសុខជាមួយគ្នា   

តែកម្ពុជាមិនរាថយឡើយ។

Sur un autre registre, la contamination de la culture étrangère tel que le rock durant la décennie pré khmer rouge constitue une richesse qui a été ravivée en 2009 par un groupe de rock "The Cambodian Project" né du mariage, aux sens artistique et matrimonial du terme, entre Julien Poulsen, un guitariste australien et srey Thy. Ce dernier voyait en Kak Chanthy alias srey Thy  une "Amie Winehouse d'Asie du Sud Est". Outre la reprise du rock khmer des années 1960-70, srey Thy écrit ses propres chansons, telles que  Whisky Cambodia, ou encore Have visa  No have rice. Le message de la dernière chanson est qu'elle ne trouvait pas de riz dans la cuisine française, lors d'une tournée à Paris, pas de riz !. Hélas, srey Thy s'est éteinte en 2018 suite à un accident de circulation à Phnom-Penh, à l'âge de 38 ans.

បើស្តីអំពីកវីដែលខ្ចីបេះដូងគេមកនិពន្ធជាចម្រៀង ហើយច្រៀងដោយខ្លួនឯងទៀតនោះ គឺប្អូនប្រុសរបស់ មាស ហុកសេង ឈ្មោះ មាស ម៉េងហ៊ាង ក្នុងបទចម្រៀង«ខូចចិត្តត្បិតព្រាត់អូន»។ ចម្រៀងនេះរៀបរាប់នូវស្នេហ៍កម្មរវាងវរសេនីយត្រី សុខ បុត្រ និងគូស្នេហ៍ឈ្មោះ ជីវភាព នាឆ្នាំ១៩៧២។ រីឯបទចម្រៀងរបស់ខ្ញុំមួយនេះទៀត ខ្ញុំក៏បាន «ខ្ចីរឿងគេ» ហើយក៏នាំសារស្នេហ៍លើកោះទន្សាយមកបកស្រាយជូនដូចតទៅនេះ។

«បទកោះទន្សាយ»

                   បទកោះទន្សាយ ក្លាយជាឋានសុខុម 

បងហើយនិងម៉ុមកម្សាន្តហឫទ័យ

យប់អធ្រាត្រស្ងាត់លំហាត់ស្នេហ៍ថ្មី 

កវីចារកំណាព្យលើទ្រូងពៅ។

ក្នុងខ្ទមកម្សត់ក្បែរឆ្នេរជលសា 

ហត្ថបងយាត្រាអង្អែលសក់ខ្មៅ

កាយនិងកាយមូលចូលគ្នានិត្យនៅ 

ចាំផ្លូវ សុរិយាប្តូរវេនចន្ទ្រា។

ផ្តើមស្នេហ៍ដំបូង ថើបនួនល្អង 

ថ្ពាល់រលោង ក្រងកេសា

កោះអើយធ្មេចនេត្រា

កុំទស្សនា ទិវាស្នេហ៍បីត្រកង។

រលឹមតក់ៗដក់ឆ្នេរជលសា

សូមកោះមេត្តាធ្វើសាក្សីផង

ថាភ្លៀងលើខ្សាច់សម្រេចបំណង

ចារឈ្មោះនួនល្អងពីស្នេហ៍សុខសាន្ត។

Beaumarchais disait que "tout finit par des chansons", allusion à la frivolité. Effectivement, quand on traite quelqu'un de frivole, c'est qu'il ne s'occupe que des choses futiles, ou qu'il traite à la légère les choses sérieuses. Pour ce qui me concerne, chers auditeurs, les chansons sont soit réaliste, soit d'amour ou sentimental. Jamais frivole.

ជាទូទៅបទចម្រៀង មានលាយឡំនូវមនោសញ្ចេតនានិងបញ្ហាក្នុងជីវិតផងដែរ ដូចនៅក្នុងបទ «ឈាមខ្មៅ» និពន្ធដោយ រស់ សេរីសុទ្ធា ស្តីអំពីប្រុសអប្រិយដែលជាប្តី និងជាឪពុកនៃកូនរបស់គាត់។

រីឯរូបខ្ញុំវិញ របបខ្មែរក្រហម គឺជាស្បៃខ្មៅមួយផ្ទាំងដែលគ្របដណ្តប់លើជើងមេឃខ្មែរធ្វើឱ្យខ្មែរៗនាកាលនោះឯង មានអារម្មណ៍ដូចក្នុងបទចម្រៀងមួយនេះទៀត ដែលខ្ញុំលាតត្រដាងអំពីចិត្តស្វិតស្រពោន ប្រៀបបានទៅនឹងក្បូនត្រាច់ចរលើទឹកកម្មវាសនា គ្មានកោះត្រើយ។

«បទ២៤កញ្ញា»

I.បទ២៤កញ្ញា      យាត្រាចាកចេញ  មាតុភូមិសម្លាញ់   ប្រាថ្នាវិលវិញបំពេញការងារ។

សងគុណជាតិខ្មែរ ធំជាងពសុធា   ចៃដន្យព្រឹត្តិការណ៍    ផ្តាច់សេវា យូរលុង។

II.ផ្ទៀងស្តាប់វាយោ   ថ្ងួចថ្ងូរអាល័យ     មាតុភូមិឯនាយ   ធ្លាក់ចូលក្នុងដៃ   អង្គការយង់ឃ្នង។

ឥឡូវខ្ញុំរស់     ឆ្លងផុតទុក្ខផង    តែវាសនាចង       ជាប់ចំណងជីវិតគ្រួសារ។

R. រស់លើដីគេ! ដីគេៗ ដីគេៗ ក្រុងឡាអេ     ប៉ារីស៍ ម៊ែលប៊ន  ឬយូអេសអេ (USA) ក្នុងនាមភៀសខ្លួនដូចក្បូនរសាត់ឥតត្រើយ។

IV.បងប្អូនឯនាយ សូមកុំវាចា   បរិហារខុសន័យ   ខ្មែរក្នុងក្រៅក្តី   មិនខុសគ្នាឡើយ។

គ្រាភ័យអាសន្នភៀសខ្លួនទៀតហើយ កុំនិយាយឆ្លើយ   ដៀលឡកឡើយ ចន្ទវង្វេងមេឃ។

បទចម្រៀងចុងក្រោយនេះ ខ្ញុំបានតែងកាលពី១៥ឆ្នាំមុន។ រីឯអត្ថន័យរបស់វា នៅរស់រវើកដដែលក្នុងអារម្មណ៍របស់ខ្ញុំ។ សូមអរគុណនិងជម្រាបលា។