នៅស៊ីរី ក្រុមឧទ្ទាមដែលបានវាយសំរុកយ៉ាងខ្លាំងនិងដ៏លឿនរហ័សប្រមាណ១០ថ្ងៃមកនេះ ពេលនេះបានចូលទៅដល់រដ្ឋធានីដាម៉ាសហើយ នៅថ្ងៃទី៨ធ្នូ។ ក្រុមឧទ្ទាម បានប្រកាសថា របបដឹកនាំរបស់លោកបាស្ហា អាល់អាសាដ បានដួលរលំ។ គួរបញ្ជាក់ថា នេះគឺជាការដួលរលំនៃរបបផ្តាច់ការត្រកូស អាសាដ ដែលបានដឹកនាំប្រទេសស៊ីរី តាំងតែពីឆ្នាំ១៩៧១ តពីជំនាន់ឪពុក រហូតដល់កូន។
“របបផ្តាច់ការបាស្ហាដួលរលំហើយ!”
យោងតាមព័ត៌មានចុងក្រោយដែលយើងទទួលបាន នៅព្រឹកថ្ងៃអាទិត្យទី៨ធ្នូ គឺក្រុមឧទ្ទាមប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលស៊ីរី បានសំរុកចូលដល់ក្នុងរដ្ឋធានីដាម៉ាសហើយ គឺចូលសឹងតែដោយគ្មានការប្រយុទ្ធតែម្តង ព្រោះថាកងទ័ពស៊ីរីបាននាំគ្នាដកថយ ខ្លះរត់គេច ខ្លះទៀតបានទម្លាក់អាវុធមិនប្រយុទ្ធ។ ប្រជាជនស៊ីរីជាច្រើនរយនាក់ បាននាំគ្នាមកជួបជុំនៅតាមផ្លូវ តាមទីសាធារណៈ ស្រែកហ៊ោរកញ្ជ្រៀវអបអរសាទរ អមដោយសំឡេងកំាំភ្លើងបាញ់រះទៅលើ បន្លឺពីជោគជ័យនេះផង។
រូបសំណាករបស់ លោក Hafez al Assad អតីតមេដឹកនាំស៊ីរី នឹងដែលជាឪពុលលោកបាស្ហា អាល់អាសាដ ត្រូវបានប្រជាជនស៊ីរី វាយផ្តួលរំលំ នៅទីលានអូម៉ាយ៉ាដ កណ្តាកក្រុងដាម៉ាស។ ក្រុមឧទ្ទាម បានថែមទាំងចូលទៅវាយកម្ទេច ស្ថានទូតអ៊ីរ៉ង់ ប្រចាំនៅទីក្រុងដាម៉ាសថែមទៀតផង ព្រោះថាគឺអ៊ីរ៉ង់ដែលជាអ្នកជួយការពាររបបផ្តាច់ការបាស្ហា អាល់អាសាដ ជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ។
ក្រុមឧទ្ទាម បានប្រកាសផ្សាយតាមបណ្តាញទូរទស្សន៍ជាតិស៊ីរី ថាពេលនេះ របបដឹកនាំផ្តាច់ការ បាស្ហា អាល់អាសាដ បានដួលរលំជាស្ថាពរហើយ ហើយទីក្រុងដាម៉ាស ត្រូវបានរំដោះបានទាំងស្រុង។ ក្រុមឧទ្ទាមបានអះអាងទៀតថា មុននឹងចូលដល់កណ្តាលក្រុងដាម៉ាស គេបានចូលទៅបើកទ្វារគុកជាច្រើនកន្លែង ដើម្បីដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ ជាច្រើនពាន់នាក់ ដែលពួកគេសុទ្ធតែត្រូវបានរបបផ្តាច់ការបាស្ហា អាល់អាសាដ ចាប់ដាក់គុកយ៉ាងអយុត្តិធម៌បំផុត អ្នកខ្លះជាប់ឃុំ៣០-៤០ឆ្នាំហើយ។
លោកបាស្ហា អាល់អាសាដ រត់គេចខ្លួន
បើផ្អែកតាមលោក Rami Abdel Rahmane អគ្គនាយកអង្គការឃ្លាំមើលស៊ីរី ដែលមានបណ្តាញយ៉ាងច្រើនប្រចាំនៅស៊ីរីផ្ទាល់ គឺ លោកបាស្ហា អាល់អាសាដ បានរត់គេចខ្លួនហើយ ដោយបានប្រញេបប្រញាប់ឡើងយន្តហោះ ចេញពីអាកាសយានដ្ឋានទីក្រុងដាម៉ាស មុនពេលក្រុមឧទ្ទាមចូលទៅដល់បន្តិច។ ប្រភពដដែលនេះ អះអាងថា គ្រាន់តែយន្តហោះចេញផុតភ្លាម ក្រុមសន្តិសុខអង្គរក្ស និងក្រុមទាហានដែលការពាររបបបាស្ហា អាល់អាសាដ ក៏បាននាំគ្នាបែកជើងគ្នារត់គេចអស់រលីងដែរ។
ដូចគ្នាដែរ មន្ត្រីទាហានជាន់ខ្ពស់ស៊ីរី២នាក់ បានប្រាប់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានReuters ថាលោកបាស្ហា អាល់អាសាដ ពិតជាបានចាកចេញពីទីក្រុងដាម៉ាស តាមយន្តហោះពិតមែន នៅព្រឹកថ្ងៃអាទិត្យនេះ។ តែប្រភពនេះ លើកឡើងថា គ្មាននរណាដឹងថា លោកបាស្ហា អាល់អាសាដ រត់ទៅជ្រកនៅទីកន្លែងណា ប្រទេសណាទេ។
ដួលរលំ ដោយសារលែងមានរុស្ស៊ីនិងអ៊ីរ៉ង់ជួយ
ថ្ងៃ៨ធ្នូ២០២៤ ជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រហើយ សម្រាប់ប្រជាជនស៊ីរី ព្រោះថារបបផ្តាច់ការស៊ីរី ដឹកនាំតពូជត្រកូលអាសាដ ពីជំនាន់ឪពុករហូតដល់កូន តាំងតែពីឆ្នាំ១៩៧១មក ពោលគឺជាង៥០ឆ្នាំហើយ ស្រាប់តែមកដួលរលំយ៉ាងងាយនៅពេលនេះ។ ប្រជាជនស៊ីរីខំធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងកាលពីឆ្នាំ២០១១ ហើយឈានក្លាយផ្ទុះជាសង្គ្រាមស៊ីវីលមហាវិនាសកម្ម តែរបបនេះនៅតែឈរមាំដដែល។ តែស្រាប់តែពេលនេះ ត្រឹមតែ១០ថ្ងៃសោះ ក្រុមឧទ្ទាមបានបើកប្រតិបត្តិការវាយសំរុក ដណ្តើមបានទីក្រុងធំៗជាបន្តបន្ទាប់ រហូតចូលដល់រដ្ឋធានីដាម៉ាស ហើយទៅបំផុតលោកបាស្ហា រត់ប្រាសអាយុបាត់។
បើនិយាយឲ្យងាយស្តាប់ទៅ ធាតុពិត គឺរបបដឹកនាំរបស់បាស្ហា អាល់អាសាដ ក្រោយចប់សង្គ្រាមស៊ីវីល នៅសល់តែស្បែកដណ្តប់ឆ្អឹងប៉ុណ្ណោះ។ កន្លងមក របបនេះបានបង្ក្រាបចលនាប្រឆាំងបះបោរបាន គឺដោយសារតែមានរុស្ស៊ី និងអ៊ីរ៉ង់ជាអ្នកជួយ។ អ៊ីរ៉ង់បញ្ជូនកម្លាំងកូនចៅខ្លួន ដោយមានទាំងក្រុមហេសបូឡាលីបង់ផង ចូលទៅជួយទប់ការពារបាស្ហា អាល់អាសាដ។ រុស្ស៊ីវិញ បានប្រើយន្តហោះចម្បាំង បាញ់ទម្លាក់គ្រប់ទៅលើផ្ទះប្រជាជនស៊ីរី ទៅលើទីតាំងរបស់ក្រុមឧទ្ទាម ធ្វើឲ្យចលនាបះបោរ ត្រូវបាក់ស្រុតងើបលែងរួច។
ដូច្នេះគ្មានអ្វីឆ្ងល់ទេ របបផ្តាច់ការបាស្ហា ដួលរលំនៅពេលនេះ គឺដោយសារតែលែងមានអ៊ីរ៉ង់ និងរុស្ស៊ីជួយទេ។ រុស្ស៊ីកំពុងរវល់សំរុកប្រយុទ្ធនៅអ៊ុយក្រែន ចំណែកអ៊ីរ៉ង់វិញ ដូចយើងដឹងហើយ ត្រូវបាក់ធ្មុងសឹងទាំងស្រុង ដោយសារតែអ៊ីស្រាអែល។ ក្រុមហេសបូឡា កូនចៅអ៊ីរ៉ង់ដែលធ្លាប់តែចាំជួយកងទ័ពស៊ីរី ពេលនេះកំពុងតែបាក់កម្លាំងខ្លាំងណាស់ ស្លាប់សមាជិកអស់រាប់ពាន់នាក់ មិនអាចមកជួយលោកបាស្ហាបានទេ។ លោកបាស្ហា និងទាហានខ្លួន នៅឯកោទាំងស្រុងតែម្តង ប្រឈមនឹងកម្លាំងស្ទុះឡើងរបស់ក្រុមឧទ្ទាម។ យ៉ាងណាមិញ ប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ កងទ័ពស៊ីរីច្រើនពាន់នាក់ណាស់ ដែលបានបាក់ទ័ពនាំគ្នារត់ប្រាសអាយុទៅអ៊ីរ៉ាក់ ហើយខ្លះទៀត សុខចិត្តទម្លាក់អាវុធលើកទង់ជ័យសតែម្តង។
ក្រុមឧទ្ទាមមានច្រើនក្រុម ដឹកនាំដោយក្រុម Hayat Tahrir al Cham
ក្រុមឧទ្ទាមដែលបានបើកការវាយប្រហារសំរុកប្រមាណ១០ថ្ងៃមកនេះ គឺមានច្រើនក្រុមធាតុពិតទៅនោះ ដោយគេបានសហការគ្នា ខ្លះវាយដេញពីជើង ខ្លះឡើងពីខាងត្បូងមក។ តែក្រុមដែលដឹកនាំធំចេញមុខខ្លាំងជាងគេ គឺក្រុម Hayat Tahrir al Cham ដែលបានវាយចុះពីខាងជើងមកខាងត្បូង ដណ្តើមបានទីក្រុងអាឡិប និងអ៊ីដឡិប រហូតចូលមកដល់កៀកនឹងទីក្រុងដាម៉ាស។ ដោយឡែក ក្រុមដែលបានចូលទៅដល់ទីក្រុងដាម៉ាសមុនគេ គឺក្រុមមួយទៀត ដែលបានវាយសំរុកឡើងពីខាងត្បូងមក។
បញ្ហានេះវាបង្កឲ្យមានភាពស្មុគស្មាញ ពិបាកយល់បន្តិច មិនដឹងក្រុមណាជាក្រុមណា ព្រោះថាវាអាចមានលាយឡំដោយក្រុមជីហាតអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយម។ ជាក់ស្តែង ក្រុមឧទ្ទាម Hayat Tahrir al Cham ដែលសកម្មជាងគេក្នុងប្រតិបត្តិការនេះ ការពិតគឺជាអតីតក្រុមឈ្មោះ សមរភូមិAl Nousra ដែលជាមែកធាងមួយរបស់ក្រុមអាល់កៃដា ប្រចាំនៅស៊ីរី។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយមក មេរបស់ក្រុមនេះឈ្មោះ Abou Mahammed al Golani បានប្រកាសផ្តាច់ចំណងទាក់ទងជាមួយពួកអាល់កៃដា កាលពីឆ្នាំ២០១៦។ ក្រៅពីក្រុមឧទ្ទាមដ៏ធំនេះ គឺនៅមានក្រុមឧទ្ទាមច្រើនក្រុមទៀត ដែលគេស្គាល់ថា បានទទួលការជួយទំនុកបម្រុងពីតួកគី ហើយនិងមានក្រុមកួក ដែលធ្លាប់ជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់កងទ័ពអាមេរិកដែរ។
អនាគតប្រទេសស៊ីរី ទៅជាយ៉ាងណា?
ពេលនេះ អ្នកខ្លះត្រេកអរដែលរបបបាស្ហា អាល់អាសាដ ដួលរលំ តែទន្ទឹមនឹងនេះ អ្នកខ្លះចោទសួរ ថាថ្ងៃមុខទៅជាយ៉ាងណាទៀត ? ប្រសិនបើគ្មានការរៀបចំផ្លាស់ប្តូរអំណាចឲ្យបានត្រឹមត្រូវទេ ស៊ីរីប្រាកដជាធ្លាក់ចូលក្នុងភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាមស៊ីវីល ធ្វើឲ្យតំបន់ដើមបូព៌ា កាន់តែអស្ថិរភាពថែមទៀត។ អ្នកខ្លះទៀត បង្ហាញការបារម្ភថា ក្រុមឧទ្ទាម Hayat Tahrir al Cham អាចនឹងប្រកាសបង្កើតរបបដឹកនាំអ៊ីស្លាមផ្តាច់ការនៅស៊ីរីក៏ថាបាន។
តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ផ្អែកតាមការវិភាញរបស់លោក Joshua Landis ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាតំបន់ដើមបូព៌ានៅសកលវិទ្យាល័យ Oklahoma បានលើកឡើងថា Abou Mahammed al Golani មេធំរបស់ Hayat Tahrir al Cham មិនចង់ឃើញស៊ីរីធ្លាក់ខ្លួនដូចអ៊ីរ៉ាក់ កាលពីឆ្នាំ២០០៣ទេ។ អ្នកជំនាញរូបនេះ លើកឡើងថា ក្រុមនេះ ប្រាកដជាបោះដៃហុចទៅកាន់សហគមអន្តរជាតិ ជាពិសេសទៅកាន់អឺរ៉ុបនិងអាមេរិក ដើម្បីកសាងស៊ីរីឡើងវិញក្រោយរបបបាស្ហា។
ជាក់ស្តែង នៅព្រឹកថ្ងៃអាទិត្យនេះ មេក្រុម Hayat Tahrir al Cham បានថ្លែងសារប្រកាសថាខ្លួនចង់ ឲ្យមានការធ្វើអន្តរកម្មអំណាចប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ គ្មានការបង្ហូរឈាម។ Abou Mahammed al Golani មេក្រុម Hayat Tahrir al Cham បានប្រកាសប្រាប់ទៅកងកម្លាំងខ្លួនទាំងអស់ ថាមិនត្រូវចូលទៅកាន់កាប់ ទីតាំងស្ថាប័នរដ្ឋស៊ីរី ឡើយហើយថែមបានអះអាងទៀតថា សម្រាប់ពេលនេះ ត្រូវទុកកិច្ចការងារដឹកនាំប្រទេស ឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីស៊ីរី Mohammed Jalali បន្តចាត់ចែងតាមធម្មតា ទំរាំមានការចរចា រៀបចំអំណាចនយោបាយឡើងវិញ។
ការប្រកាសទាំងនេះ វាជាសញ្ញាល្អ ដែលបញ្ជាក់អំពីចេតនា ចង់រៀបចំប្រទេសឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ចៀសវាងសង្គ្រាមស៊ីវីល។ វាគឺជាអ្វីដែលសហគមអន្តរជាតិចង់បានទាំងអស់គ្នា ព្រោះថាប្រជាជនស៊ីរីបានរងទុក្ខវេទារាប់សិបឆ្នាំមកហើយ ដោយសារតែរបបផ្តាច់ការផង និងសង្រ្គាមស៊ីវីលផង៕
