"ดูไปเรื่อยๆ แต่ละตัวๆ ทำงาน สุดท้ายเราแยกได้ว่าจิตนั้นเป็นคนรู้ เป็นคนรู้ร่างกาย เป็นคนรู้เวทนา เป็นคนรู้สังขาร จิตเองก็ไม่เที่ยง เดี๋ยวก็เป็นผู้รู้ เดี๋ยวก็เป็นผู้หลง เดี๋ยวก็เป็นผู้รู้ เดี๋ยวก็เป็นผู้คิด เดี๋ยวเป็นผู้รู้ เดี๋ยวเป็นผู้ไปดูรูป เดี๋ยวเป็นผู้รู้ เดี๋ยวเป็นผู้หลงไปฟังเสียง เดี๋ยวเป็นผู้รู้ เดี๋ยวเป็นผู้หลงไปดมกลิ่น เราจะเห็นว่าตัวจิตเองก็เกิดดับ จิตไม่ได้มีดวงเดียว จิตเกิดดับตลอดเวลา พอดูไปเรื่อยๆ เราก็จะเข้าใจจิตเองก็ไม่เที่ยง จิตรู้ก็ไม่เที่ยง จิตหลงก็ไม่เที่ยง จะหลงทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อะไรก็ไม่เที่ยงทั้งนั้น สุดท้ายเราจะรู้ว่าจิตทั้งหมดไม่เที่ยง แล้วจิตทำงานได้เอง ทำงานไปตามที่เคยชิน เราก็จะรู้ว่าจิตไม่ใช่ตัวเรา จิตเป็นอนัตตา ตัวนี้เราก็จะเข้าใจความจริงแล้ว ภาวนาต่อไป เราก็จะปล่อยวางขันธ์ 5 ปล่อยวางกายปล่อยวางใจได้ เมื่อปล่อยวางได้ เราก็ไม่ทุกข์อีกแล้ว มันทุกข์เพราะยึดถือ" หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม 30 ตุลาคม 2568