Compensatie zit overheidsfinanciering in de weg 

Uit cijfers van het CBS blijkt dat de investeringen in Nederland achterblijven. Een slecht teken in een tijd waarin juist die investeringen hard nodig zijn voor de economische groei van ons land. Dat tegelijkertijd miljarden extra euro's vrijgemaakt moeten worden voor compensatie van slachtoffers van de Toeslagenaffaire, komt slecht uit. ‘Compenseren is het tegenovergestelde van investeren’, zegt macro-econoom Arnoud Boot.  

Wat heeft de Toeslagenaffaire te maken met achterblijvende investeringen?  

Vooropgesteld, deze mensen zijn op grote schaal tekortgedaan. Het is heel legitiem dat zij worden gecompenseerd, onder meer via de stichting van Prinses Laurentien, Stichting Gelijkwaardig Herstel (SGH). De slachtoffers van de Toeslagenaffaire zijn vermalen door het systeem, en we zien nu dat ook dat Laurentien wordt vermalen.  

De bedragen die via de stichting, ook wel de methode-Laurentien, genoemd, zijn veel hoger dan via andere beschikbare routes voor compensatie. Via SGH kunnen ouders gemiddeld zo’n 128.000 euro ontvangen, de stichting zou aan 80 procent van de gedupeerden meer dan een ton uitkeren. Dat staat diametraal tegenover wat het ministerie uitkeert.  

Wat is dan de algemene vraag rond compensatie van slachtoffers?  

Of het nu de Kinderopvangtoeslagenaffaire is of het gas in Groningen, er zijn altijd schadegevallen in een economie en die moeten gecompenseerd worden. Ook bij de gevallen die niet op de voorpagina's staan. Maar de wijze waarop dat kan, is beperkt. We hebben het hier over een groot maatschappelijk verschijnsel.  

Maar via deze Laurentien-route kunnen veel mensen rekenen op een ton. Maar het aantal mensen dat zich achtergesteld voelt, zal zich achtergesteld voelen. Die willen ook in dat regime. Maar een dergelijk schaderegime leidt tot totale ontevredenheid en een zoektocht naar hoe mensen gecompenseerd kunnen worden. En dat treft het investeringsvermogen in Nederland.  

Op welke manier dan?  

In de moderne democratie moet we slachtoffers onmiddellijk gaan compenseren. Dat is in veel gevallen ook nodig, bijvoorbeeld tijdens de coronacrisis. Het was nodig en je moet mensen beschermen.  

Maar compenseren is uiteindelijk het tegenovergestelde van investeren. En compenseren is uiteindelijk consumptie. Dat betekent een toename van de uitgaven en de toename van de vraag. Maar het grote probleem in onze economie is dat het aanbod achterblijft bij de vraag. Dat leidt tot een overspannen arbeidsmarkt. We kunnen geen mensen vinden dat leidt tot lage productie. Maar we moeten over van een compensatiemaatschappij naar een investeringsmaatschappij.  

Hoe moeten we dat doen?  

Overheidsuitgaven moeten een stap terug doen. En ik zie een positieve ontwikkelingen in het hooflijnenakkoord. Er gaat één miljard euro extra naar InvestNL, de investeringsmaatschappij van de overheid gericht op de langere termijn. Dat moet samen met ondernemers werken aan het groeivermogen van Nederland.  

Een ander lichtpunt is het rentebeleid van de ECB. De kans is groot dat de Europese Centrale Bank volgende week de rente gaat verlagen. Dat zal een effect gaan hebben, bedrijven kunnen dan makkelijker investeringen doen. Op gebied van infrastructuur, de energietransitie. Dat betekent bedrijven, bedrijven helpen bij die transitie.  

Daar zit dan een uitdaging voor overheden en voor de maatschappij als geheel. Door te blijven compenseren, dan is er überhaupt geen ruimte meer voor investeren. Dus maak een goede taakverdeling en zorg dat er ruimte komt voor investeren.  

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.