Wie bepaalt welke verhalen worden doorverteld en welke uit het collectieve geheugen verdwijnen? In de vijfde aflevering van de Fixditpodcast Lange lijnen, live opgenomen tijdens het ILFU, vertelt Rachida Lamrabet over haar boek Vertel het iemand. Letterkundige Iris Kater Mirsalari en auteur Jannah Loontjens interviewen haar over de roman waarin een jonge Amazigh tijdens de Eerste Wereldoorlog vanuit Marokko naar het front in Noord-Frankrijk gestuurd. Sommige verhalen verdwijnen niet toevallig, stelt Lamrabet, en dat heeft gevolgen voor hoe nieuwe generaties naar zichzelf en de ander kijken. Deze visie wordt onderstreept in twee werken van Marokkaanse auteurs die Rachida Lamrabet hebben beïnvloed. In het lange korte verhaal Het jaar van de olifant laat Leila Abouzeid een oudere vrouw terugblikken op haar strijd voor Marokkaanse onafhankelijkheid in de jaren vijftig en op haar scheiding. In het essayistische De Europese harem stelt Fatima Mernissi het eurocentrisch perspectief op scherpzinnige wijze aan de kaak. 

Lange lijnen is een podcastreeks van schrijverscollectief Fixdit dat streeft naar meer diversiteit in de literaire wereld en canon. In deze podcast vertellen leden van auteurscollectief Fixdit over hun schrijverschap en hoe het werk van belangrijke vrouwelijke auteurs inspireert. 

 Leeslijst

Rachida Lamrabet, Vertel het iemand (2018, Polis)

Rachida Lamrabet, Zwijg, allochtoon! (2017, EPO)

Leila Abouzeid, The Year of the Elephant Year: A Moroccan Woman’s Journey Toward Independence and other stories (2009, University Of Texas Press), eerste druk 1989. Vertaling: Barbara Mckean Parmenter

Fatima Mernissi, De Europese harem (2004, De Geus).
Vertaler: Jos den Bekker Prijs: € 12,50

Jörgen Apperloo (Vlogboek) maakt in samenwerking met Fixdit een video over Vertel het iemand die vanaf januari 2026 te vinden is op YouTube.

Lange lijnen is een Fixditpodcast i.s.m. literair tijdschrift De Gids.

Deze aflevering werd opgenomen tijdens ILFU 2025

De makers zijn Maria van Dordrecht, Iris Kater Mirsalari, Sanneke van Hassel en Jannah Loontjens (productie, redactie, presentatie) en Annelore van Gool (montage). Idriss Rouchiche verzorgde de muziek en het afmixen, Gijs Müller het logo.

De podcast wordt gefinancierd door het Cultuurfonds, Stichting Lezen, Literatuur Vlaanderen, de Carla Atzema Soroptimistenprijs en mede tot stand gekomen met ILFU, Writers Unlimited en Passa Porta.

Schrijver, illustrator en performer Joke van Leeuwen verbindt in haar werk het lichte met het zware, het speelse met het serieuze. Haar teksten zitten vol humor en maatschappelijke betrokkenheid. In deze aflevering van de Fixditpodcast Lange lijnen vertelt ze over haar roman Hier (2018), over een gezin dat op een grens tussen twee landen woont. De vader heeft als werk die grens te bewaken. Het boek gaat over nationalisme, dat in kleine dingen tot uiting komt, maar ook over familierelaties en hoe nationalistische trots daarin doorwerkt. Joke van Leeuwen werd in 1952 in Nederland geboren en verhuisde op haar dertiende naar Brussel. Voor Belgen was ze ‘die Hollander’: ze ervoer hoe nabijgelegen landen diep kunnen verschillen. Van Leeuwen belicht ook haar liefde voor het werk van de dichter F. Harmsen van Beek en de Engelse surrealistische schrijver Leonora Carrington, twee auteurs die naast hun schrijverschap beeldend werk maakten. Een gesprek over wat het betekent om bij een land te horen en hoe er binnen serieuze thema’s lichtheid kan bestaan, door onverwachte wendingen en plezier in het springerige, onvoorspelbare.

In deze podcast komen de volgende boeken voorbij:

Joke van Leeuwen, Iep (kinderboek, Querido, 2018)
Joke van Leeuwen, Hier (roman, Querido, 2018)
Joke van Leeuwen, Toen mijn vader een struik werd (kinderboek, Querido, 2020)
Joke van Leeuwen, Levenslust (poëzie, Querido, 2022)
Joke van Leeuwen, Ik dacht dat jij (roman, Querido, 2023)
Leonora Carrington, La Debutante, 1939. Vertaling De ovale dame door
Nelleke van Maaren (verhalen, Meulenhoff, 1983)
F. Harmsen van Beek, Geachte Muizenpoot en achttien andere gedichten (poëzie, De Bezige Bij, 1977)

Jörgen Apperloo (Vlogboek) maakt in samenwerking met Fixdit een video over Hier.

Lange lijnen is een Fixditpodcast i.s.m. literair tijdschrift De Gids, gecofinancierd door het Cultuurfonds, Stichting Lezen, Literatuur Vlaanderen, de Carla Atzema Soroptimistprijs en partners als Passaporta, Ilfu en Writers Unlimited. De podcast wordt gemaakt door Maria van Dordrecht en Iris Kater Mirsalari (script en gesprek), Sanneke van Hassel en Jannah Loontjens (productie, regie en redactie), Annelore van Gool (montage), Idriss Rouchiche (muziek en afmixen) en Gijs Müller (logo).

In het baanbrekende Fansi’s stilte (2015) trekt Tessa Leuwsha een monument op voor haar zwijgende Surinaamse oma Fansi. In de podcast vertelt Leuwsha over de gesprekken met haar vader en zeven ooms en tantes, die vrijwel allemaal voor de onafhankelijkheid van Suriname (in 1975) al naar Nederland emigreerden. Ze schetst een fascinerend portret van hun levens en dat van haar oma, wier moeder de slavernij meemaakte.  Met Fansi’s stilte leverde Leuwsha een belangrijke bijdrage aan de Surinaamse en Nederlandse (literatuur)geschiedenis. Een lijn die ze voortzet met haar nieuwe boek Boni, in het spoor van de Surinaamse vrijheidsstrijder (2025).  Als auteur is Leuwsha geïnspireerd door tante Jo, bijnaam van Johanna Schouten-Elsenhout (1910-1992), eerste vrouwelijke dichter van Suriname. Van haar leest Leuwsha in de podcast twee krachtige gedichten. Ook eert ze denker en activist Audre Lorde, godmother van het Zwarte feminisme in het Amerika van de jaren zeventig, die ze bewondert om haar scherpe analyses van racisme, discriminatie en homofobie.

Boekenlijstje

Tessa Leuwsha, Fansi’s stilte (literaire non fictie, Atlas Contact, 2015)

Tessa Leuwsha, Boni, in het spoor van de Surinaamse vrijheidsstrijder (literaire non fictie, Atlas Contact, 2025)

Johanna Schouten-Elsenhout, ‘Kodyo’ en ‘Uma’, vertaling Tessa Leuwsha en Jan Voorhoeve

‘Je taal is je cultuur’ essay van Tessa Leuwhsa in Dat wij zongen, twintig Caraïbische schrijvers om nooit te vergeten (Das mag, 2022)

Fragment uit ‘Fourth of July’, in: The Selected Works of Audre Lorde, edited and with an introduction by Roxane Gay, (W.W. Norton & Co, 2020) vertaling fragment: Iris Kater Mirsalari

Lange lijnen is een Fixditpodcast i.s.m. literair tijdschrift De Gids, ge-cofinancierd door het Cultuurfonds, Stichting Lezen, Literatuur Vlaanderen, de Carla Atzema Soroptimistprijs en partners als Passaporta, ILFU en Writers Unlimited. De podcast wordt gemaakt door Maria van Dordrecht en Iris Kater Mirsalari (script en gesprek), Sanneke van Hassel en Jannah Loontjens (productie, regie en redactie), Annelore van Gool (montage), Idriss Rouchiche (muziek en afmixen) en Gijs Müller (logo).

In de Fixditpodcast Lange lijnen gaan de jonge letterkundigen Maria van Dordrecht en Iris Kater Mirsalari in gesprek met auteurs van schrijverscollectief Fixdit over hun boeken en over vrouwelijke schrijvers die bepalend zijn geweest voor hun werk en hun ideeën over literatuur. Met Lange lijnen viert Fixdit de blijvende invloed van grote vrouwelijke auteurs. 

Schrijver Christine Otten pleit in de podcast voor een levende literatuur die midden in de wereld staat. In de roman Om adem te kunnen halen (2012) gaat ze terug naar haar roots in kunstzinnige en geëngageerde arbeiderskringen in Deventer en bezoekt ze haar vader die in een psychiatrische instelling woont. Ook blikt ze terug op een reis naar de VS waar ze Umar Bin Hassan ontmoette van The Last Poets, de zwarte dichtersgroep uit haar meesterwerk De laatste dichters (2004). Hun werelden blijken veel met elkaar te maken te hebben en thema’s als afkomst, klassenverschil en vrijheid krijgen een nieuwe lading. Otten put inspiratie uit het werk van de Amerikaanse auteur Toni Morrison, van wie ze leerde over onvoorwaardelijke empathie in de literatuur en over ‘muziek maken met woorden’. De Zuid-Afrikaanse Ronelda Kamfer laat zien hoe je de gevestigde orde kunt uitdagen met poëzie. Een podcast over de verbindende kracht van verhalen en literatuur als noodzaak om te overleven.

Shownotes

In deze podcast komen de volgende boeken voorbij:

Christine Otten, De laatste dichters (roman, 2004, heruitgave 2025 De Geus)       

Christine Otten, Om adem te kunnen halen (roman, Atlas Contact, 2012)

Christine Otten, De ander bestaat niet, pleidooi voor moed in de literatuur (pamflet, De Geus, 2022)

Ronelda S. Kamfer, Chinatown (gedichten, 2020) vertaling Chinatown door Alfred Schaffer, 2021

Toni Morrison, The Bluest Eye (roman, 1979) vertaling Het blauwste oog door Bert Bakker en Nettie Vink, 1994

Lange lijnen is een Fixditpodcast i.s.m. De Gids, gefinancierd door het Nederlands Letterenfonds, het prijzengeld van de Carla Atzema Soroptimistprijs en partners als Passaporta. De podcast wordt gemaakt door Maria van Dordrecht en Iris Kater Mirsalari (script en gesprek) Sanneke van Hassel en Jannah Loontjens (productie, regie en redactie), Annelore van Gool (montage), Idriss Rouchiche (muziek en afmixen) en Gijs Müller (logo).

In de achttiende en voorlopig laatste aflevering van de Fixdit Podcast staat Het onverwachte antwoord centraal, een roman uit 2004 van de Vlaamse auteur en filosoof Patricia De Martelaere, die vijf jaar later, nog geen 52, overleed. De Martelaere schreef een hecht samenhangend oeuvre, dat vooral uit filosofische essays en uit romans bestaat. Daarin zien we grote thema’s en kleine zinnetjes terugkeren, verwijzingen naar filosofen en kunstenaars, en een fijnzinnige, onaflatende uitdieping van het verlangen, het niets en de doodsdrift. In Het onverwachte antwoord, haar magnum opus, getuigen verschillende vrouwen - of zijn het zijden van dezelfde vrouw? - in een associatieve woordenstroom, met pijn, passionele liefde, woede en humor, over hun verhouding met dezelfde man.

Jannah Loontjens praat erover met Saskia de Coster, die het boek vele keren las en colleges volgde bij Patricia de Martelaere, en met Marja Pruis, van wie in 2013 Als je weg bent. Over Patricia de Martelaere verscheen. Hierin liet ze haar licht schijnen over het leven en werk van de auteur. Ook Annelies Verbeke komt aan het woord in deze voorlopig laatste aflevering van de Fixdit Podcast, die Loontjens en Verbeke begin 2021 lanceerden. Deze aflevering werd live opgenomen in Kaap in Oostende tijdens het FAAR Festival en is een samenwerking met Vlaams-Nederlands Huis deBuren en FAAR.

De harde kern bestaat uit drie boeken die tussen 1992 en 1994 verschenen. Voor het tweede boek ontving Frida Vogels (1930) in 1994 de Libris Literatuurprijs, maar als auteur bleef zij steeds buiten de schijnwerpers. Haar werk is een doorgedreven autobiografische zoektocht, waarbij ze genadeloos de waarheid over zichzelf, haar verleden en haar relatie tot de mensen om zich heen tracht te achterhalen. Ze schrijft om zich te laten zien, wat door haar man niet, maar door haar vriend Jacob - in wie we de schrijver J.J. Voskuil herkennen - wel wordt begrepen.

Annelies Verbeke praat erover met Rob Schouten, die haar werk als criticus lovend besprak, met Kim Schoof, die aan een proefschrift werkt over autobiografisch proza, en met Jannah Loontjens, die met haar roman Als het over liefde gaat in Frida Vogels' voetsporen wandelde.

Deze aflevering werd opgenomen in de Salto Studio’s in Amsterdam. Montage werd verzorgd door Annelore van Gool, eindmixage door Idriss Rouchiche. De muziek is gemaakt door Alou Ka.

In de zestiende Fixdit-podcast gaat Jannah Loontjens in gesprek met Marcel Möring en Manon Uphoff over de verhalen van Hermine de Graaf. De verhalenbundel Aanklacht tegen onbekend (1987) wordt besproken, maar ook andere titels komen aan bod. De Graafs werk wordt gekenmerkt door een fragmentarische, montageachtige stijl, vol sprongen in tijd en plaats. Haar verhalen worden veelal bevolkt door weerbarstige jongeren, die nukkig in verzet komen tegen conventies en verwachtingen. De Graaf kreeg bij haar debuut het label ‘schrijfster van verhalen over boze jonge vrouwen’, zonder dat de vraag werd gesteld: waar staat die boosheid voor, wat ligt daaronder en wat zegt een auteur daarmee? In de podcast wordt op deze vragen ingegaan, alsook op de humor en de creatieve vernielzucht van de personages.

De vijftiende Fixdit-podcast is in Suriname opgenomen. In een geluidsstudio in Paramaribo gaat Jannah Loontjens in gesprek met de gelauwerde auteur Astrid Roemer en criticus Maria Vlaar, die de auteur al langer kent. In deze aflevering staat Roemers roman Over de gekte van een vrouw (1982) centraal, een wervelend, poëtisch, sensueel en pijnlijk verhaal over een jonge vrouw die aan een huwelijk ontsnapt in de jaren vijftig in Suriname. Noenka, de hoofdpersoon, is dapper en vrij van geest, maar het patriarchaat beknelt haar; wijst haar op haar vrouw-zijn als ook op haar huidskleur. Een gesprek over schrijverschap en zelfbeschikking, over de dwingende krachten die je wijzen op wie je voor de buitenwereld bent.

In de veertiende aflevering van de Fixdit-podcast is auteur Monika van Paemel zelf te gast om te praten over haar vaak bekroonde magnum opus De vermaledijde vaders uit 1985. In deze roman volgen we – verdeeld over vijf delen die sterk van toon en stijl verschillen - het leven van de Vlaamse Pamela van Puynbroeck. Annelies Verbeke interviewt Monika van Paemel en Gaea Schoeters over de grote thema’s in het boek: de strijd tegen het patriarchaat, de Tweede Wereldoorlog, opbouw en vernietiging, ouders en kinderen en de verwevenheid van het intieme leven met de geschiedenis. Het laatste deel van de roman speelde zich bij verschijning nog in de toekomst af, maar ligt inmiddels achter ons. Hoe is het als auteur om je alter-ego te overleven? Verder verschuiven we de blik naar ander werk binnen Van Paemels rijke oeuvre, waarin alles nauw met elkaar samenhangt.

De dertiende Fixdit-podcast is net even anders dan de voorgaande afleveringen, voor het eerst zal de auteur wier werk besproken wordt namelijk zelf aan het gesprek deelnemen. Het gaat hier om schrijver, activiste en politica Anja Meulenbelt. In deze aflevering staat haar boek De schaamte voorbij (1976) centraal. Dit werk dat beweegt tussen essay, politiek traktaat, roman en autobiografie, was eind jaren zeventig een sensatie, tienduizenden exemplaren gingen over de toonbank, Maaike Meijer noemde het zowel een ‘sociale, een politieke als een literaire gebeurtenis’. Jannah Loontjens spreekt erover met Anja Meulenbelt en Christine Otten.