Batterijen zijn onmisbaar in ons dagelijks leven – van alledaagse apparaten zoals smartphones en elektrische tandenborstels tot de accupakketten in voertuigen en grootschalige opslag in batterijparken. Maar wat maakt ze zo belangrijk voor een duurzame toekomst? En wat is de specifieke rol van lithium in dit verhaal?

In deze aflevering van de Focus-podcast legt verslaggever Stijn Goossens uit hoe de oplaadbare batterij zich heeft ontwikkeld, van de Nederlandse uitvinding van de Leidsche Fles tot de moderne lithium-ion-batterij.

Lithium speelt een centrale rol in het opslaan van energie en maakt de energietransitie mogelijk, maar deze technologie roept ook vragen op over duurzaamheid en toekomstbestendigheid.

Waarom zijn batterijen essentieel voor ons overbelaste stroomnet? Hoe werkt de chemie in een batterij? En wat kunnen we doen om efficiënter met deze technologie om te gaan?

🎧Meer luisteren? Check ook de rest van de afleveringen uit de serie. 

🔋Experts die je hoort in deze aflevering:

Meer weten?

Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR-wetenschapsredactie:

Host: Lara Billie Rense
Redactie, verslaggeving en montage: Stijn Goossens
Techniek: Sander Nieuwenhuijsen & Ruben Rosen Jacobson
Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen

Wil je meer weten of heb je vragen? Mail ons op [email protected]. En blijf op de hoogte van al het wetenschapsnieuws via de NTR Wetenschap Nieuwsbrief.

📷 Volg ons op Instagram voor extra video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap

De grenzen tussen werk en privé vervagen. Met onze smartphones en laptops dragen we ons werk mee naar huis - maar dringt ons privéleven ook door in de werkdag.
Dat levert stress op, vertelt Daantje Derks, hoogleraar 'Technology facilitated work-life integration' aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Ook vertelt ze over 'telepressure': de verplichting die we voelen om snel te reageren op de honderden berichten die dagelijks binnenstromen. Als je ooit hebt gezegd: 'sorry dat ik nu pas terug app', gaat dit over jou.

Onze grenzeloze verbinding brengt veel moois, maar zorgt ook voor stress. Hoe houden we het bij de voordelen? Daarover geeft Daantje concrete tips voor jou en je werkgever.

📵 Zelf ook een detox proberen? Dit zijn de regels die wij hanteerden:

Meer weten?
📚 Het onderzoek van TNO over burn-outklachten
📺 Reportage 'mobiel bellen in 1998' door Frans Bromet

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:
Host: Lara Billie Rense
Redactie & verslaggeving: Ruben Rosen Jacobson 
Techniek: Sander Nieuwenhuijsen
Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen

Vragen? Mail de redactie: [email protected]
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Onze smartphones liggen constant op de loer om onze aandacht te vragen met een zoem of een ping, of om tijdens een dood momentje de nodige afleiding te verzorgen.
Is deze continue bron van prikkels eigenlijk wel goed voor ons?

Hoogleraar cognitieve psychologie en aandachts-expert Stefan van der Stigchel (UU) legt uit waarom smartphones onze concentratie verstoren, en hoe dat ons gestrester maakt. Ook hebben we door die apparaatjes minder momenten van stilte in ons hoofd, oftewel 'dagdromen' - terwijl we dat juist zo hard nodig hebben om stress te voorkomen.

Presentator Lara Billie Rense en verslaggever Ruben Rosen Jacobson gebruiken zichzelf als proefkonijn tijdens een 'digitale detox' - een week zonder smartphoneprikkels. Ze krijgen confronterende inzichten over hun normale schermtijd en app-gebruik. Daarin zit meteen een les voor de toekomst: minder is beter.

📵 Zelf ook een detox proberen? Dit zijn de regels die wij hanteerden:

Liever samen detoxen dan alleen? Neem dan een kijkje bij The Offline Club. Zij organiseren bijeenkomsten waar smartphones niet zijn toegestaan.

Lees ook:

📚 Het rapport van TEAM LEWIS over schermtijd in verschillende landen

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:
Host: Lara Billie Rense
Redactie & verslaggeving: Ruben Rosen Jacobson 
Techniek: Sander Nieuwenhuijsen
Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen

Vragen? Mail de redactie: [email protected]
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Stress lijkt een paradox van de moderne tijd: we leven veiliger en welvarender dan ooit, maar kampen massaal met vermoeidheid, angst en lichamelijke klachten. Hoe is dat mogelijk?

Die vraag leggen we neer bij Stephan Claes, hoogleraar psychiatrie en psychiater aan de KU Leuven. Hij schreef het boek De Gestreste Samenleving - waarom we alles hebben en toch ziek worden.
Stephan deelt inzichten over hoe onze moderne maatschappij bijdraagt aan deze collectieve spanning. We hebben meer vrijheid dan ooit, maar is dat ook onze valkuil? Lopen we, door onze grenzeloze wereld, tegen onze eigen grenzen aan? En wat is de rol van social media?
Ook biedt hij handvaten om te voorkomen dat we massaal opbranden. Zo moeten we beter naar ons eigen lichaam luisteren, en beseffen waar onze grenzen liggen.

🎙️ Aflevering 1 gemist? Luister deze terug op Spotify, Apple Podcasts of de NPO Radio 1 website

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:
Host: Lara Billie Rense
Redactie & verslaggeving: Ruben Rosen Jacobson 
Techniek: Sander Nieuwenhuijsen
Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen

Vragen? Mail de redactie: [email protected]
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Steeds meer mensen kampen met stress en burn-outs. Is dit een modern probleem, of worstelden onze voorouders hier ook al mee?

Verslaggever Ruben Rosen Jacobson duikt in deze vragen en ontdekt onderweg verrassend veel over zijn eigen stressgewoonten. Hij ondergaat een stress-test bij hersenonderzoeker Erno Hermans (Radboud Universiteit), die uitlegt hoe ons stressmechanisme ons hielp overleven, maar in ons moderne leven zijn doel wel eens voorbij schiet.

Archeoloog Sarah Schrader (Universiteit Leiden) vergelijkt onze stress met die van traditionele stammenn. Neurobioloog Brankele Frank laat zien hoe burn-outs de mens al duizenden jaren treffen... maar de laatste decennia toch een groter probleem 

Meer weten?

📕 Het boek van Brankele Frank: ‘Over de kop - Wat er in je hoofd en lichaam gebeurt bij een burn-out en hoe je er weer van afkomt’

📺 Burn-out groeiend probleem onder jonge werknemers (NOS/NTR)

🔈 The Mental Health Doctor: “Sitting Is Increasing Your Anxiety!” (Diary of a CEO)

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:
Host: Lara Billie Rense
Redactie & verslaggeving: Ruben Rosen Jacobson 
Techniek: Sander Nieuwenhuijsen
Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen

Vragen? Mail de redactie: [email protected]
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

De aardappel heeft de laatste jaren een slechte reputatie gekregen en wordt vaak gezien als een dikmaker. Volgens afweerspecialist Paul de Vos (UMCG) is dat onterecht, vooral als je de aardappel op de juiste manier bereidt en eet. Uit jarenlang fundamenteel wetenschappelijk onderzoek naar zetmeel in aardappels is een eenvoudige maar effectieve toepassing voortgekomen die je gezondheid kan ondersteunen.

Normaal gesproken wordt het zetmeel in aardappels in je lichaam omgezet in simpele suikers die snel worden opgenomen en energie leveren. Maar als je een gekookte aardappel eerst laat afkoelen en daarna een nacht in de koelkast zet, verandert het zetmeel. Er ontstaan dan kristallen met ‘resistent zetmeel’. Dit zetmeel wordt niet direct opgenomen in je dunne darm, maar bereikt de dikke darm, waar het dient als voedsel voor gezonde darmbacteriën.

De bacteriën zetten dit resistente zetmeel om in korte vetzuren die je afweersysteem versterken en mogelijk zelfs je mentale gezondheid kunnen verbeteren. Omdat het afkoelen van de aardappel de suikers omzet in vezels, neemt je lichaam minder calorieën op. Dit kan, gecombineerd met voldoende beweging, helpen bij gewichtsverlies.

In het FIBERS-project onderzoekt hoogleraar immuno-endocrinologie Paul de Vos van het UMCG samen met Avebe en CarbExplore Research de effecten van resistent zetmeel en hoe we dit kunnen toevoegen aan voedingsmiddelen om zo onze gezondheid te bevorderen.

Luister ook Podcast Focus:

Lees verder:

Subsidie voor Avebe en UMCG voor project Fibers

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:  

Host: Lara Billie Rense
Redactie & verslaggeving: Sander Nieuwenhuijsen 
Techniek: Stijn Goossens
Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen

Vragen? Mail de redactie: [email protected]
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Uit één aardappel ruim 300 verschillende zetmeelproducten maken die vervolgens terug de vinden zijn in tegellijm, glossy magazines en plantaardige yoghurt. Van het verdikken van soepen en sauzen tot structuur geven aan plantaardige kipstukjes; de potentie van de zetmeelaardappel blijkt enorm. Waar het geloosde aardappeleiwit vroeger voor schuimkoppen in het kanaal zorgden, worden juiste deze eigenschappen nu ingezet in chocolademousse.

Ruim 2000 akkerbouwers hebben zich sinds jaar en dag verenigd in de noordelijke coöperatie Avebe. Om in te kunnen spelen op trends in de markt zoals de groeiende vraag naar plantaardige producten en om voorop te blijven lopen in de ontwikkeling van nieuwe toepassingen van aardappelzetmeel en -eiwit hebben ze zich gevestigd op de Zernike Campus in Groningen. Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen spreekt in het innovatiecentrum met woordvoerder Joyce de Vries en innovatiedirecteur Marc Laus. Hier werkt de coöperatie samen met startups en kennisinstituten om het maximale uit de aardappel te halen.

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:  
Host: Lara Billie Rense
Redactie & verslaggeving: Sander Nieuwenhuijsen 
Techniek: Stijn Goossens
Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen

Vragen? Mail de redactie: [email protected]
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief 

Nederland is hét aardappelland, met veel kennis in huis en pootaardappelen die de hele wereld over gaan en zo indirect miljarden mensen voeden.

Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen vervolgt zijn toch langs telers en wetenschappers en gaat op zoek naar de aardappel van de toekomst. Een ras dat lekker smaakt, makkelijk te verbouwen en verwerken is én weerstand weet te bieden tegen de hardnekkige aardappelziekte Phytophthora. We horen Paul en Sandra Cryns op hun akkerbouwbedrijf in Swifterbant en onderzoeker plantveredeling Jack Vossen en onderzoeker gewasgezondheid Geert Kessel van de Wageningen University & Research.

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:  
Host: Lara Billie Rense
Redactie & verslaggeving: Sander Nieuwenhuijsen 
Techniek: Stijn Goossens
Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen

Vragen? Mail de redactie: [email protected]
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief 

De aardappel wordt bedreigd en daarom wordt jouw frietje in de snackbar steeds duurder. Klimaatverandering, weersextremen, insecten en virussen.. de aardappelplant heeft het zwaar. Maar de grootste boosdoener is Phytophthora infestans, veroorzaker van de gevreesde aardappelziekte. Een ziekteverwekker die zich gedraagt als schimmel (maar dat niet is) en oogsten kan laten mislukken.

Verslagever Sander Nieuwenhuijsen onderzoekt hoe aardappelboeren en wetenschappers de strijd aangaan, zodat hij zijn geliefde patat niet hoeft te missen. Hij gaat langs bij Paul en Sandra Cryns op hun akkerbouwbedrijf in Swifterbant en spreekt onderzoeker plantveredeling Jack Vossen en onderzoeker gewasgezondheid Geert Kessel op de Wageningen University & Research.

Meer weten?

📺 Focus - Wijn onder druk

📺 Focus – Menselijke mest

📺 Let op: friet mogelijk duurder door 'verzopen' akkers (WNL) 

🔈Dit is waarom jouw frietjes veel duurder worden (EO)

Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:  
Host: Lara Billie Rense
Redactie & verslaggeving: Sander Nieuwenhuijsen 
Techniek: Stijn Goossens
Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen

Vragen? Mail de redactie: [email protected]
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

In deze speciale live-opname vanaf het Betweter Festival van de Universiteit Utrecht duiken we in de complexe wereld van chronische pijn en de rol van communicatie daarin.

Communicatiewetenschapper Baukje Stinesen van de Hogeschool Utrecht deelt haar inzichten over hoe patiënten, behandelaars en omstanders praten over pijn. Waarom is het zo moeilijk om chronische pijn in woorden te vatten? En kan betere communicatie de pijnervaring veranderen?

Je hoort ook de ervaringen van ervaringsdeskundige Koert Hommel, die tevens werkt voor de Landelijke Pijn Organisatie (LPO).

Deze aflevering van Podcast Focus werd opgenomen tijdens het Betweter Festival van de Universiteit Utrecht, live vanuit Tivoli Vredenburg.

Presentatie: Lara Billie Rense
Redactie en montage: Stijn Goossens
Verslaggevers: Ruben Rosen Jacobson en Sander Nieuwenhuijsen
Met dank aan: Tessa de Vries en Erwin Maas (Universiteit Utrecht)