ការតស៊ូគ្រប់ប្រភេទក្នុងជីវិត ឈរលើទឹកចិត្តនិងការព្យាយាម ហើយមានការរត់ចូលព្រៃធ្វើជាទាហានឆ្មក់ ក៏ជាការតស៊ូមួយបែប នាកាលសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ និងនៅគ្រាដែលកម្ពុជាទាមទារឯករាជ្យ ពីអាណានិគមបារាំង។ ព្រឹត្តបត្រ «នាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសា» ថ្ងៃទី៤មិថុនា ឆាយ ហុកផេង អត្ថាធិប្បាយ ស្តីអំពី «ការរឹងមិនចុះចាញ់»។

ជីវិត​ជា​ការ​តស៊ូ​។ ការ​តស៊ូ​សរសេរ​ព្រឹត្តបត្រ​ពីរភាសា​អស់​រយៈ​ជាង​កន្លះ​ទសវត្សរ៍​មក​ហើយ គឺជាការ​តស៊ូ​មិន​លំបាក​ ទោះបី​ពេល​ខ្លះ​ ខ្ញុំ​ប្រឈម​នឹង​ភាព​រាំងស្ទះ​នៃ​ប្រធានបទ​ក្តី។ តស៊ូ គឺ«ការរឹងមិ​នចុះចាញ់» ដែល​ភាសា​បារាំង​ អាច​ហៅថា Résistance។ បើស្តីអំពី​កម្លាំងទ័ព​វិញ ការរឹត​មិន​ព្រម​ចុះចាញ់ ជំរុញ​ឱ្យ​អ្នក​តស៊ូ​រត់​ចូល​ព្រៃ​ Prende le maquis។ អតីត​ប្រធានាធិបតីបារាំង De Gaulle ចំណាំ​តែ​និយាយ​ថា អ្នក​រត់​ចូល​ព្រៃ​មានកាន់តែ​ច្រើន​ឡើង បង្កទៅ​ជា​ចម្បាំង​ទ័ពព្រៃ។ «Les maquis se multiplient et entament la guérilla».

La résistante juive lors de la seconde guerre mondiale, quant à elle ne signifie pas que les combattants entre dans la clandestinité. C'est plutôt l'organisation d'une résistance armée dans les ghettos de Varsovie, de Lodz ou dans les camps de concentration de Tréblinka, Sobibor, Auschwitch etc. Il est plus exacte de parler dès lors de l'insurrection, soulèvement visant à renverser le pouvoir établi, en l'occurrence l'occupation nazie.

Insurrection គឺ​កុប​កម្ម​ ឬការ​បះបោរ​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋ​អំណាច​ ដូច​មាន​ការ​បះបោរ​ប្រឆាំង​នឹង​អាណា​និយម​បារាំង របស់​គ្រូ ពៅ ហៅ​អាចារ្យ​លាក់ ឬ​ពោធិ៍កំបោរ នាឆ្នាំ​១៨៦៤ ដែល​បារាំង​ចាប់​បាន​ដាក់​ក្នុង​ទ្រុង​​ ស្លាប់​ដោយ​អត់​អាហារ (ស៊ូ ចំរើន, ពោធិ៍កំបោរ បោះពុម្ពឆ្នាំ១៩៧១។ ឯកសារ​ខ្លះ​ថា ពោធិ៍​កំបោរ​ ត្រូវ​គេ​កាត់​ក្បាល​ ប្រលាក់​អំបិល​ នៅ​១៨៦៧) ឬ​ក៏​ការ​បះបោរ​នៃ​អាចារ្យ​ ស្វា (សួរ) ដែល​ស្លាប់​នៅ​ឆ្នាំ​១៨៦៥ និង​ការ​បះបោរ​នៃ ចតុរង្គ​យស​ និង​សេនា​ប្រមុខ ប៉ែន។ ទាំង​ពីរ​នាក់​នេះ​រត់​ភៀសខ្លួន​ សម្ងំ​ធ្វើ​ជា​ប្រជាជន​ធម្មតា​រហូត​ដល់​ចាស់​ស្លាប់​រៀងៗខ្លួន​។ ការ​តស៊ូ​ទាំងឡាយ​មាន​រូប​ភាព បែប​ហិង្សា​បង្ហូរ​ឈាម​ និងការ​តស៊ូ​មួយ​បែប​ទៀត គឺ​ការ​វែក​ញែក​ពន្យល់​ហេតុ​និង​ផល​នៃគោល​គំនិត​ណាមួយ​ ក្រៅអំពី​គោល​បំណង​ផ្តួល​រំលំ​រដ្ឋ​អំណាច។

Après la défaite allemande de la 1ère guerre mondiale (1914-18), en 1935 un traité anglo-allemand marquant le triomphe de la diplomatie​ allemande menée par Von Ribbentrop consacre indirectement le droit de l'Allemagne au réarmement. Winston Churchill résista à la politique de bonne camaraderie avec les nazies. La résistance de Churchill avant et après sa nomination comme ministre de la Marine peu avant l'éclatement de la seconde guerre mondiale est exemplaire. Selon le Gradian, Churchill disait: "Je trouve insupportable que notre pays tombe dans l'orbite et sous le pouvoir et l'influence de l'Allemagne nazie et que notre existence dépende du bon plaisir de celle-ci".

ការ​តស៊ូ​ទាំងអស់​ផ្តួច​ផ្តើម​ឡើង​មក​ពីការ​ពិចារណា។ ដរាប​ណា​គេ​មាន​ចក្ខុ​វិស័យ​ដូចលោក De Gaulle ដែល​បាន​យល់ដឹង​អនាគត​នៃ​បន្ទាត់​នយោបាយ​របស់​គាត់​ ថា​បើ​ធ្វើ​សហការ​ជាមួយ​ក្រុម​នេះ គាត់​អាច​រក្សា​ឧត្ត​ម​គតិ​របស់​គាត់​បាន​ ប៉ុន្តែ​បើ​ក្រុម​មួយ​ទៀត​​ បម្រុង​​តែខ្ទាស់​ធ្វើ​ឱ្យ​ចរន្ត​នៃ​គំនិត​នយោបាយ​របស់​គាត់​រាំង​ស្ទះ​ គាត់​ក៏​មិន​ចង់​បាន​អំណាច​ ដោយ​ឱប​ក្រសោប​ទាំង​ទ្រ​ទាំង​ចាប៉ី​ ទោះបី​ភ្លេច​វា​មិន​ស៊ី​ចង្វាក់​គ្នា​ក្តី ប្រៀប​ដូច​កាល​ពី​ថ្ងៃ​១៣តុលា​១៩៤៥ គឺ ២ខែ​ប៉ុណ្ណោះ​ក្រោយ​សង្គ្រាម​ De Gaulle មិន​ចង់​បាន​ក្រុម​កុម្មុយនិស្ត​ដែល​ដាក់​ល័ក្ខខ័ណ្ឌ​​ឱ្យ​គាត់​ ចូល​ក្នុង​រដ្ឋាភិបាល​របស់​គាត់​ទេ។ លោក​ក៏​សរសេរ​ប្រាប់​សភា​ថា មិន​អាច​បង្កើត​រដ្ឋាភិបាល​បាន​ទេ។ បែរ​មក​ពី​ស្តីអំពីចលនា​ខ្មែរឥស្សរៈ​វិញ យើង​ឃើញ​មាន​ក្រុម​ចោរ​ ដូចជា ក្រុម​អាចារ្យ​ យី ជាអាទិ៍ ក្រុមខ្មែរ​វៀតមិញ ដែល​មាន​ ប៉ែន សុវណ្ណ នៅក្នុង​នោះ ក្រុម​ ប៊ុណ្ណ ច័ន្ទម៉ុល ដែល​មាន​ ដាប ឈួន​ នៅ​ជាមួយ, ​ក្រុម​ អៀវ កើស និង ង៉ែត ហៀង ។ល។​ ម្នាក់​ដើរ​តាម​យុទ្ធ​វិធី​ផ្ទាល់​ខ្លួ​ន។ ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពី​សម្តេចឪ ចេញ​មុខ​ដឹក​នាំ​ចលនា​ទាមទារ​ឯករាជ្យ​ពីបារាំង​ ក្រុម​ឥស្សរៈ​ក៏​បាន​មក​ចុះ​ចូល​រួម​កម្លាំងគ្នា​។

A ce propos, la résistance khmère des années 50, sur le plan international, commença par le voyage en France du roi père Sihanouk pour rencontrer le président français Vincent Auriol puis son voyage au Canada où il donna une conférence de presse le 12 avril 1953, suivi d'un mémorandum envoyé aux représentants diplomatiques à partir de Toronto (USA), le lendemain 13 avril 1953. De guerre lasse, il retourna au Cambodge via Tokyo où il envoya une lettre de protestation suite aux propositions françaises du 9 mai 1953 jugées inacceptables.

បន្ទាប់ពីបាន​ធ្វើ​ដំណើរ​ការ​ទូត​នៅប្រទេស​បារាំង កាណាដា អាមេរិក​ ជប៉ុន និងថៃ សម្តេច​ឪយាង​ចូល​មាតុភូមិ​វិញ ដោយ​ប្រកាស​កោះ​ហៅ​កូន​ចៅ​ឱ្យ​ចូល​ធ្វើ​ការ​តស៊ូ​ នៅ​ថ្ងៃទី​២៨​មិថុនា​១៩៥៣ ប្រមូល​បាន​កង​ជីវពល​ចំនួន​៤០០ ០០០នាក់។ ប្រាំ​ថ្ងៃ​ក្រោយមក បារាំង​ក៏​បាន​យល់​ព្រម​ប្រគល់​ឯករាជ្យ​ពេញលេញ​មក​ឱ្យ​ខ្មែរ​វិញ។ នេះ​សឱ្យ​ឃើញថា ការ​តស៊ូ​ មាន​ភាពត្រជាក់​និង​ក្តៅ។

A supposer que la mobilisation de 400 000 hommes après l'appel du roi père Sihanouk à Siem Reap le 23 juin 1953, que la démonstration de force soit le mal; cependant, force est de constater que le bien est venu avec le mal et l'indépendance totale a été accordée: le 29 août 1953 transfert des compétences police et justice, 17 octobre de la même année transfert des compétences militaires. Tout ceci pour parfaire le traité d'indépendance de 1949.

ជាទីបញ្ចប់​ លោក អៀវ កើស​ ដែលជាអ្នក​តស៊ូ​ទាមទារ​ឯករាជ្យ​ម្នាក់​ដែរនោះ ប្រហែល​ជាត្រូវ​​បារាំង​បោះគ្រាប់​បែក​ដៃ​ ក្នុង​ការិយាល័យ ​សម្លាប់​។ ​ តាមការ​​អះអាង​របស់​តំណាងរាស្ត្រ​និងមេធាវី​ ង៉េត ហៀន​ ដែល​​ត្រូវ​របួស​នឹង​គ្រាប់បែកនេះដែរ ​បានសរសេរ​​សៀវភៅ​និយាយ​ពី​ ឧត្តមគតិ អៀវ កើស ថា​ មុន​នឹង​ស្លាប់ ​លោក អៀវ កើស បាន​ផ្តែផ្តាំថា «សូម​ប្រាប់​គ្នា​យើង ​ឱ្យ​បន្ត​នយោបាយ​ទៅទៀត ដរាប​បាន​ឯករាជ្យ​ជាតិ»។ (ទំព័រ​​៧២)