รู้สึกตัว เรียนรู้ความจริงของร่างกายไป ร่างกายนี้ไม่เที่ยง รู้สึกลงไปในร่างกาย เห็นแต่ความไม่เที่ยงของร่างกาย หรือบางคนก็เห็นลึกลงไปอีกชั้นหนึ่ง ร่างกายนี้ทำไมต้องหายใจออกหายใจเข้า ทำไมต้องเปลี่ยนอิริยาบถ ทำไมต้องเคลื่อนไหว ต้องหยุดนิ่ง เพราะร่างกายนี้ถูกความทุกข์บีบคั้นอยู่ตลอดเวลา หายใจออกเรื่อยๆ ก็ทุกข์ หายใจเข้าเรื่อยๆ ก็ทุกข์ นั่งนานๆ ก็ทุกข์ เดินนานๆ ก็ทุกข์ ยืนนานๆ ก็ทุกข์ นอนนานๆ ก็ทุกข์ ร่างกายนี้ถูกความทุกข์บีบคั้นอยู่ตลอดเวลา บางทีก็ต้องเคลื่อนไหว นั่งๆ อยู่แล้วมันคัน ก็ต้องไปเกา ทำไมต้องเกา เกาแก้ทุกข์ แก้คัน บางทีนั่งอยู่ แข้งขาปวด เราก็ไปขยำๆ นวดขาอะไร ทำไมต้องเคลื่อนไหว ก็เพราะว่ามันทุกข์ เราเคลื่อนไหวเพื่อจะแก้ทุกข์ ดูในร่างกาย เห็นไม่เที่ยง เห็นเป็นทุกข์ ดูลึกลงไปอีกชั้นหนึ่ง มันเป็นอนัตตา มันไม่ใช่คน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่เรา ไม่ใช่เขา มันเป็นแค่วัตถุ เป็นก้อนธาตุ มีธาตุดิน น้ำ ไฟ ลมมาประชุมกันด้วยกำลังของกรรม มารวมตัวกันขึ้นมาเป็นรูปร่างอย่างนี้ แล้วก็มีจิตมีวิญญาณครอบครอง ก็มีชีวิตขึ้นมา เรามีสติเรียนรู้ร่างกายไปเรื่อยๆ เห็นร่างกายไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา เป็นแค่วัตถุธาตุที่เรายืมของโลกมาใช้ชั่วครั้งชั่วคราว แล้ววันหนึ่งเราก็ต้องคืนทุกสิ่งทุกอย่างให้โลก สิ่งที่เป็นร่างกายของเราวันนี้ วันข้างหน้าอาจจะไปเป็นร่างกายของหนอน เป็นร่างกายของต้นไม้ ต้นไม้ก็กินเราเข้าไปเป็นสารอาหาร หรือไปเป็นถนนให้คนเดิน กลายเป็นดินเป็นอะไรไป บางทีก็ไปอยู่ในน้ำทะเล อยู่ในแม่น้ำกระจัดกระจายไป ลมหายใจที่เราหายใจ คนอื่นมันก็เอามาหายใจมาก่อนเราแล้ว เราก็แค่ยืมลมหายใจเอามาใช้ ลมที่เราหายใจเข้าไป เราไม่รู้เลยคนอื่นหายใจมาก่อนหรือเปล่า หมามันหายใจมาก่อนหรือเปล่า ลมอันนี้ ธาตุมันหมุนเวียนอยู่อย่างนี้ เห็นแล้วก็ควรสลดสังเวช ไม่น่ายึดถืออะไร ไม่ใช่ของดีของวิเศษอะไร ยืมเขามาใช้ ไม่ใช่ของสะอาดหมดจดด้วย ถึงวันหนึ่งก็ต้องคืนเจ้าของ คืนให้โลกไป หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม 23 กุมภาพันธ์ 2568