De ECB komt morgen bij elkaar voor de maandelijkse monetaire beleidsvergadering, volgende week overleggen centrale bankiers in nog veel meer landen over wat ze met de rente gaan doen. 'De vraag die je moet stellen is hoe ze dat doen', zegt econoom Edin Mujagic.

Een van de dingen waar de centrale bankiers hun hoofden over breken bij het bepalen van de nieuwe rentestand is de 'output cap', legt Mujagic uit. 'Ze moeten een inschatting maken hoe groot het verschil is tussen de huidige economische groei en de groei die de economie op een houdbare manier kan voortbrengen en hoe groot dat verschil over ene jaar of twee zal zijn.'

En dat valt volgens de econoom nog lang niet mee. 'We hebben al grote moeite om te weten wat de economie in elk lopend kwartaal doet, laat staan wat een beetje houdbare groei is.' Het percentage van de output cap laat zich volgens hem ook alleen maar schatten. 'En het verandert ook nog in de loop der tijd, niet in de laatste plaats door besluiten van diezelfde centrale bankiers.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De door de Europese Commissie naar beneden bijgestelde groeiverwachting van de Nederlandse economie is zo slecht nog niet, betoogt macro-econoom Edin Mujagic. 'De neerwaartse bijstelling werd meteen gezien als slecht nieuws, maar het is precies wat we nodig hebben in het grote gevecht tegen geldontwaarding.'

Mujagic geeft toe dat de neerwaartse bijstelling van de groeiverwachting door de Europese Commissie voor dit jaar én volgend jaar hoger uitvalt dan oorspronkelijk verwacht, maar 'dat is af en toe zo slecht nog niet'. 'We zijn de afgelopen 40 à 50 opgegroeid met het mantra dat het altijd maar meer moet zijn, maar als je naar deze bijstelling kijkt, biedt het juist een beetje zekerheid dat we de inflatie uiteindelijk zullen verslaan.'

Het Nederlandse groeicijfer komt onder het Europese gemiddelde uit, maar dat betekent volgens Mujagic niet de facto dat de Nederlandse economie er slecht voor staat. 'Als je in een jaar twee procent groei hebt gehad, terwijl je een jaar later "maar" anderhalf procent groei hebt, spreek je van een slecht jaar', duidt hij. 'Dat is nergens voor nodig.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Studiegroep Begrotingsruimte adviseert de regering om een zuinig begrotingsbeleid te voeren. Zo luidde ook voor de afgelopen kabinetsperiode het advies van de studiegroep, maar dat werd volgens hoogleraar Arnoud Boot volledig genegeerd. 'Toen zijn de uitgaven per jaar 26 miljard opgelopen, en nu zitten we op iets van 45 miljard. En dat in een periode waarin de economie goed liep, wat de inflatie onvoorstelbaar heeft verhoogd.'

Of de regering dit keer wél luistert naar het advies, durft Boot te betwijfelen. 'Elk probleem geven we geld in plaats van het op te lossen. Dat is geen probleem oplossen, dat kan ook niet.'

Volgens Boot opereert de regering als het ware in omgekeerde volgorde, waarbij er eerst een pot geld wordt klaargezet om een probleem op te lossen en vervolgens naar de mogelijkheden wordt gekeken. 'Alle partijen in de markt doen dan een stapje terug en zeggen: die overheid betaalt wel. Dan heb je eigenlijk het paard achter de wagen gespannen.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een overheid die zich al een jaar of vijftien achter allerlei klimaatdoelstellingen schaart, maar weinig tot niets heeft gepresteerd op dat punt, zet in feite de maatschappij op het verkeerde spoor. En door 'fossiel opereren' te subsidiëren, stuur je ook nog eens het hele bedrijfsleven de verkeerde kant op, zegt macro-econoom Arnout Boot. Zijn oplossing: geef (boeren)bedrijven de juiste prikkels.

Het fossiel inrichten van de maatschappij biedt prikkels die 'evident niet meer mogen bestaan'. Een correctie, om de juiste prikkels te verschaffen, is volgens Boot daarom cruciaal. Landbouwbedrijven zijn door de verkeerde prikkels groter gemaakt dan ze ooit waren. Dat is ook de insteek van het WRR-rapport dat volgende week verschijnt: 'Dat zal heel nadrukkelijk zeggen dat je niet kunt verwachten dat het bedrijfsleven het juiste doet als je de prikkels verkeerd legt.'

Want, zo zegt Boot, het bedrijfsleven is nou eenmaal niet Moeder Teresa: het zal altijd achter de opportunities aangaan. En dat zal verkeerd uitpakken zolang de prikkels verkeerd zijn. 'Het mooie van de discussie over fossiele subsidies is dat het niet eens meer gaat over het beprijzen van schade die je toebrengt via hoge heffingen. Dát is wat economen altijd zeggen: beprijs het slechte. Maar zolang de verkeerde bedrijven fiscale voordelen krijgen, is dát het hoofdprobleem.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

'Magere Europese groei is relatief goed nieuws'De economie van de Eurozone is in het tweede kwartaal met welgeteld 0,1 procent gegroeid. 'Het is een heel mager cijfer', zegt econoom Edin Mujagic.

Met het oog op de beteugeling van de inflatie, is de zeer bescheiden groei van de economie volgens Mujagic niet eens zo'n slecht nieuws. 'Enige tijd van lage groei heb je nodig om dat inflatieprobleem op te lossen, je kan het alleen aanpakken als je de vraag reduceert. Dit is dus relatief goed nieuws, maar in de kern is de magere groei slecht nieuws.'

Onlosmakelijk verbonden met de minieme groei van de Europese economie is het feit dat de Duitse economie al enige tijd in zwaar weer verkeert. 'Alle indicatoren over die economie laten zien dat een nieuwe krimp zeer waarschijnlijk is, het gaat structureel niet goed met dat land', aldus Mujagic. 'En als het met Duitsland slecht gaat, kán het per definitie bijna niet goed gaan met de Eurozone. Want Duitsland is nog steeds goed voor ruim een kwart van de Europese economie.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

DNB-president Klaas Knot heeft leiders van de G20-landen in een brief gewaarschuwd voor mogelijke nare gevolgen van de hoge staatsschulden waar sommige landen mee kampen. De manier waarop hij dat deed, noemt econoom Edin Mujagic 'fantastisch'.

Knot gaf de waarschuwing vanuit zijn rol bij de Financial Stability Board (FSB), dat economische ontwikkelingen in de gaten houdt en probeert te voorkomen dat zich grote rampen voordoen. 'Daar hoort dit bij, want als je leiders waarschuwt dan kunnen ze ook maatregelen nemen', zegt Mujagic.

Tussen de redenering van Knot is volgens Mujagic geen speld te krijgen. 'De schulden zijn opgelopen, de rentes zijn opgelopen, en de kans is ook groot dat de rentes verder gaan oplopen.' Het is volgens hem overigens wel te hopen dat de leiders van de G20-landen niet totaal overvallen zijn door de brief van Knot.

De manier waarop Knot zijn waarschuwing verwoordde, noemt Mujagic 'fantastisch'. 'Er staat duidelijk: jongens, doe nou niet of er niets aan de hand is. Maar dat doet hij zonder dat het overslaat tot paniek en zonder te zeggen dat het onoverkoombaar is dat er grote rampen gaan gebeuren.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De huidige lijdensweg van Big Bazar staat eigenlijk voor een veel breder probleem, zegt econoom Edin Mujagic. De winkelketen lijkt het loodje te leggen, mede door de hogere huur-, personeels- en energiekosten, naast bedrijfsspecifieke omstandigheden. 'Het ene bedrijf kan minder goed om met die gestegen kosten dan het ander, maar dát de kosten stijgen, daar hebben alle bedrijven mee te maken.' 

Een voorzichtige blik in de toekomst leert dat het om structurele kostenstijgingen gaat, zegt Mujagic. Ga maar na: loonstijging hangt samen met vraag en aanbod van arbeid. Ook vergrijzing zorgt voor structurele schaarste van arbeid, waardoor ook de kans op loonstijgingen verder groeit. 'Je moet ervoor waken dat je alleen de koppeling legt met inflatie. De afgelopen jaren is er iets structureel veranderd: arbeid wordt schaarser en dat gaat een rol spelen.'

Voor de vakbonden betekent het dat ze bovenop een compensatie voor de inflatie geen genoegen nemen met alleen een compensatie, wat de inflatie juist verder kan opjagen. Als je ervan uitgaat dat de stijging van de consumptie gelijke tred houdt met de economische groei, dan gaan de stijgende kosten relatief steeds zwaarder wegen. 'Dus ik ben bang dat bedrijven zich moeten opmaken voor lastigere jaren die voor ons liggen.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het moet voor Fed-voorzitter een feestelijk weekend zijn geweest, denkt econoom Edin Mujagic. Er kwamen in de Verenigde Staten vorige maand 187.000 nieuwe banen bij, wat volgens Mujagic muziek in de oren van Powell moet zijn geweest. 'Het geeft aan dat de arbeidsmarkt lekker draait, maar dat de oververhitting daarvan steeds kleiner wordt.'

Volgens Mujagic is de groei van de werkgelegenheid net genoeg om de aanwas van de Amerikaanse beroepsbevolking op te vangen. Ook aan de stijging van de werkloosheid is volgens de econoom te zien dat de arbeidsmarkt normaliseert. 'Die stijging kwam uit de best mogelijke hoek, namelijk: meer mensen die zich aanbieden als werkzoekende. De vraag naar arbeid blijft dus ongeveer even groot en het aanbod neemt toe.'

Hoewel de arbeidsmarkt dus steeds minder oververhit is, bestaat er nog altijd wel grote krapte. Toch is de situatie een stuk gunstiger dan we een paar maanden geleden hadden voorzien. 'Het aantal nieuwe banen over de afgelopen maanden is omlaag bijgesteld. Dat zijn er over de laatste zes maanden ruim 300.000 minder dan verwacht. Dat geeft aan dat de oververhitting al in een eerder stadium begon te spelen, niet alleen vorige maand.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandse inflatie op jaarbasis is van 4,6 procent in juli gedaald naar 3 procent in augustus, maar in de landen om ons heen is de trend minder gunstig. 'De ECB ziet dat de inflatie stabiliseert, maar dat is wel op een behoorlijk hoog niveau', zegt econoom Edin Mujagic.

Voor het bepalen van het rentebeleid kijkt de centrale bank volgens Mujagic niet naar naar de huidige inflatiecijfers, maar naar de trend van inflatie. 'De trend is dalend, en dat geeft de ECB enige ruimte om de rente de komende maanden misschien niet al teveel te verhogen.'

Hoewel de ECB de rente bij de volgende vergadering op 14 september dus mogelijk niet hoeft te verhogen, kunnen we er in ieder geval op rekenen dat er voorlopig geen verlaging aan zit te komen, aldus Mujagic. 'Op welk hoog niveau de ECB ook stopt met de cyclus van renteverhogingen, dat zal het niveau zijn waarop het nog lang zal blijven. Renteverlagingen zitten er voorlopig echt niet in.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In juli was er geen sprake van toenemende geldgroei, zo blijkt uit cijfers van de Europese Centrale Bank. Sterker nog - de geldhoeveelheid in de eurozone is voor het eerst sinds 2010 gekrompen, en dat is een belangrijk gegeven vindt macro-econoom Edin Mujagic. 'De toename van geldgroei is uiteindelijk de brandstof die aanhoudende inflatie mogelijk maakt.'

Inflatie die zeker al twee jaar lang als een wilde om zich heen slaat, en die ervoor zorgt dat al het monetaire beleid in die periode erop gericht is om de inflatie te verslaan, aldus Mujagic. 'Als je dan nu het bericht krijgt dat de geldgroei afneemt, dan is dat zeker goed nieuws', duidt hij. 'Zeker met het oog op het winnen van de oorlog tegen inflatie.'

De volgende ECB-vergadering op 14 september is dan ook een cruciale datum voor de centrale bank, omdat de cijfers meegenomen zullen worden in een volgend rentebesluit. De mogelijkheid bestaat zelfs dat de ECB - dankzij de bevindingen - afziet van een verdere renteverhoging. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.