Afgelopen week klonk een noodkreet vanuit de dierentuin in Charkiv. In de tweede grootste stad van het land woedt de oorlog hevig. De dierenverzorgers van de oudste dierentuin van Oekraïne slaan alarm: de bommen blijven vallen en de kans is groot dat ook de dierentuin geraakt wordt. Meerdere dierentuinen in Europa kennen een roerige oorlogsgeschiedenis: hoe zit dat precies? Een gesprek met Job van Tol, dierenverzorger in Artis en auteur van het boek De Oppasser, over de geschiedenis van de Amsterdamse dierentuin.

Nog voor zijn aantreden als president deed Poetin het Russische volk een belofte. Als president zou hij ‘de oligarchenklasse elimineren.’ Maar de zakentycoons zijn nooit uit het Kremlin verdwijnen, weet Ruslandcorrespondent Jarron Kamphorst van Trouw. Hoe is de relatie tussen Poetin en de oligarchen anno 2022? En hoe kunnen deze banden het verloop van de oorlog beïnvloeden? Jarron Kamphorst, net terug uit Moskou, is te gast.

Klaagzangen, enge geluiden en spookachtige beelden vormen het decor van Schaduwen van vergeten voorouders uit 1965. De film van Sergej Paradzjanov laat een autarkisch en geheimzinnig Oekraïne zien dat nog niet is geïnfecteerd door de komst van de nieuwe Sovjetmens. In het Oekraïne van nu staat Paradzjanovs film te boek als een klassieker. Wat vertelt dit filmsprookje ons over Oekraïne, en over de Sovjetdictatuur? Te gast zijn de Oekraïens-Nederlandse kunstenaar Alexandra Hunts en Otto Boele, universitair hoofddocent Russische literatuur in Leiden en filmkenner.

De column is deze week van Micha Wertheim.

De solidariteit met Oekraïne is enorm in Nederland. Eerder deze week werd in recordtempo meer dan 100 miljoen euro ingezameld en de bereidheid vluchtelingen op te vangen is groot. Leo Lucassen, directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en hoogleraar aan de Universiteit Leiden, becommentarieerde eerder dezer week dit grote enthousiasme. Historisch perspectief laat zien dat we ten aanzien van vluchtelingen een dubbele standaard hanteren. Lucassen is te gast om uit te leggen waarom voor ons de ene vluchteling de andere niet is.

Duitsland is uit een Doornroosje-slaap ontwaakt, concludeerde de Oekraïense ambassadeur toen deze week bekend werd dat Duitsland Oekraïne ruimhartig met militair materieel gaat steunen en dat het land een historische monsterinvestering doet in de eigen bewapening. De Bundeswehr krijgt een eenmalige financiële injectie van 100 miljard en voortaan gaat ruim 2 procent van het bruto binnenlands product naar defensie.

Met deze spectaculaire ommezwaai breekt Duitsland met het recente verleden: vlak na de Tweede Wereldoorlog mochten de Duitsers geen werk maken van defensie, later wilden ze dat zelf niet. Duitslandkenner en historicus Hanco Jürgens komt praten over de breuk met het naoorlogse Duitse pacifisme en de cultuur van militaire terughoudendheid.

De Russische Doema heeft een wetsvoorstel aangenomen om ‘nepnieuws’ over de oorlog in Oekraïne met 15 jaar cel te bestraffen. Het is een nieuw dieptepunt in het gevecht om vrije informatie en vrijheid van meningsuiting in Rusland. De door het Kremlin gestuurde Russische media creëren een geheel eigen versie van de invasie. Feiten lijken niet meer van belang, alles is beeldvorming.

Wanneer is die uitgekiende propagandastrategie ontstaan en wie zat erachter? Te gast zijn Ruslandkenner Michel Krielaars over PR-strateeg Vladislav Soerkov en Kristina Petrasova van FreeRussia.nl over de actuele pogingen om de juiste informatie te verspreiden.

Luttele maanden na de 75ste verjaardag van de Doomsday Clock (doemdagklok) lijken de wijzers dichterbij middernacht te staan dan ooit. Deze symbolische klok moet aangeven hoeveel tijd nog rest tot de mensheid zich – bedoeld dan wel onbedoeld – om zeep helpt. Nu Poetin de nucleaire wapens verder in gereedheid heeft gebracht, kerncentrales in Oekraïne inneemt en de algehele dreiging van een derde wereldoorlog groter wordt, is de angst voor Doomsday terug.

Met Paul van Hooft, strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, bespreken we de geschiedenis van de klok en kijken we of onze teruggekeerde angst gegrond is.

Een ruim zestig kilometer lang legerkonvooi is op weg naar Kiev. Terwijl andere Oekraïense steden al in Russische handen zijn gevallen, terwijl burgers en militairen sterven en bommen vallen, horen we in het nieuws dat de grootschalige belegering van Kiev nog moet komen.

Serge Blom, militair historicus verbonden aan het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, deelt zijn historisch perspectief op oorlogsvoering in stedelijk gebied. We bespreken wat de geschiedenis kan leren over omsingeling en inname van steden, en over verdediging en weerstandsvermogen van een belegerde bevolking.

Olie en gas zijn tot dusver vrijgesteld van de westerse sancties tegen Rusland. En ondanks de strenge sancties tegen het regime van Poetin lijkt de Europese vraag naar Russisch gas nog niet af te nemen. Het naoorlogse Europa heeft zichzelf extreem afhankelijk gemaakt van gas uit Rusland, ondanks meerdere inspanningen van bijvoorbeeld de VS om die banden tussen Rusland en Europa te doorbreken.

Hoe is die afhankelijkheid ontstaan? En heeft Nederland, als vaste gas-afnemer, ook boter op het hoofd in deze oorlog? Te gast is slavist en journalist Wendelmoet Boersema. Ze schreef het boek Gronings goud, over de macht van het gas en de rol van Rusland.