شعر | با صدای شاعر

▨ نام شعر: سیب های اتفاقی

▨ شاعر: ضیاءالدین خالقی

▨ با صدای: ضیاءالدین خالقی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــ

سیب‌های اتفاقی من

رویاها را نقش می‌زند

و من

می‌افتم

در ثانیه‌هایی از شکوفه‌ها

در لحظه‌هایی از فروردین

به یادِ اولین‌روزهای عاشقی

در خاکی‌ترین‌خاطره‌ها

یادت به‌خیر

که بهارِ امسال هم

عطرِ خودت را در شاخه‌های درختان

و دسته‌ای از گُل‌های سرخ

پیچیده‌ای

و یادهایت را به من

یادگاری می‌دهی.

▨

ضیاءالدین خالقی

از کتاب پرنده‌ها به نام تو، نشر همسایه

▨ نام شعر: ای درخت معرفت

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ موسیقی: قطعه طُرقه از کیهان کلهر

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

ای درخت معرفت! جز شک و حيرت چيست بارت؟

يا که من باری نديدم غير از اين بر شاخسارت؟

بر زمينت کِشت و بردت سر به سوي آسمان‌ها

باغبانِ شوخ چشمِ پير و پنهان آبيارت

يا بر آی از ريشه و چون من به خاکِ مرگ در شو

تا نبينم سبز زين سان هم زمستان هم بهارت

يا از آن سر شاخه‌های دور و پنهان از نظرها

ميوه‌ای ديگر فرو افکن برای خواستارت

حاصلي جز حيرت و شک، ميوه‌اي جز شک و حيرت

چيست جز اين؟ نيست جز اين؛ ای درختِ پير، بارت

عمرها خوردی و بردی غير از این باری ندادی

حيف، حيف از اين همه رنجِ بشر در رهگذارت

چند و چونِ فيلسوفان چون بَرِ ديوارِ ندبه است

پيرک چندی زنخزن* ريش‌جنبان در کنارت

اي کلاغ صبح‌های روشن و خاموش برفی

خوش‌تر از هر فيلسوفی دوست دارم قار قارت

چیستی و از کجایی ای گیاه ریشه در گم

و ای بنفشه‌ی اطلسی، ديگر شناسم من تبارت

شهرِ افلاطونِ ابله ديده تا پس کوچه‌هايش

گشته وز آن بازگشتم می‌کند شربش خمارت

ما غلامانيم و شاعر در فنون جنگ ماهر

سنگ چون اردنگ می‌سازيم، ای ابله! نثارت

وعده‌های اين همه نقل است و عقلِ دیرباور

شاخه‌ای از توست؛ چون بپذيرد اين شعر و شعارت؟

پال پال* و کور مالان من چو عمری خرج کردم

زير سردِ بی‌مروت‌سایه‌ات؛ يعنی حصارت

چون گشودم چشمِ عبرت ناگهان ديدم که بی‌گه

پرده‌ای برفينه پوشيده سرم؛ يعنی غبارت

من غبارِ گردباد آسا بسی در دور و نزديک

ديده‌ام اما نديدستم که آيد زان سوارت

سوی شهرِ خويش آيم باز و ديوار از هوايش

زان که ديوار آهنين مُلکی‌ست هيچستان ديارت

گلبُن داوودیِ پاييز روشن خواهد اميد

کآی درختِ معرفت جز شکّ و حيرت نيست بارت

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

ــــــــــ

پی‌نوشت: زنخ‌زن: بیهوده سخن‌گو

پال پال: کورمال کورمال طی طریق کردن

▨ نام شعر: از عموهایت (در رثای مرتضی کیوان)

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــ

تقدیم نامه‌ی شاعر: برای سیاوش کوچک

ــــــــــــــــ

نه به‌خاطر آفتاب نه به‌خاطر حماسه

به‌خاطر سایه‌ی بام کوچک‌اش

به‌خاطر ترانه‌یی

کوچک‌تر از دست‌های تو

نه به‌خاطر جنگل‌ها نه به‌خاطر دریا

به‌خاطر یک برگ

به‌خاطر یک قطره

روشن‌تر از چشم‌های تو

نه به‌خاطر دیوارها ــ به‌خاطر یک چپر

نه به‌خاطر همه انسان‌ها ــ به‌خاطر نوزاد دشمن‌اش شاید

نه به‌خاطر دنیا ــ به‌خاطر خانه‌ی تو

به‌خاطر یقین کوچک‌ات

که انسان دنیایی است

به‌خاطر آرزوی یک لحظه‌ی من که پیش تو باشم

به‌خاطر دست‌های کوچک‌ات در دست‌های بزرگ من

و لب‌های بزرگ من

بر گونه‌های بی‌گناه تو

به‌خاطر پرستویی در باد، هنگامی که تو هلهله‌می‌کنی

به‌خاطر شبنمی بر برگ، هنگامی که تو خفته‌ای

به‌خاطر یک لبخند

هنگامی که مرا در کنار خود ببینی

به‌خاطر یک سرود

به‌خاطر یک قصه در سردترین شب‌ها تاریک‌ترین شب‌ها

به‌خاطر عروسک‌های تو، نه به‌خاطر انسان‌های بزرگ

به‌خاطر سنگ‌فرشی که مرا به تو می‌رساند، نه به خاطر شاه‌راه‌های دوردست

به‌خاطر ناودان، هنگامی که می‌بارد

به‌خاطر کندوها و زنبورهای کوچک

به‌خاطر جار سپید ابر در آسمان بزرگ آرام

به‌خاطر تو

به‌خاطر هر چیز کوچک هر چیز پاک برخاک‌افتادند

به‌یادآر

عموهای‌ات را می‌گویم

از مرتضا سخن‌می‌گویم.

▨ 

احمد شاملو

۱۳۳۴

ــــــــــــ

مرتضی کیوان در پی پناه دادن به سه تن از نظامیان فراری حزب توده در جریان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، دستگیر و به جرم خیانت، در ۲۷ مهر ۱۳۳۳ تیرباران شد

▨ نام شعر: امروز نه آغاز و نه انجام جهان است

▨ شاعر: هوشنگ ابتهاج

▨ با صدای: شاعر

♬ میکس: شهروز

ساندکلاد من

ــــــــــــــــــــــــ

امروز نه آغاز و نه انجام جهان است

ای بس غم و شادی که پس ِ پرده نهان است

گر مرد ِ رهی غم مخور از دوری و دیری

دانی که رسیدن، هنر گام زمان است

تو رهرو ِ دیرینه‌ی سر منزل عشقی

بنگر که ز خون ِ تو به هر گام نشان است

آبی که بر آسود، زمینش بخورد زود

دریا شود آن رود که پیوسته روان است

باشد که یکی هم به نشانی بنشیند

بس تیر که در چله‌ی این کهنه کمان است

از روی تو دل کندنم آموخت زمانه

این دیده از آن روست که خونابه فشان است

دردا و دریغا که در این بازی ِ خونین

بازیچه‌ی ایام، دل آدمیان است

دل بر گذر ِ قافله‌ی لاله و گل داشت

این دشت که پامال ِ سواران خزان است

روزی که بجنبد نفس ِ باد ِ بهاری

بینی که گل و سبزه کران تا به کران است

ای کوه تو فریاد ِ من امروز شنیدی

دردی‌ست درین سینه که همزاد ِ جهان است

از داد و وداد آن همه گفتند و نکردند

یا رب چه قَدَر فاصله‌ی دست و زبان است

خون می‌چکد از دیده در این کنج صبوری

این صبر که من می‌کنم، افشردن ِ جان است

از راه مرو سایه که آن گوهر ِ مقصود

گنجی‌ست که اندر قدم راهروان است

آذرماه ۱۳۶۲ - زندان

▨ نام شعر: یاد

▨ شاعر: نیما یوشیج

▨ با صدای: احمد کیایی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

یادم از روزی سیه می‌آید و جای نموری

در میانِ جنگلِ بسیار دوری.

آخرِ فصلِ زمستان بود و یک‌سر هر کجا در زیر باران.

مثل این که هر چه کِز کرده به جایی،

بر نمی‌آید صدایی.

صف بیاراییده از هر سو تمشک تیغ‌دار و دور کرده

جای دنجی را.

یاد آن روز صفابخشان!

مثل اینکه کنده بودندم تن از هر چیز

می شدم از روی این بامِ سیه

سوی آن خلوت گل‌آویز،

تا گذارم گوشه‌ای از قلب خود را اندر آن‌جا

تا از آن جا گوشه‌ای از دل‌ربای خلوت غم‌ناک روزی را

آورم با خود.

آه! می‌گویند چون بگذشت روزی

بگذرد هر چیز با آن روز.

باز می‌گویند خوابی هست کار زندگانی

زان نباید یاد کردن

خاطرِ خود را

بی‌سبب ناشاد کردن.

بر خلافِ یاوه‌ی مردم

پیشِ چشمِ من ولیکن

نگذرد چیزی بدون سوز

می‌کشم تصویر آن را

یاد من می‌آید از آن روز!

▨ 

نیما یوشیج

بهمن ۱۳۲۰

▨ نام شعر: لحظه ای در بهار

▨ شاعر: م. آزاد (محمود مشرف آزاد تهرانی)

▨ با صدای: م. آزاد (محمود مشرف آزاد تهرانی)

▨ پالایش و تنظیم: شهروز کبیری

ــــــــــــــــــــــــ

لحظه‌ای در بهار می‌بینم

کوچه‌ها سرخ می‌شوند

زمان نیلگون است

باد، مثل اندوهی از تماشای رود می‌آید

لحظه‌ای با تو، ای پرنده‌ی سبز

ای تماشای ساحرانه‌ی آب

لحظه‌ای با تو از تو می‌گویم

به تماشای این غروب که دشت

مثل دنیای خفتگان زیباست

که زمان نیلگونه می‌بارد

به تماشای این پرنده‌ی سبز،

به تماشای این بهار بیا

با تو ای لحظه‌وار

ای همه‌ی تاریکی و فراموشی

با تو در باران

به تماشای رود می‌گذریم

لحظه‌ای در بهار، می‌دانم

لحظه‌ای در بهار می‌میرم

▨ 

م. آزاد

از دفتر شعر: قصیده‌ی بلند باد

چاپ شده به سال ۱۳۵۷

انتشارات آبان

▨ نام شعر: هم‌ساز

▨ شاعر: محمدعلی سپانلو

▨ با صدای: محمدعلی سپانلو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

من این شب را و آن مهتاب‌ها را

کز گلوگاهِ تو می‌تابید

من این اندوه را

آواز خواهم کرد

من این آواز را در نامه خواهم بست

به نامِ روشنت در صبح‌گاهان

باز خواهم کرد

من از آویزهای گوشوارت

کهکشان‌ها را

و از فیروزه‌ی انگشترینت

آسمان‌ها را

و از گل‌سینه‌ات

خورشید را

آغاز خواهم کرد

کسی دانسته می‌خوابد

کسی بیدار می‌ماند ندانسته

من این بیداری و دانستگی را

در شبم

هم‌ساز خواهم کرد

▨ 

محمدعلی سپانلو

▨ نام شعر: جهان در صدای تو آبی‌ست

▨ شاعر: اسماعیل خویی

▨ با صدای: اسماعیل خویی

▨ موسیقی متن: قطعه‌ی «مدار اول» از حسام ناصری و میلاد محمدی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

صدای تو را دوست دارم‏

صدای تو از “آن” و از جاودان می‌سراید

صدای تو از لاله‌زاران که بر باد

صدای تو از نوبهاران که در یاد

می‌آید.‏

صدای تو را، رنگ و بوی صدای تو را دوست دارم‏

‏ صدای تو‏ از آن سوی شور

از پشت بیداد می‌آید،

و جان ِدل ِمن،

دلِ جانم از آن به فریاد می‌آید

صدای تو اندوه خیام را دارد

در آن دم که چون کهکشان، ابری از ماهتاب و ستاره‏

نوای غزل‌های حافظ

بر آن، شادخواران و اندوه‌گزاران، ببارد، بشارد

صدای تو،

اندوهِ شاد صدای تو را دوست دارم

‏

مخالف‌سُرای همایون و بیداد!‏

صدای تو در پرده‌ی دلکشِ شور زیباست

و بر موج‌زارانِ دشتی،‏

و بر اوج‌سارانِ ماهور

و در هرچه گوشه‌ست از هر چه پرده‌ست

حریر صدایت به تحریر، ‏چو بر صیقل برکه‌ها بازی نور، زیباست

‏ صدای تو هم‌بفتی از مخملِ آب و از طعم آتش‏

صدای تو، چون روح آیینه بی‌خش و بی‌غش‏

جهان در صدای تو آبی ست‏

و زیر و بم هر چه از اصفهان در صدای تو آبی ست‏

و هر سُنت از دیرگاهان و هر بدعت از ناگهان

در صدای تو آبی ست‏

و نو می‌شود کهنه، وقتی که از پنجره‌ی حنجره‌ی تو‏ گذر می‌کند‏

و تالارِ پژواک را در دل و جان تو به صد چلچراغ از برافروختن

چو تالار آیینه، از چار سو شعله‌ور می‌کند‏

به هر گاهی از خوش ترین‌های بی‌گاه‏ 

صدایت چو قالیچه‌ای نور ‏می‌آید

و زین آسمان ترشروی مرا می‌رباید، مرا می‌برد دور‏

سوی مخملستان ژرف پگاه‌آسمانِ نشابور‏

‏ صدای تو بیداد اندوه در شور شادی

صدای تو فریاد زنجیر و گلبانگ آزادی من‏

صدای تو آوای آبادی من‏

صدای تو هیهای ویرانی من‏

صدای تو معنای ایرانی من‏

صدای تو…

‏ ای دوست!‏ ای من!‏ کجایی؟

که از ناکجاها می‌آیی

و از من مرا می‌ربایی

و من هیچ، من هیچ‌تر ‏من نه من

من منم تا می‌آیی

و سیمِ نسیم است اینک

که بندد میان تو تا من پل، ای دوست!‏

و موسیقی غربت من نثار صدایت

سکوتِ نُتی آه دارد

که در انفجارش، من از اشکِ خونین

به روی صدایت فشانم گل ای دوست

▨ 

اسماعیل خویی این شعر را به محمدرضا شجریان تقدیم کرده

▨ نام شعر: ای دیو سپید پای در بند ( قصیده‌ی دماوندیه ۲)

▨ شاعر: ملک الشعرا بهار

▨ با صدای: ایرج گرگین

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

ای دیوِ سپیدِ پای در بند

ای گنبدِ گیتی ای دماوند

از سیم به سر، یکی کله‌خود

ز آهن به میان یکی کمربند

تا چشم بشر نبیندت روی

بنهفته به ابر چهرِ دلبند

تا وارهی از دمِ ستوران

وین مردم نحس دیو مانند

با شیرِ سپهر بسته پیمان

با اخترِ سعد کرده پیوند

چون گشت زمین ز جور گردون

سرد و سیه و خموش و آوند

بنواخت ز خشم بر فلک مشت

آن مشت تویی تو، ای دماوند

تو مشتِ درشتِ روزگاری

از گردش قرن‌ها پس‌افکند

ای مشتِ زمین بر آسمان شو

بر ری بنواز ضربتی چند

نی نی تو نه مشت روزگاری

ای کوه، نیَم ز گفته خرسند

تو قلبِ فسرده‌ی زمینی

از درد ورم نموده یک‌ چند

تا درد و ورم فرو نشیند

کافور بر آن ضماد کردند

شو منفجر ای دلِ زمانه

وان آتش خود نهفته مپسند

خامش منشین سخن همی گوی

افسرده مباش خوش همی‌خند

پنهان مکن آتش درون را

زین سوخته‌جان شنو یکی پند

گر آتش دل نهفته داری

سوزد جانَت، به جانْت سوگند

بر ژرف دهانت سخت بندی

بر بسته سپهرِ زالِ پُر فَند

من بندِ دهانت برگشایم

ور بگشایند بندم از بند

از آتش دل برون فرستم

برقی که بسوزد آن دهان بند

من این کنم و بود که آید

نزدیک تو این عمل خوشایند

آزاد شوی و بر خروشی

ماننده‌ی دیو جسته از بند

هرّای تو افکَنَد زلازل

از نیشابور تا نهاوند

وز برق تنوره‌ات بتابد

ز البرز اشعه تا به الوند

ای مادرِ سرسپید بشنو

این پندِ سیاه‌بخت فرزند

برکش ز سر این سپید معجر

بنشین به یکی کبود اورند

بگرای چو اژدهای گرزه

‌بخروش چو شرزه شیر ارغند

ترکیبی ساز بی‌مماثل

معجونی ساز بی‌همانند

از نار و سعیر و گاز و گوگرد

از دود و حمیم و صخره و گند

از آتش آه خلق مظلوم

و از شعله‌ی کیفر خداوند

ابری بفرست بر سر ری

بارانش زهول و بیم و آفند

بشکن در دوزخ و برون ریز

بادافرهِ کفرِ کافری چند

زانگونه که بر مدینه‌ی عاد

صرصر شرر عدم پراکند

چونان که بشارسان «‌پُمپی‌»‌

ولکان‌ اجلِ معلق افکند

بفکن ز پی این اساس تزویر

بگسل ز هم این نژاد و پیوند

برکن ز بن این بنا که باید

از ریشه بنای ظلم برکند

زین بی‌خردانِ سفله بستان

دادِ دلِ مردم خردمند

▨ 

ملک‌الشعرا بهار

۱۳۰۱ تهران 

ـــــــــ

توضیح شاعر: این شعر در سال ۱۳۰۱ شمسی گفته شد. در این سال به تحریک بیگانگان هرج‌ومرج قلمی و اجتماعی و هتاکی و آزار وطن‌خواهان و سستی کار دولت مرکزی بروز کرده بود - این قصیده در زیر آن معانی در تهران گفته شده و پایتخت هدف شاعر قرار گرفته است

▨ نام شعر: زندگی

▨ شاعر: مهدی حمیدی شیرازی

▨ با صدای: مهدی حمیدی شیرازی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

زندگی چیست؟ یکی خوابِ پریشانی

که نه پیداش سَری هست و نه سامانی

جنبش بیهده‌ای درپی موهومی

رفتن بی‌غرضی از پیِ فرمانی

راه دوری که برقصند و برقصانند

اندر آن راهت غولان به بیابانی

شادی کوتهی و انده بسیاری

خنده‌ی برقی و گرییدن طوفانی

هر زمان آرزویی هیچ زمان وصلی

پس یکی رشته‌ی طولانی حرمانی

نیمه‌ای طفلی و دژخیمی استادی

نیمه‌ای مردی و شاگردی شیطانی

چند گه ملعبه‌ی شوخی دانایی 

چند گه مسخره‌ی قدرت نادانی

نیز در چشم هوس باغ دلارایی

لیک در زیر قدم خار مغیلانی

روشن از دور سرابی ز گل و سنبل

در پی سنبل و گل جنبش و جولانی

از درازی شب و روز، غم و اندوه

از هوای سمن و لاله‌ی نعمانی

آرزو کردنِ پایان شبان روزان

لاجرم خواستن مرگی و پایانی

کشتن روز و شب و هیچ نیاوردن

کردن از روز و شبان قلعه و زندانی

پای پُر خون و کُلَه خورده* و خِوی کرده

رفتن و رفتن و لغزیدن و تاوانی

به حقیقت به سوی قبر شنا کردن

کورکورانه ز سودایی و نسیانی

پی نزدیک شدن تاختن و دوری

گرم در تاختن و باختن جانی 

ره به سر ناشده با سر به زمین خوردن 

بر سر مقبره‌ای در بن ویرانی

زآن سپس قبری و در وی هوسی پنهان

بعد از آن خاکی و پس قصّه‌ی پنهانی

▨

دکتر مهدی حمیدی شیرازی

از کتاب پس از یکسال - صفحه‌ی ۱۷۱

سوم آبان ماه ۱۳۲۵ تهران

ـــــــــ

پی‌نوشت: کله خورده: مغلوب و مأیوس