Tanong 88. Sa ilang mga bagay nabubuo ang tunay na pagsisisi o pagbabago ng tao?

Tanong 89. Ano ang dahan-dahang pagkamatay ng lumang pagkatao?

Tanong 90. Ano ang pagbubuhay sa bagong pagkatao?

Tanong 91. Ano ang mabubuting gawa?

Heto ang mga tanong na sasagutin natin sa pag-aaral na ito:

Tanong 83. Ano ang mga susi sa kaharian ng langit?

Tanong 84. Paano nabubuksan at nasasarhan ang kaharian ng langit sa pamamagitan ng pagpapahayag ng ebanghelyo?

Tanong 85. Paanong ang kaharian ng Diyos ay nabubuksan at nasasarhan ng disiplinang pang-iglesya?

Tanong 80. Ano ang pagkakaiba ng hapunan ng Panginoon sa misa ng mga Romano Katoliko? Pinatototohanan ng hapunan ng Panginoon sa atin, una, na tayo ay may lubos na kapatawaran sa lahat ng ating mga kasalanan sa pamamagitan ng nag-iisang paghandog ni Jesu-Cristo na Siya mismong gumanap sa krus minsan para sa lahat; at, pangalawa, na sa pamamagitan ng Banal na Espiritu tayo ay inihugpong na kay Cristo, na sa Kanyang tunay na katawan ay ngayo’y nasa langit sa kanang kamay ng Ama, at dito Niya ninanais na Siya’y sambahin. Subalit itinuturo ng misa, una, na ang mga buhay at ang mga patay ay walang kapatawaran ng mga kasalanan sa pamamagitan ng paghandog ni Cristo malibang Siya’y ialay muli araw-araw ng mga pari; at, pangalawa, na si Cristo sa Kanyang katawan ay nasa anyo ng tinapay at alak, at doon ay dapat sambahin. Samakatuwid ang misa ay walang iba kundi pagtanggi sa nag-iisang paghandog ni Jesu-Cristo at isang kasumpa-sumpang pagsamba sa mga diyos-diyosan.

Tanong 81. Sino ang nararapat makisalo sa hapag kainan ng Panginoon? Yun lamang mga tunay na di nasisiyahan sa kanilang sarili gawa ng kanilang mga kasalanan subalit nanampalataya rin namang ang mga ito’y pinatawad na at ang kanilang patuloy na kahinaan ay tinakpan na ng pagpapakasakit at kamatayan ni Cristo, at sila ring nagnanais na lubos-lubusang pagtibayin ang kanilang pananampalataya at magbagong-buhay. Samantalang ang mga hipokrito at lahat ng mga hindi nagsisisi ay kumakain at umiinom ng hatol sa kanilang sarili.

Tanong 82. Tatanggapin din ba sa hapunan ng Panginoon ang mga taong nagpapahayag sa pamamagitan ng kanilang pananalita at pamumuhay na sila’y di nananampalataya at di maka-Diyos? Hindi, sapagkat nilalapastangan nila ang tipan ng Diyos at ang Kanyang poot ay magniningas laban sa buong kongregasyon. Dahil dito, ayon sa utos ni Cristo at ng Kanyang mga apostol, ang iglesyang Cristiano ay obligadong itiwalag ang mga taong ito sa pamamagitan ng mga susi ng kaharian ng langit hanggang sila’y magbagong buhay.

Tanong 78. Ang tinapay at alak nga ba ay nagiging tunay na katawan at dugo ni Cristo? Hindi. Kung paanong ang tubig ng bautismo ay hindi nagiging dugo ni Cristo at hindi ito ang mismong nag-aalis ng kasalanan kundi isa lamang itong tanda at pangako ng Diyos, gayun din naman ang tinapay sa hapunan ng Panginoon ay hindi nagiging katawan mismo ni Cristo, kahit na ito ay tinatawag na katawan ni Cristo na sang-ayon sa kalikasan at paggamit ng mga sakramento.

Tanong 79. Kung gayon bakit tinatawag ni Cristo ang tinapay na Kanyang katawan at ang kopa na Kanyang dugo, o ang bagong tipan sa Kanyang dugo, at bakit sinasabi rin ni Pablo ang pakikibahagi sa katawan at dugo ni Cristo? Si Cristo ay nagsasalita ng ganito nang may magandang dahilan: Nais Niya tayong turuan sa pamamagitan ng Kanyang hapunan na kung paanong ang tinapay at alak ay nagbibigay-lakas sa ating makalupang buhay gayon din naman ang Kanyang katawang napako sa krus at dugong nabubo ay tunay na pagkain at inumin ng ating mga kaluluwa tungo sa buhay na walang hanggan. Ngunit, at higit pang mas mahalaga, nais Niyang tiyakin sa atin sa pamamagitan nitong nakikitang tanda at pangako, una, na sa pamamagitan ng pagkilos ng Banal na Espiritu tayo ay nakikibahagi sa Kanyang tunay na katawan at dugo gaya ng pagtanggap natin sa ating mga bibig ng mga banal na tandang ito bilang pag-aalaala sa Kanya, at, pangalawa, na ang lahat ng Kanyang paghihirap at pagsunod ay tiyak na para sa atin na para ngang tayo mismo ang naghirap at nagbayad para sa ating mga kasalanan.

Tanong 75. Papaanong ang hapunan ng Panginoon ay nagpapaalala at nagtitiyak sa iyo na nakikibahagi ka sa nag-iisang pagpapakasakit ni Cristo sa krus at sa lahat ng Kanyang mga kaloob? Sa ganitong paraan: Inutusan ako ni Cristo at ang lahat ng mga mananampalataya na kainin itong pinagpira-pirasong tinapay at uminom sa kopang ito bilang pag-alaala sa Kanya. Kalakip ng utos na ito ay ibinigay Niya ang mga pangakong ito: Una, kung paanong nakikita ng aking mga mata ang tinapay ng Panginoon na pinagpira-piraso para sa akin at ang kopa ay ibinigay sa akin, gayon din katiyak na ang Kanyang katawan ay inialay para sa akin at ang Kanyang dugo ay nabubo para sa akin doon sa krus. Pangalawa, kung paanong tinatanggap ko mula sa kamay ng ministro at natitikman ng aking bibig ang tinapay at ang kopa ng Panginoon bilang mga tunay na tanda ng katawan at dugo ni Cristo, gayon din katiyak na Siya mismo ang magpapalakas at magbabago sa aking kaluluwa tungo sa buhay na walang hanggan sa pamamagitan ng kanyang katawang ipinako sa krus at dugong nabubo doon.

Tanong 76. Ano ang ibig sabihin ng kainin ang katawan ni Cristong napako sa krus at inumin ang Kanyang dugong nabubo doon? Una, na tanggapin ng may pusong nananalig ang kabuuhan ng pagpapakasakit at kamatayan ni Cristo at sa gayong paraan ay tanggapin ang kapatawaran ng mga kasalanan at buhay na walang hanggan. Pangalawa, na lubos-lubusang makikiisa sa Kanyang banal na katawan sa pamamagitan ng Banal na Espritu na nananahang pareho kay Cristo at sa atin. Samakatuwid kahit na si Cristo ay nasa langit at tayo nama’y nasa lupa, gayunpaman tayo ay laman ng Kanyang laman at buto ng Kanyang buto, at magpasawalang-hanggan tayong mabubuhay at pangangasiwaan ng nag-iisang Espiritu kagaya ng mga sangkap ng ating katawan na nasasakop ng nag-iisang kaluluwa.

Tanong 77. Saan ipinangako ni Cristo na palalakasin at babaguhin Niya ang mga mananampalataya sa pamamagitan ng Kanyang katawan at dugo sa tuwing kakain sila ng pinagpira-pirasong tinapay at uminom sa kopang ito? Sa pagtatatag ng hapunan ng Panginoon: Ang Panginoong Jesus noong gabing Siya’y ipinagkanulo ay kumuha ng tinapay at matapos na magpasalamat ay pinagpira-piraso ito at sinabi, "Ito’y aking katawan na ibinibigay dahil sa inyo. Gawin ninyo ito sa pag-aalaala sa akin." Sa gayunding paraan ay kinuha Niya ang kopa, pagkatapos maghapunan, na sinasabi, "Gawin ninyo ito tuwing kayo’y iinom nito, sa pag-aalaala sa akin." Sapagkat sa tuwing kainin ninyo ang tinapay na ito at inuman ang kopa, ipinahahayag ninyo ang kamatayan ng Panginoon hanggang sa dumating Siya (1 Cor 11:23-26). Ang pangakong ito ay inulit ni Pablo kung saan ay sinabi niya: Ang kopa ng pagpapala na ating pinagpapala, hindi ba ito’y pakikisalo sa dugo ni Cristo? Ang tinapay na ating pinagpuputul-putol, hindi ba ito’y pakikisalo sa katawan ni Cristo? Sapagkat may isang tinapay, tayong marami ay iisang katawan, sapagkat tayong lahat ay nakikibahagi sa isa lamang tinapay (1 Cor 10:16, 17).

Tanong 72. Ang panlabas na paghuhugas ba na ito ng tubig ay nakalilinis ng mga kasalanan? Hindi, tanging ang dugo ni Jesu-Cristo at ang Banal na Espiritu lamang ang nakalilinis sa atin sa lahat ng ating mga kasalanan.

Tanong 73. Bakit tinatawag ng Banal na Espiritu ang bautismo na paghuhugas ng muling kapanganakan at paghuhugas ng mga kasalanan? Ang Diyos ay nagsasalita sa ganitong pamaraan nang may magandang kadahilanan. Nais Niyang ituro sa atin na ang dugo at Espiritu ni Cristo ang nag-aalis ng mga kasalanan sa atin tulad ng pagtanggal ng tubig sa dumi mula sa katawan. Ngunit, higit pa rito, nais Niyang tiyakin sa atin sa pamamagitan ng banal na pangako at tanda na ito na tayo nga’y tunay na nilinis mula sa ating mga kasalanan sa espirituwal na pamaraan ng ang ating katawa’y nililinis ng tubig.

Tanong 74. Ang mga sanggol ba’y dapat ding bautismuhan? Oo. Ang mga sanggol tulad ng mga matatanda ay kasama sa tipan ng Diyos at ng Kaniyang kongregasyon. Sa pamamagitan ng dugo ni Cristo ang pagtubos mula sa kasalanan at ang Banal na Espiritu, na Siyang gumagawa ng pananampalataya, ay ipinangako sa kanila tulad ng sa mga matatanda. Samakatuwid, sa pamamagitan ng bautismo, bilang tanda ng tipan, sila ay dapat maihugpong sa iglesiyang Cristiano at kilalaning bukod sa mga anak ng mga hindi mananampalataya. Ito ay ginawa sa lumang tipan sa pamamagitan ng pagtutuli, na ang naging kapalit nito ay ang pagbautismo na itinalaga sa bagong tipan.

Tanong 69. Papaanong ang banal na bautismo ay nagpapaalala at nagtitiyak sa iyo na ang nag-iisang pagpapakasakit ni Cristo sa krus ay napapakinabangan mo? Sa ganitong paraan: Si Cristo ang nagtatag nitong panlabas na paglilinis na ito at kalakip nito ay ang pangako na kung paanong tiyak na nililinis ng tubig ang dumi sa katawan gayon di naman katiyak na ang Kanyang dugo at Espiritu ay naglilinis sa karumihan ng aking kaluluwa, kung baga, lahat ng aking kasalanan.

Tanong 70. Ano ang ibig sabihin ng mahugasan sa dugo at Espiritu ni Cristo? Ang ibig sabihin ng mahugasan sa dugo ni Cristo ay ang tumanggap ng kapatawaran ng mga kasalanan mula sa Diyos dahil sa dugo ni Cristo na nabubo para sa atin sa pamamagitan ng Kanyang pagpapakasakit sa krus. Ang ibig naman sabihin ng mahugasan sa pamamagitan ng Kanyang Espiritu ay yaong pagbabago na dulot ng Banal na Espiritu at pagiging banal upang maging kaanib kay Cristo nang sa gayon ay lalo tayong mamatay sa kasalanan at mamuhay nang may kabanalan at walang kapintasan.

Tanong 71. Saan ipinangako ni Cristo na tayo ay Kanyang huhugasan ng Kanyang dugo at Espiritu kapag tayo ay nahugasan ng tubig ng bautismo? Sa pagtatatag ng bautismo kung saan sinabi Niya: “Kaya’t sa paghayo ninyo, gawin ninyong alagad ang lahat ng mga bansa, bautismuhan ninyo sila sa pangalan ng Ama at ng Anak at ng Espiritu Santo” (Mt 28:19); “Ang sumasampalataya at mabautismuhan ay maliligtas; ngunit ang hindi sumasampalataya ay parurusahan” (Mk 16:16). Ang pangakong ito ay inulit kung saan tinawag ang bautismo na paghuhugas ng muling kapanganakan at paghuhugas ng mga kasalanan.

Tanong 65. Samakatuwid kung sa pamamagitan lamang ng pananampalataya tayo makakabahagi kay Cristo at sa lahat ng Kanyang kapakinabangan, saan naman nagmumula ang pananampalatayang ito? Sa Banal na Espiritu na Siyang nagpapagana nito sa ating mga puso sa pamamagitan ng pangangaral ng ebanghelyo at pinapatibay Niya ito sa pamamagitan ng mga sakramento.

Tanong 66. Ano nga ba ang mga sakramento? Ang mga sakramento ay mga banal na tanda at tatak na nakikita natin. Ang mga ito’y itinalaga ng Diyos upang sa pamamagitan ng mga ito ay mas ganap pa Niyang maipahayag sa atin at maitatak sa atin ang pangako ng ebanghelyo. At ito ang pangako: na ang Diyos ay buong giliw tayong pinatawad sa ating mga kasalanan at binigyan ng buhay na walang hanggan dahil sa nag-iisang pagpapakasakit ni Cristo sa krus.

Tanong 67. Ang Salita ba at mga sakramento ay parehong inilaan upang ituon ang ating pananampalataya sa pagpapakasakit ni Jesu-Cristo sa krus bilang tanging saligan ng ating kaligtasan? Tunay ngang totoo. Itinuturo sa atin ng Banal na Espiritu sa ebanghelyo at tayo’y binibigyan Niya ng katiyakan sa pamamagitan ng mga sakramento na ang kabuuhan ng ating kaligtasan ay nakasalalay sa nag-iisang pagpapakasakit ni Cristo sa krus para sa atin. Tanong 68. Ilang sakramento ba ang itinalaga ni Cristo sa Bagong Tipan? Dalawa: ang banal na pagbautismo at ang banal na hapunan.

Tanong 62. Ngunit bakit hindi maaaring ang ating mabubuting gawa ang siyang maging ating katuwiran sa harapan ng Diyos o kahit na maliit na bahagi man lang nito? Sapagkat ang katuwirang maaaring makapasa sa pagsusuri ng Diyos ay yun lamang lubusang ganap at puspusang sumasang-ayon sa kautusan ng Diyos. Kung tutuusin kahit ang pinakamabuti nating mga gawa sa buhay na ito ay di-ganap at nadungisan ng kasalanan.

Tanong 63. Subalit wala nga bang maitutulong sa atin ang ating mabubuting gawa kahit na nangako naman ang Diyos na gagantimpalaan Niya ang mga ito ngayon at sa susunod na buhay? Ang gantimpalang ito ay hindi mapagsisikapan. Ito ay kaloob na biyaya.

Tanong 64. Di nga ba ginagawang pabaya at masama ang mga tao ng katuruang ito? Hindi. Imposible para sa mga nakakabit kay Cristo sa pamamagitan ng tunay na pananampalataya ang hindi mamunga ng mga bunga ng pasasalamat.