Wetenschap Vandaag | BNR

By BNR Nieuwsradio

What's Wetenschap Vandaag | BNR about?

Over diepzeediertjes die broeikasgassen eten, immuuncellen die zichzelf opofferen en de zoektocht naar planeten. Over de nieuwste medicijnen, zonnecellen en sensoren. Kortom: hoe werkt de wereld om ons heen en hoe kunnen we hem nog beter maken?

Download our free app to listen on your phone

LAST EPISODE

Een verdedigingslinie van w...

02.05.2023

Hoe meer we weten hoe planten zich verdedigen tegen ziekmakende micro-organismen, hoe beter we sterkere planten en gewassen kunnen kweken. Biologen van de Universiteit van Amsterdam zijn weer een nieuw trucje op het spoor. Misschien is het iets wat je ...

Wetenschap Vandaag | BNR episodes:

02.05.2023 Een verdedigingslinie van waterporiën Hoe meer we weten hoe planten zich verdedigen tegen ziekmakende micro-organismen, hoe beter we sterkere planten en gewassen kunnen kweken. Biologen van de Universiteit van Amsterdam zijn weer een nieuw trucje op het spoor. Misschien is het iets wat je ...
02.04.2023 Oeps. Foutje met fossiel herschrijft geologische geschiedenis India. Alweer. In 2020, terwijl de wereld kennismaakte met het leven in lockdowns, werd een groot wetenschapscongres in India afgezegd. Enkele geologen die al ter plekke waren, maakten er het beste van en bezochten de Rotsschuilplaatsen van Bhimbetka. Ze vonden er een ...
02.03.2023 Medicatie op DNA afstemmen zorgt voor 30 procent minder bijwerkingen Voor het eerst hebben onderzoekers laten zien dat het voorschijven van medicijnen op basis van iemands DNA-profiel werkt. Het gaat om een groot internationaal onderzoek onder leiding van het Leids Universitair Medisch Centrum. One size fits all is al een ...
02.02.2023 We moeten de spermacel in veel meer detail gaan bestuderen Er is al heel veel onderzoek gedaan naar onvruchtbaarheid, maar we begrijpen nog steeds een heleboel niet. Tijd om het tot op moleculair niveau uit te zoeken, vinden Utrechtse onderzoekers. In deze audio hoor je bioloog Tzivya Zeev-Ben-Mordehai van de ...
02.01.2023 Soms werkt een oogmedicijn tegen een seksbacterie Mycoplasma genitalium is een bacterie die door seksueel contact kan worden overgedragen. Een soa dus. Meestal gaat de infectie vanzelf weg, maar het kan bij mannen voor ontstekingen zorgen in de urinebuis. Bij sommige mensen komt de infectie ook steeds ...
02.01.2023 De onderzoeker die stekelbaarzen toevoegde aan Darwins vinken Hij veranderde onze kennis over de evolutie van soorten voor altijd, maar zijn naam is niet Charles Darwin. Het gaat om evolutionair bioloog Dolph Schluter van de universiteit van British Columbia in Canada. Hij won deze week de prestigieuze Crafoord ...
01.31.2023 Biomateriaal dat tegelijkertijd bot herstelt en kankercellen aanvalt Speciale biomaterialen die tegelijkertijd botherstel stimuleren en kankercellen aanvallen: dat is waar onderzoekers de komende jaren aan gaan werken voor een groep patiënten waarbij huidige behandelingen niet voldoende zijn. In deze audio hoor je onderzoeker Sabine van Rijt, verbonden aan ...
01.30.2023 Piepklein feeachtig robotje vliegt op licht en wind Steeds beter zijn onderzoekers instaat om slim materiaal te maken dat reageert op stimuli als licht, temperatuur of druk. Nu heeft een groep wetenschappers dat materiaal laten vliegen. Ze noemen het een kunstmatig zaadje, maar het robotje met borstelige vleugels ...
01.30.2023 Nederlands waterleven loopt risico door te hoge concentratie psychofarmaca Wetenschappers van onder andere de Universiteit Maastricht en het RIVM hebben voor het eerst goed uitgezocht welke psychofarmaca - geneesmiddelen voor de behandeling van psychische problemen en aandoeningen - voorkomen in het oppervlaktewater van Nederland. Twee middelen blijken in te ...
01.29.2023 Hoe muizen (en hun karakters) bepalen waar bomen groeien Als je door een bos loopt sta je er waarschijnlijk zelden bij stil hoe die ene boom nou precies op die ene plek is beland. Misschien, als je erover nadenkt, voelt het als een toevallig iets. Of iets wat gestuurd ...
01.28.2023 Wormsalamanderfossiel is missend puzzelstukje in de geschiedenis van het leven op aarde Een fossiel gevonden door paleontologen van Virginia Tech zorgt ervoor dat onze kennis over het verleden weer op de schop moet. Het gaat om een fossiel van een wormsalamander: een amfibie, zonder ledematen. De diertjes hebben een gladde huid met ...
01.27.2023 Hoe minder krill hoe minder walvisbaby's Tot nu werd gedacht dat er van krill - kleine ongewervelde, garnaalachtige zeedieren - meer dan genoeg in de oceanen zat om de buiken van grotere zwemmers te vullen. Maar daar moeten we misschien anders over na gaan denken. Uit ...
01.26.2023 Is de kern van de aarde inderdaad gestopt met draaien? Een nieuw onderzoek naar het binnenste van onze aarde heeft deze week aardig wat stof op doen waaien. Want: is de draaiende harde kern nou gestopt met draaien of niet? We bespreken het met onderzoeker Arwen Deus van de Universiteit ...
01.25.2023 Pinguïns die met poep schieten en hoe een platvis plat wordt Kinderen leren hoe bijzonder de wereld om ze heen is: je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen. Daarom brengt New Scientist vandaag een boekje uit met 100 dierenfeitjes voor het hele gezin. In deze audio hoor Fenna van der ...
01.24.2023 Zeespin blijkt ledematen én organen terug te kunnen laten groeien We weten al langer dat er dieren bestaan die missende ledematen kunnen laten terug groeien. Hagedissen en platwormen zijn er bijvoorbeeld goed in. Krabben nemen soms zelfs expres afscheid van één van hun ledematen, als ze daardoor een aanval overleven, ...
01.24.2023 James Webb zoomt in op bijzondere ijschemie in stervormingswolk Een internationaal team van astronomen onder leiding van de Universiteit Leiden heeft met behulp van de James Webb telescoop verschillende interessante moleculen gevonden in de donkerste en koudste dieptes van een grote gaswolk waarin sterren nog moeten vormen. Het team ...
01.23.2023 Voor rode eekhoornmoeders heeft het zin om een gokje te wagen Stel: je krijgt de winnende cijfers in een loterij te horen, maar je weet niet welke maand van het jaar de jackpot gaat vallen. Elke maand meespelen (met diezelfde cijfercombinatie) kost natuurlijk geld, maar in dit geval is de prijs ...
01.23.2023 Deze bacterie eet en verteert plastic en we weten nu ook hoe snel Onderzoekers hebben met een nieuwe methode bevestigd dat een bacterie met de naam Rhodococcus ruber plastic echt opeet en verteert. Ze kunnen na hun onderzoek in het lab ook iets zeggen over hoe snel dit beestje dat doet. Nou is ...
01.22.2023 Opmerkelijke chemische verbinding in De Nachtwacht gevonden Een internationaal team van wetenschappers is tijdens het project Operatie Nachtwacht loodformiaat op het spoor gekomen. Het is voor het eerst dat deze verbinding is aangetroffen in chemisch onderzoek naar historische schilderijen. De ontdekking kan nieuw inzicht bieden in de ...
01.22.2023 Mierenegels blazen snottenbellen om af te koelen Als je ooit in Australië bent geweest, dan heb je daar misschien wel een mierenegel voorbij zien waggelen. Zo niet, stel je dan een kruising tussen - je verwacht het niet - een egel en een miereneter voor. Het diertje ...
01.21.2023 De prairiewoelmuis kan prima knuffelen zonder oxytocine Al meer dan 40 jaar wordt oxytocine bestudeerd als een belangrijke neurotransmitter die in dieren en mensen een grote rol speelt bij sociaal gedrag en het aangaan van relaties. Er wordt zelfs hoopvol gekeken naar het behandelen van sociale stoornissen ...
01.19.2023 Waarom geven oudere vaders vaker genetische mutaties door? We weten al dat oudere vaders gemiddeld meer genetische mutaties doorgeven aan hun kinderen dan jonge vaders. Maar waar gaat dat eigenlijk precies mis? En hoe erg is het? In deze audio hoor je meer over een onderzoek van de ...
01.18.2023 Bliksemschichten bijsturen met lasers Bliksemschichten kunnen een elektrische lading in zich hebben die zo intens is dat ze wel vijf keer heter dan het oppervlakte van de zon worden. Meer dan een miljard keer wordt de aarde door bliksem geraakt per jaar, met duizenden ...
01.18.2023 Mest van gerecyclede urine en ontlasting kan prima kunstmest vervangen, zeggen onderzoekers Mest gemaakt van gerecyclede menselijke urine en ontlasting kan prima en veilig gebruikt worden om gewassen te laten groeien, zeggen onderzoekers in een nieuwe publicatie. Ze gebruikten bewerkte versies van urine en ontlasting als mest voor witte kool en vergeleken ...
01.17.2023 Wat gebeurt er met schimmels als het warmer wordt? Wat is het effect van opwarming op schimmels? Redden deze bodemorganismen die onmisbaar zijn voor onze ecosystemen zich dan nog wel? En zijn er misschien soorten die extra goed tegen droogte en warmte kunnen? Met die belangrijke vragen zijn onderzoekers ...
01.16.2023 Hoe zijn dieren ooit gedomesticeerd? Een hint komt van peuters die honden helpen Al vanaf jonge leeftijd hebben de meeste mensen de neiging om zich sociaal te gedragen ten opzichte van anderen. Onderzoek heeft al laten zien hoe peuters al proberen te helpen als andere mensen, zelfs onbekenden, hulp nodig hebben. Nou blijkt ...
01.16.2023 Computerberekeningen doen met de snelheid van het licht Digitale informatieverwerking is in de computerwereld al lange tijd de standaard, maar in een poging om berekeningen sneller en duurzamer te maken, gaan onderzoekers nu juist weer voor.... analoog. In deze audio hoor je onderzoeker Albert Polman van Amolf. Lees ...
01.15.2023 Eerste vaccin voor honingbijen goedgekeurd in de VS Twee dingen die we inmiddels goed weten: bijen zijn superbelangrijk en het gaat erg slecht met bijenpopulaties. Op allerlei manieren proberen wetenschappers daar wat aan te doen. Bijvoorbeeld door te laten hoe ongelooflijk slim ze zijn – zo kunnen ze ...
01.14.2023 Gespecialiseerde immuuncellen ontdekt die verstopte tumoren opsporen en aanvallen Van dit soort berichtjes hebben we er nooit genoeg. Wetenschappers van het Leids Universitair Medisch Centrum en het Antoni van Leeuwenhoek hebben ontdekt hoe gespecialiseerde immuuncellen in staat zijn tot het opsporen en verwijderen van tumoren, die ‘onzichtbaar’ zijn voor ...
01.13.2023 Zonlicht breekt drijvend plastic in oceanen langzaam af Via rivieren, de wind, of het dumpen van afval is ontzettend veel plastic sinds de jaren vijftig in oceanen terechtgekomen. Alleen als nu berekend wordt hoeveel er in de oceaan te vinden is, dan komt dat niet overeen met hoeveel ...
01.12.2023 High lights vanaf het grootste congres voor sterrenkundigen ter wereld Er was deze week flink wat ruimtevaart- en sterrenkundenieuws. Niet zo gek, want in Seattle vindt op het moment één van de grootste bijeenkomsten binnen dit vakgebied plaats. Het gaat om het congres van de American Astronomical Society, waar op ...
01.11.2023 Bonobo’s hebben meer interesse in emoties van vreemden dan bekenden Bonobo’s zijn samen met chimpansees het nauwst verwant aan ons mensen. We lijken behoorlijk op elkaar, ook qua sociaal gedrag. Toch zijn er ook een aantal opmerkelijke verschillen, blijkt maar weer uit nieuw onderzoek. In experimenten zag onderzoeker Evy Van ...
01.11.2023 Algoritme helpt gedrag gletsjers veel nauwkeuriger monitoren en voorspellen Engelse onderzoekers hebben een algoritme - oorspronkelijk ontwikkeld om cellen mee te identificeren op microscopische foto's - zo aangepast dat ze er met behulp van satellietdata het gedrag van gletsjers heel nauwkeurig mee in de gaten kunnen houden. In deze ...
01.10.2023 Met dit trucje verspreiden huidkankercellen zich door het lichaam Onderzoekers zijn een trucje op het spoor gekomen, waarmee het agressieve huidkankercellen lukt om ook naar andere delen van het lichaam te verspreiden. De volgende stap: kijken hoe we dit mechanisme eens goed in de weg kunnen gaan zitten. In ...
01.09.2023 Onderzoekers: sneller herstellen na sporten? Eet dagelijks amandelen. Kun je met een handje nootjes zorgen voor minder spierpijn, vroegen onderzoekers uit California zich af. Er deden aan het onderzoek 38 mannen en 26 vrouwen mee tussen de leeftijd van 30 en 65 jaar. Niet een hele grote groep ...
01.09.2023 Wat zonnebrand-achtige stofjes in fossiele planten zeggen over de grootste massa-extinctie ooit Het is wetenschappers gelukt om aan de hand van een zonnebrand-achtig stofje in gigantisch oude plantenfossielen iets te zeggen over de grootste massa-extinctie ooit. Tijdens die gebeurtenis, 252 miljoen jaar geleden, stierf 95 procent van alle in zee levende soorten, ...
01.08.2023 Schimmel gebruikt springende genen om salamanders aan te vallen Een springend gen (jumping gene) is een stukje DNA op een chromosoom, dat in het genoom van plaats kan wisselen. Zo'n gen kan zichzelf copy pasten. Waardoor meerdere afdrukken van hetzelfde gen ontstaan. De meeste organismen hebben herhalingen in hun ...
01.07.2023 Kun je niet tegen kietelen? Kietel dan zelf mee. Het is een bijzonder iets: iemand doet onverwachts iets waar je lichaam niet per se op zit te wachten en lachend en wurmend ondergaan we het tot we moeten aftikken. Zelfs nog voor iemand begint moeten we er al om ...
01.06.2023 Kunstmatig weefsel geeft varkens erectie terug Ongeveer de helft van de mannen tussen de 40 en 70 jaar heeft weleens of regelmatig last van een erectiestoornis. Zo'n 5 procent heeft na een penisblessure last van de ziekte van Peyronie, wat erg pijnlijk kan zijn en waarbij ...
01.05.2023 Grootste bever ooit in Nederland gevonden onderzocht en opgezet Naturalis had afgelopen jaar een bezoekersrecord. Nooit eerder kwamen er zoveel mensen naar het natuurhistorisch museum. Een pas binnengebrachte gigantische bever was een mooi excuus om ook even langs te gaan. We spraken met hoofdpreparateur Becky Desjardins terwijl het dier ...
01.04.2023 Microbe die virussen eet schopt kennis over voedselketens in de war Er is een zoetwater planktonsoort ontdekt die niets liever doet dan virussen naar binnen schrokken. Meestal krijgen organismen virussen per ongeluk binnen en zijn ze ongewenst. In sommige gevallen zorgen ze zelfs voor de dood van hun gastheer, terwijl ze ...
01.04.2023 Betere gezondheid met voedingspatroon op basis van je stofwisseling Het Maastricht UMC heeft voor het eerst wetenschappelijk kunnen aantonen dat een gepersonaliseerd voedingspatroon - gebaseerd op iemands stofwisselingsprofiel - tot een betere gezondheid leidt. In deze audio hoor je Hoogleraar humane biologie Ellen Blaak van het Maastricht UMC. Lees ...
01.03.2023 De bodembacterie die van kooldioxide eiwitten en geneesmiddelen maakt Een bodembacterie die kan groeien op een mengsel van kooldioxide, zuurstof en waterstof is zo aan te passen dat hij nuttige stoffen produceert, zoals bijvoorbeeld eiwitten. In deze audio hoor je onderzoeker Sandy Schmidt van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij vertelt ...
01.02.2023 Link tussen genoeg hydratatie en gezond ouder worden 30 jaar aan data van meer dan 11.000 mensen laat volgens onderzoekers zien dat mensen die genoeg vocht binnenkrijgen langer leven en minder snel last hebben van ziektes. Eerder dit jaar vonden onderzoekers een link tussen een verhoogd natriumgehalte in ...
01.02.2023 Hernieuwbare brandstof van weggegooide kerstbomen Kerst is voorbij, het nieuwe jaar is begonnen en dus kun je overal weer stapels weggegooide kerstbomen vinden. Nou zijn er al wel initiatieven om die oude kerstbomen te recyclen in plaats van weg te gooien, maar onderzoekers uit Engeland ...
12.31.2022 Is het beter voor onze gezondheid om niet te veel (zwaar) nieuws te volgen? De klimaatcrisis, oorlogen, ziektes, onrecht en corruptie: het nieuws zit er vol mee. En ondanks dat we dat vaak bekijken of beluisteren vanuit de veiligheid van onze woonkamer en er zelf niet altijd onderdeel van zijn, kan het toch zorgen ...
12.31.2022 Slimme huid die je op kunt spuiten volgt handbewegingen Typen op onzichtbare toetsenborden, een object identificeren alleen door het aan te raken, of handgebaren gebruiken om met een app of ander persoon op afstand te communiceren: het is dankzij onderzoekers van Stanford allemaal weer een klein stapje dichterbij. Op ...
12.30.2022 Hoe cellen hun omgeving voelen als ze weefsel bouwen Het vormen van weefsel en organen is één van de belangrijkste bezigheden van cellen in de embryonale fase van ons leven. Om deze super ingewikkelde taak voor elkaar te krijgen moeten cellen onderling met elkaar communiceren. Ze gebruiken hier zowel ...
12.29.2022 Waarom antivries een ander smaakje moest krijgen Ik kwam voorbij een filmpje van de American Chemical Society met de vrij vertaalde titel: waarom antivries van je lijstje af mag als bruikbaar dodelijk gif. Je snapt: dat moest ik even kijken. Een veel gebruikt bestanddeel van antivries voor ...
12.29.2022 Wetenschappelijke hoogtepunten van 2022 en een quiz! Het was een bewogen jaar, zeker ook op wetenschapsgebied. We ontkomen er niet aan om ook in deze rubriek terug te kijken. Wat waren de hoogtepunten? Welke afleveringen werden in 2022 het meest beluisterd? En wie van de presentatoren kent ...

Older episodes