Hij schreef de Onafhankelijkheidsverklaring met de beroemdste Amerikaanse zinsnede, de Grondwet en de dollar. Hij was acht jaar president, een radicaal revolutionair én een man van aristocratisch, elitair leven. Hij was ook slavenhouder, uitvinder, architect, filosoof, tuinier en regelde met Napoleon de grootste onroerend goed transactie ooit. Thomas Jefferson leefde van 1743 tot 1826. Hij was heel veel en er wordt over hem nog steeds fel gedebatteerd, bijna 200 jaar na zijn dood.

Jaap Jansen en PG Kroeger en Amerika-kenner Pirmin Olde Weghuis nemen je in deze aflevering van onze serie over 250 jaar Verenigde Staten van Amerika mee in zijn avontuurlijke leven waarin heel jong al het leergierig genie en de open blik op de wereld werd gewekt. 

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Het Congres van de dertien rebelse Britse koloniën zette de revolutionaire politiek-filosoof aan het werk. Met zijn briljante pen moest hij het manifest schrijven dat koning George III voorgoed zou afzweren en een Republiek stichten.

Het werd een tekst waarin hij universele waarden combineerde met vlijmscherpe juridische aanvallen op de vorst en zijn repressie. Volgens zijn vriend Benjamin Franklin zou de 'Declaration of Independence' als gevolg hebben 'dat we nu samen moeten strijden of een voor een zullen hangen'.

De jonge republiek stuurde hem als ambassadeur naar Parijs, hoofdstad van de belangrijkste bondgenoot. Daar dacht hij actief mee met de revolutionairen daar. Het dwong hem - ook als getuige van de 14e juli 1789! - de gruwelen in deze jaren te analyseren en het leerde hem essentiële lessen in politiek leiderschap en geopolitieke visie. Toen hij in Amerika terugkwam kreeg hij functies op het allerhoogste niveau en zijn ervaringen in Frankrijk drongen zo door in het politiek debat in het Congres en George Washingtons regering.

Jefferson bleef revolutionaire idealen steunen, terwijl anderen zoals John Adams en Alexander Hamilton zeer argwanend waren tegen 'mob rule', zoals ze in Frankrijk zagen heersen. Uit hun conflicten ontstonden de twee grote politieke partijen die we nu nog kennen in Amerika.

Na een buitengewoon smerige campagne versloeg hij in 1800 president John Adams. Als leider van zijn land was Jefferson een krachtig bestuurder. Hij deed iets wat de toekomst van Amerika voorgoed zou veranderen. Hij dealde met Napoleon en kocht de Franse kolonie Louisiana voor 15 miljoen dollar zodat de jonge staat Amerika in een klap bijna heel het continent zou omvatten. De wereldmacht van de toekomst, iets wat Jefferson zich toen al zeer bewust was.

Uniek in de wereldgeschiedenis is een samenwerking die door toeval ontstond. Alexander von Humboldt bezocht Jefferson en met diens ervaringen als ontdekker en wetenschapper als inspiratie ontwierp de president de strategie om 'Louisiana' te verkennen en te gaan exploiteren voor komende generaties.

In de lange jaren na zijn presidentschap werkte Jefferson aan zijn juweel Monticello en de tuinen en natuur eromheen, stichtte zijn universiteit en verzoende zich uiteindelijk met rivaal John Adams. In hun uitzonderlijke correspondentie klink het besef door, dat met alle verschillen van mening en ervaring ze allebei toch een leven en loopbaan hadden meegemaakt die in de wereldgeschiedenis een unicum waren geweest. Van verlichtingsdenker, rebel, stichter van een nieuwe wereldmacht, diplomaat, president en zelfs collega van het genie Von Humboldt. Een 'life' dus van grote 'liberty' en gekenschetst door een 'pursuit of happiness' voor hemzelf en de hele natie.

***

Verder kijken

Thomas Jefferson, documentaire uit 1997 van de Amerikaanse publieke omroep PBS

***

Verder luisteren

513 – Tanks rollen door Washington DC, Donald Trump geeft een feestje

185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt

228 - De Amerikaanse Burgeroorlog (2): hoe Abraham Lincoln onvoorbereid de strijd in ging

263 - De Amerikaanse Burgeroorlog (3): de overwinning van Abraham Lincoln en Ulysses Grant

459 – Rolmodel George Washington

397 - Benjamin Franklin, Zijner Majesteits meest loyale rebel

363 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken! (oa over de biografie van George III door Andrew Roberts)

281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies

115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens

359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:33:09 – Deel 2

01:00:19 – Deel 3

01:31:32 – Einde 

See omnystudio.com/listener for privacy information.