August 06, 2025

ចាក់ថ្នាំបង្ការជំងឺរលាកថ្លើម ជួយបញ្ចៀសគ្រោះកើតជំងឺមហារីកថ្លើម?

8 minutes

បើគ្មានយុទ្ធនាការចាក់ថ្នាំបង្ការជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ និងចំណាត់ការផ្នែកសុខភាពសាធារណៈ ទប់ស្កាត់ជំងឺធាត់ជ្រុល និងការបរិភោគគ្រឿងស្រវឹងទេ ចំនួនអ្នកជំងឺមហារីកថ្លើមនឹងកើនឡើងពីរដង នៅឆ្នាំ២០៥០។ នេះបើតាមការសិក្សាអន្តរជាតិ ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃអង្គារទី ២៨កក្កដា ២០២៥។

បច្ចុប្បន្ននេះ មហារីកថ្លើមជា ជំងឺមហារីកដែលសម្លាប់ជីវិតមនុស្សច្រើនជាងគេលំដាប់ទីបីនៅលើពិភពលោក និងជាជំងឺមហារីកដែលជាជួបប្រទះញឹកញយជាងគេលំដាប់ទី៦។ ចំនួនអ្នកជំងឺមហារីកថ្លើមអាចនឹងកើនឡើងទ្វេដងនៅឆ្នាំ២០៥០ ឬស្មើនឹងកំណើនអ្នកជំងឺមហារីកថ្លើមថ្មីចំនួន១លាន៥សែនពីរម៉ឺនករណី ក្នុងឆ្នាំ ហើយ១លាន៣សែន៧ម៉ឺននាក់នឹងត្រូវស្លាប់ដោយជំងឺមហារីកថ្លើមនេះ។ នេះបើតាមក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវជំងឺមហារីកពិភពលោក ដោយបញ្ជក់ថា ៨លើ១០នៃករណីមហារីកថ្លើម ជាប្រភេទមហារីក Carcinomes hépatocellulairesដែលមានកើតច្រើនជាពិសេសនៅអាស៊ី ខាងកើត អាហ្វ្រិកខាងជើង និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ក្នុងកំរិតពិភពលោក អត្រាសង្ឃឹមរស់ បាន៥ឆ្នាំក្រោយធ្លាក់ខ្លួនមានជំងឺមហារីកថ្លើម មានត្រឹមតែប្រមាណពី៥ទៅ៣០%តែប៉ុណ្ណោះ។

ប៉ុន្តែ ការសិក្សាអន្តរជាតិដែលដឹកនាំដោយគណៈកម្មការជំនាញ៦ប្រទេស (ចិន អាមេរិក កូរ៉េខាងត្បូង អ៊ីតាលី និងបារាំង និងដែលមានចេញផ្សាយក្នុងទស្សនាវដ្តីវិទ្យាសាស្ត្រដ៏ល្បីល្បាញ The Lancet កាលពីថ្ងៃទី២៨កក្កដា២០២៥ បានផ្តល់ក្តីសង្ឃឹមថ្មី ក្នុងការទប់ស្កាត់ជំងឺមហារីកថ្លើម។

ប្រឈមនឹងជំងឺមហារីកថ្លើម ពិភពលោកចាំបាច់ត្រូវហ៊ាន ត្រូវតែមាននយោបាយ “បង្ការ” ប្រកបដោយមហិច្ឆតាខ្លាំង និងជាបន្ទាន់។ នេះបើតាមអនុសាសន៍របស់ក្រុមអ្នកជំនាញដដែល។ បើតាមការសិក្សារបស់អ្នកជំនាញក្រុមនេះ គេអាចបញ្ចៀសជំងឺមហារីកថ្លើម បានដល់៦០% នាពេលអនាគត តាមរយៈវិធានការការពារ មួយចំនួន ពីព្រោះ គេបានដឹងយ៉ាងច្បាស់ហើយថាជំងឺមហារីកថ្លើមបង្កឡើងដោយការបរិភោគសុរា ដោយជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទ បេ និងសេ ព្រមទាំងជំងឺធាត់ព្រមទាំងជំងឺទឹកនោមផ្អែម។

ជំងឺមហារីកថ្លើមបណ្តាលមកពីមូលហេតុពីរចុងក្រោយ គឺជាផលវិបាកនៃជំងឺដែលគេឱ្យឈ្មោះថ្មីថា ជំងឺថ្លើមពាក់ព័ន្ធនឹងដំណើរមិនប្រក្រតីនៃប្រព័ន្ធមេតាបូលិក ឬហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេស MASLD (Metabolic dysfunction associated steatotic liver disseases) សម្រាប់មកជំនួសឈ្មោះជំងឺហៅពីមុនNash។

សម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវ ទម្លាប់ហូបចុករបស់មនុស្សសម័យថ្មី ជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ខ្លាំងណាស់ទៅលើសុខភាពថ្លើម។ ស្រា ស្រាបៀរ ស្រាខ្លាំង ស្រាស ស្រាក្រហម ស្រាសំប៉ាញ វីស្គី ... ជាដើមហេតុនៃមានជំងឺថ្លើមរ៉ាំរ៉ៃ រួចឈានទៅរកជំងឺក្រិនថ្លើម។ ជំងឺក្រិនថ្លើមបង្កើនគ្រោះកើតជំងឺមហារីកថ្លើមខ្លាំងណាស់ ។ នៅ ឆ្នាំ២០២២ ១៩%នៃជំងឺមហារីកថ្លើមបណ្តាលមកពីសុរា។ គ្រប់គ្នាបានដឹងអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃអាល់កុល ឬសុរាចំពោះថ្លើម។ ប៉ុន្តែកត្តាមួយទៀតដែលមិនសូវសុះសាយក្នុងចំណោមមតិសាធារណៈ តែដើរតួនាទីសំខាន់នាំឱ្យមានជំងឺមហារីកថ្លើមខ្លាំងដែរនោះ គឺជំងឺMasld ឬNash។

លោក Hashem El-Serag សហនិពន្ធរបាយការណ៍ បានពន្យល់ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានអាមេរិកថា នៅពេលអ្នកនិយាយអំពីជំងឺក្រិនថ្លើម មនុស្សភាគច្រើនគិតភ្លាមថាអ្នកជំងឺនោះធ្លាប់ផឹកច្រើន។ តែមានមនុស្សតិចតួចណាស់ បានដឹងអំពីថាជំងឺបណ្តាលមកពីដំណើរមិនប្រក្រតីនៃប្រព័ន្ធមេតាបូលិក Masld អាចនាំឱ្យមានជំងឺក្រិនថ្លើម និងជំងឺមហារីកថ្លើមនោះ។

តើអ្វីទៅជាជំងឺ Masld?

Masld ជាជំងឺថ្លើមដែលមិនបណ្តាលមកពីការផឹកសុរា តែជាអាការៈជំងឺដែលសម្គាល់ដោយការកកក្តាំងដោយខ្លាញ់រុំរួតថ្លើមជិត។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាជំងឺនេះមានឈ្មោះសាមញ្ញមួយទៀត ថាជំងឺថ្លើមខ្លាញ់។ មួយភាគបីនៃមនុស្សធំពេញវ័យ នៅលើពិភពលោកមានជំងឺខ្លាញ់រុំថ្លើម ឬថ្លើមខ្លាញ់នេះ។ នេះបើតាមលទ្ធផលនៃការសិក្សាអន្តរជាតិដែលបញ្ជាក់ថា ជំងឺថ្លើមខ្លាញ់កំពុងមាននិន្នាការកើនឡើងខ្លាំងដែរ នៅអឺរ៉ុប និងនៅទ្វីបអាមេរិកខាងជើង។ អ្នកជំនាញ បានអះអាងថា អត្រាភាគរយនៃជំងឺថ្លើមខ្លាញ់ នឹងបន្តកើនឡើងនៅទូទាំងពិភពលោក ដោយហេតុតែមនុស្សប្តូរផ្លាស់របៀបរបបរស់នៅ។ ជំងឺខ្លាញ់រុំថ្លើម កំពុងក្លាយជាកត្តាស្នូលនៃការរាតត្បាតរបស់ជំងឺមហារីកថ្លើម ដោយហេតុតែពិភពលោកមានមនុស្សកើតរោគធាត់ចុកខ្លាញ់ និងជំងឺទឹកនោមផ្អែមកាន់តែច្រើនឡើងៗ ព្រមទាំងភាពចាស់ជរារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

នៅឆ្នាំ២០៥០ មួយភាគដប់នៃជំងឺមហារីកថ្លើមនឹងបណ្តាលមកពីជំងឺខ្លាញ់រុំថ្លើម។ ដោយលម្អិត មហារីកថ្លើមបណ្តាលមកពីជំងឺខ្លាញ់ថ្លើម មានកំណើន៣៥% បណ្តាលមកពីសុរ៉ា ២១,១%។ ក្រុមគណៈកម្មការជំនាញអន្តរជាតិ បានអំពាវនាវឱ្យគ្រូពេទ្យនិងអ្នកទទួលខុសត្រូវនយោបាយ ស្វះស្វែងបញ្ចៀបព័ត៌មាន ឱ្យមតិសាធារណៈបានយល់អំពីគ្រោះថ្នាក់ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនៃជំងឺខ្លាញ់រុំថ្លើម ដើម្បីបញ្ចុះគ្រោះហានិភ័យកើតជំងឺមហារីកថ្លើម ឱ្យបាន ២ៗ ឬរហតដល់៥% នៅតំបន់ណាដែលអាចធ្វើបាន។ បើគេអាចសម្រេចកម្មវត្ថុរបស់អ្នកជំនាញបាន នោះគេនឹងអាចជួយមនុស្សបាន១៧លាន៣ដែននាក់ ឱ្យរួចផុតពីគ្រោះកាចមហារីកថ្លើម និងសង្គ្រោះជីវិតមនុស្សបាន១៥លាន១សែននាក់ នៅ២៥ឆ្នាំខាងមុខ។ ជាសរុប ដើម្បីកាត់បន្ថយបន្ទុកពិភពលោក ប្រឈមនឹងជំងឺមហារីកថ្លើម គណៈកម្មការជំនាញបានស្នើអនុសាសន៍ប្រមាណជាង១០ចំណុច ដែលផ្តោតខ្លាំងទៅលើការការពារនិងធ្វើតេស្តវែករកជំងឺ។

វិធីបង្ការដ៏ ប្រសើរជាងគេបំផុតគ្មានអ្វីក្រៅពី ការបញ្ចេញសកម្មភាពរាងកាយជាប្រចាំ។ ឈប់ទទួលទានសុរា អាល់កុល ចៀសវាងការបរិភោគផ្អែមពេកប្រៃពេក និងចាក់ថ្នាំបង្ការជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ និងព្យាបាលជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទសេឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។

ថ្នាំបង្ការជំងឺរលាកថ្លើម

វីរ៉ុសបង្កជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ VHB និងរលាកថ្លើមប្រភេទសេ គឺជាដើមហេតុទីមួយនៃជំងឺមហារីកថ្លើម ហើយបន្តស្ថិតនៅលំដាប់ទីមួយដដែល នៅឆ្នាំ២០៥០។ នេះបើតាមក្រុមអ្នកជំនាញដដែល ដែលសន្និដ្ឋានថា ការចាក់ថ្នាំបង្ការមេរោគVHB លើទារកទើបនឹងកើតភ្លាម ជាវិធានការប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពបំផុតក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកថ្លើម។

នៅឆ្នាំ២០១៥ ការចាក់បង្ការលើទារកនិងក្មេងទើបនឹងកើត បានជួយមិនឱ្យមានករណីកើតជំងឺរលាកថ្លើមរ៉ាំរ៉ៃប្រភេទបេ បាន២១០លាននាក់ និងទំនងកាត់បន្ថយមរណភាពដោយជំងឺថ្លើមនេះ បានប្រមាណ១លាន១សែននាក់ពីនេះដល់ឆ្នាំ២០៣០។ បើមិនពង្រឹងការចាក់់ថ្នាំបង្ការទេ នោះជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ អាចឆក់យកជីវិត១៧លាននាក់ នៅរវាងតែ១៥ឆ្នាំ (២០១៥-២០៣០)។ នេះបើតាមការសិក្សាដដែល។

ក៏ប៉ុន្តែគួរឱ្យសោកស្តាយ យុទ្ធនាការចាក់ថ្នាំបង្ការជំងឺរលាកថ្លើម នៅស្ទើរខ្លាំងណាស់ ជាពិសេសនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសជាច្រើននៅទ្វីបអាហ្វ្រិក និងប្រទេសមានចំណូលទាប ដោយហេតុ ថ្នាំបង្ការជំងឹរលាកថ្លើមប្រភេទបេ មានតម្លៃខ្ពស់ ។ ម្យ៉ាងទៀត ពលរដ្ឋមិំនសូវចង់ចាក់ឮថ្នាំបង្ការក៏ព្រោះមិនដឹងអំពីប្រសិទ្ធភាពវា ហើយគ្មាននៅក្នុងកម្មវិធីជាតិ។

សូមរំលឹកថា ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ គ្មានថ្នាំព្យាបាលឱ្យជាទេ មានតែថ្នាំបង្ការ។ ចំណែកជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទសេ គ្មានថ្នាំបង្ការតែអាចព្យាបាលបាន។ ចិនជាប្រទេសដែលប្រមូលផ្តុំទៅដោយជំងឺមហារីកថ្លើមច្រើនជាង ក្នុងកំរិតប្រមាណ៤០%នៃជំងឺមហារីកថ្លើមសរុបនៅលើពិភពលោក ព្រោះចិនមានប្រេវ៉ាឡងជំង់ឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ ខ្ពស់ជាងបំផុតនៅលើភពផែនដី។

...more