کالِدونیای جدید نام مجموعه‌ای از جزایر و مجمع‌الجزایر در دریای مرجان در جنوب اقیانوس آرام است که از ۱۸۵۳ فرانسه آن‌ها را تصرف کرده و به زیر حاکمیت خود درآورده است. بومیان اصلی این مجموعه «کَنَک» نامیده می‌شوند. جمعیت کنونی کالدونیای جدید ترکیبی است از اروپاییان به ویژه فرانسوی‌ها، کنک‌ها و دیگر مهاجرانی که رفته رفته در آنجا ساکن شده‌اند. بیش از نیم قرن است جریانی استقلال‌طلب در میان کَنَک‌ها خواهان جدایی آن مجموعه از فرانسه است.

 

از ۱۹۸۷ تاکنون دولت فرانسه چندین همه‌پرسی یا رفراندوم دربارۀ آیندۀ کالِدونیای جدید برگزار کرده، اما استقلال‌طلبان رأی کافی برای جدا کردن آن مجموعه از فرانسه به دست نیاورده‌اند. در یکی دو هفتۀ گذشته شورش‌هایی در آن سرزمین در اعتراض به یک متن اصلاحیِ قانون اساسی فرانسه به منظور گسترش دامنۀ رأی‌دهندگان آن مجموعه روی داد که به کشته شدن ۷ تن انجامید. بر پایۀ آن متنِ اصلاحی که به تصویب مجلس ملی و مجلس سنای فرانسه رسید، کسانی که از ده سال پیش در آن سرزمین ساکن شده‌اند، می‌توانند در انتخابات استانی شرکت کنند. روشن است که قصد دولت فرانسه از تصویب این لایحۀ اصلاحی تضعیف استقلال‌طلبان است.

در گرماگرم شورش‌های اخیر در کالدونیای جدید خبری پخش شد که بسیاری را شگفت زده کرد. روز پنجشنبه ۱۶ ماه مه، ژِرال دَرمَنَن، وزیر کشور فرانسه، در مصاحبه‌ای با تلویزیون دولتی کشورش جمهوری آذربایجان را به حمایت از شورشیان کالدونیا و کوشش در جهت مداخله در امور داخلی فرانسه متهم کرد. البته جمهوری آذربایجان بی‌درنگ واکنش نشان داد و سخنان وزیر کشور فرانسه را «اتهام‌های بی‌اساس» خواند.

اما گویا آن سخنان بی‌اساس نبود. در روزهایی که شورشیان راه‌بندان‌هایی در خیابان‌های کالدونیای جدید ایجاد کرده بودند، افزون بر پرچم‌های استقلال‌طلبان کَنَک پرچم‌های جمهوری آذربایجان را نیز برافراشته بودند. به گفتۀ وزیر کشور فرانسه، بعضی از جدایی‌طلبانِ کالدونیا با آذربایجان قول و قرار‌هایی گذاشته‌اند و سخن گفتن از مداخلۀ آن کشور در امور داخلی فرانسه خیال‌پردازی نیست.

از ژوئیه ۲۰۲۳ جمهوری آذربایجان به حمایت آشکار از جریان‌های استقلال‌طلب مارتینیک، گویان، کالدونیای جدید و پُلی‌نزی فرانسه برخاسته است. علت اصلی آن نیز حمایت فرانسوی‌ها از ارمنستان به ویژه ارمنی‌های قره باغ کوهستانی است. هنگامی که در سپتامبر ۲۰۲۳ قره باغ کوهستانی به تصرف نیروهای جمهوری آذربایجان درآمد و ارمنیان آن منطقه به ارمنستان کوچیدند، فرانسه بیش از پیش بر حمایت نظامی خود به ارمنستان افزود. چنان که وزیر نیروهای مسلح فرانسه با اعتراف به همکاری نظامی میان دو کشور، فروش تجهیزات پیشرفتۀ دفاعی را به ارمنستان به منظور تقویت توان دفاعی آن کشور در برابر آذربایجان اعلام کرد.

در واکنش به این حمایت آشکار بود که جمهوری آذربایجان نمایندگانی از استقلال‌طلبان سرزمین‌های فرادریا (یا: ماوراء بحار) فرانسه را برای شرکت در کنفرانسی در باکو باعنوان حمایت از «جنبش‌های آزادی‌بخش و ضد استعماری فرانسه» دعوت کرد. در ۱۸ آوریل امسال، نمایندۀ انتخاب شده‌ای از جریان استقلال‌طلب به نام «جبهۀ آزادی ملی کَنَک و سوسیالیست» به آذربایجان رفت و در آنجا به نمایندگی از طرف رئیس مجلس مشورتی (یا: کنگرۀ) کالدونیای جدید تفاهم نامه ای با مجلس ملی آن کشور امضا کرد.

این تفاهم‌نامه که در همان زمان واکنش تند وزیر کشور فرانسه را برانگیخت، به همکاری میان مجلس مشورتی کالدونیای جدید و مجلس ملی آذربایجان رسمیت بخشید. رئیس مجلس مشورتی کالدونیای جدید که خود از استقلال‌طلبان است، در توضیحی که دربارۀ این تفاهم‌نامه داد گفت: مجلس ملی آذربایجان از جمله متعهد شده است که در جهت «افزایش آگاهی جامعۀ بین‌المللی دربارۀ حق تعیین سرنوشت مردم کالدونیای جدید» بکوشد.

جمهوری آذربایجان همکاری نظامی فرانسه را با ارمنستان برنمی‌تابد و آن را تشویق به «نظامی‌گری در منطقه» و برضد صلح می‌داند. در همان زمان که وزیر نیروهای مسلح فرانسه از افزایش همکاری‌های دفاعی کشورش با ارمنستان خبر داد، روابط جمهوری آذربایجان با فرانسه تیره شد. دولت آن کشور دو دیپلمات فرانسوی را در ماه آوریل اخراج کرد. وزارت امور خارجۀ فرانسه نیز در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد که کشورش به این کار دولت آذربایجان واکنش نشان داده و سفیر خود را از آذربایجان برای رایزنی فراخوانده است.

حقیقت این است که در برانگیختن شورش‌های اخیر استقلال‌طلبان در کالدونیای جدید، جمهوری آذربایجان نقشی نداشته است. اما انکار نمی‌توان کرد که این کشور مدتی است از جدایی‌طلبان سرزمین‌های فرادریای فرانسه حمایت سیاسی و شاید مالی می‌کند. در روزهایی که شورشیان کَنَک در خیابان‌های کالدونیای جدید تظاهرات می‌کردند، روزنامۀ «رسپوبلیکا» در باکو نوشت:

فرانسوی‌ها هر جا که پا بگذارند حمام خون به راه می‌اندازند. رژیم دیکتاتوری امانوئل مکرون برای همۀ کسانی که خواهان آزادی‌اند موانع گذرناپذیری ایجاد می کند. اما از چندی پیش مبارزۀ نابرابر آزادیخواهان با آن رژیم پویایی تازه‌ای پیدا کرده است. علت آن، حمایت هرچه بیشتر آذربایجان از کَنَک‌هاست.

به نوشتۀ آن روزنامه، «فرانسه یکی از کهن‌ترین کشورهای کره زمین است، اما تاریخ آن با خون نوشته شده است». پشتیبانی از جدایی‌طلبان کنک تنها بخشی از سیاست جمهوری آذربایجان در مبارزه با استعمار نو است.  جالب این که مطبوعات روسیه به حمایت از جمهوری آذربایجان در به اصطلاح «مبارزه‌اش با استعمار نو» برخاسته‌اند و آن را به حق می‌دانند.

به همین سبب، بسیاری از کارشناسان می‌پرسند: آیا جمهوری آذربایجان در سیاست‌های ضد فرانسوی‌اش از پوتین پیروی می‌کند؟