Duurzaam | BNR

Zijn biobased gewassen het nieuwe verdienmodel voor de boer? En krijgt daarmee ook de verduurzaming van de Nederlandse bouwsector een flinke impuls? 

Deze aflevering in het kort:
⇨ Boeren gaan gewassen telen voor de bouw
⇨ Winnaars Wubbo Ockels Innovatie Prijzen bekend
⇨ Australië krijgt een gigantische energiehub

Wel als het aan de oprichters van Biobased Factory ligt. Dat bedrijf heeft een nieuwe machine ontwikkeld voor de verwerking van hennepvezel en olifantsgras. De grondstoffen die daarmee ontstaan, kunnen worden ingezet in de bouw, industrie en logistiek. Denk bijvoorbeeld aan een groen alternatief voor steenwol en - op termijn - duurzaam plaatmateriaal. 'Onze verwerkingsinstallatie is modulair en heeft de grootte van twee zeecontainers. Daardoor kunnen we dichtbij de oogst-locaties verwerken en op die manier houden we de keten zo kort en regionaal mogelijk', aldus medeoprichter Luc de Wit.

Luister ook | Hoe maken we duurzaam bouwen de norm?

Biobased Factory wil hiermee een nieuwe keten optuigen, waarin agrariërs duurzame gewassen telen voor de bouw. Daarvoor moet nog veel gebeuren. De overheid wil in 2030 dat 30 procent van de nieuwe woningen voor minimaal 30 procent uit biobased materialen bestaat. Nu is dat nog maar 2 tot 3 procent. 'Bouwbedrijven willen wel maar lopen nu nog tegen allerlei certificeringen aan. Dan moet je vooral denken aan brandveiligheid en isolatiewaarden.'

Luister ook | Deze uitvinding kan 2 miljard hectare bomen planten

Harm komt met goed nieuws uit Australië. Daar wordt gewerkt aan het grootste energiepark ter wereld. Western Green Energy Hub wordt zo’n 22.000 vierkante kilometer, ongeveer de helft van Nederland. Er komen tientallen zon- en windmolenparken. Over 30 jaar wekken ze er net zoveel duurzame stroom op als wat Australië op dit moment aan energie verbruikt. De totaal geplande capaciteit wordt zo’n 70 gigawatt. Zo komen er zo’n 60 miljoen zonnepanelen en 3.000 windmolens. Totale kosten? Zo’n 61 miljard dollar.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De COP in Bakoe is vandaag begonnen. De komende twee weken gaat het in Azerbaijan vooral over klimaatfinanciering.

Deze aflevering in het kort:
⇨ Wie draait er op voor de klimaatschade?
⇨ Hoe het in Bakoe achter de schermen werkt
⇨ Nog eens vier jaar Trump

De komende twee weken proberen de klimaatonderhandelaars van 195 landen tot nieuwe afspraken te komen. Inzet is hoe de rijke landen in het westen de arme landen die veel te lijden hebben van klimaatverandering gaan compenseren. Daarover worden al sinds 2021 pittige gesprekken gevoerd. Tevergeefs overigens. De hoop is dat er tijdens deze COP een nieuw akkoord wordt bereikt. Afspraken waar moet het geld vandaan komen,hoeveel leningen en cash,. welke landen krijgen wat. Waar moet het geldf naartoe? Bedrag komt er niet.

Luister ook | Jan Rotmans over de woelige rit naar een duurzamere wereld

Leo Meyer is al op heel wat klimaatconferenties geweest, als wetenschapper én onderhandelaar. klimaatexpert, werkte eerder mee aan IPCC-rapporten en was onderhandelaar voor de Nederlandse overheid in het VN-klimaatverdrag. Aan hem de vraag: hebben dit soort bijeenkomsten eigenlijk wel zin als landen hun afspraken telkens niet nakomen? Ja, zegt Meyer meteen. ‘Sinds het begin van de jaren 90 worden de klimaatconferenties georganiseerd. Zonder alle gemaakte afspraken zou de opwarming zelfs naar de 4 graden gaan.’

Luister ook | Wat kunnen we doen tegen ultrafastfashion?

Als Trump in januari weer in het Witte Huis zit, dan trekt hij zich terug uit het Klimaatakkoord. Dat schreef The New York Times afgelopen weekend. ‘Dat belooft weinig goeds voor de vier jaar die komen gaan’, aldus Harm. ‘Wat precies de gevolgen zijn, is niet helemaal duidelijk. Maar experts zeggen dat de Verenigde Staten blijven inzetten op groene wind- en zonne-energie en batterij-opslag. Dat heeft te maken met de Inflation Reduction Act, het groene investeringsprogramma van president Biden. Dat blijkt een belangrijke motor te zijn voor de huidige economische groei en is daarom ook populair bij de Republikeinen. In de eerste zeven maanden van dit jaar was een kwart van alle opgewekte elektriciteit in de Verenigde Staten al groen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland telt miljoenen gebouwen, van stokoud tot net opgeleverd. Samen zorgen die voor een flink deel van de CO2-uitstoot. Duurzaam bouwen blijkt in de praktijk echter een tamelijk ingewikkelde puzzel.

Deze aflevering in het kort:
⇨ De uitdagingen van duurzaam bouwen
⇨ Een extra belasting voor veelvliegers en suv's
⇨ Het Duitse zuivelsprookje

Deze week wordt in Rotterdam de Klimaattop GO georganiseerd. Daarin draait het allemaal om het verduurzamen van gebouwen in Nederland. Steen, beton, staal en cement zijn in verreweg de meeste gevallen nog de traditionele bouwmaterialen. Gasloze panden vormen bovendien nog een kleine minderheid. De eerste Klimaattop Gebouwde Omgeving moet aan die transitie een slinger geven. Wietse Walinga is de geestelijk vader van het initiatief en legt in deze aflevering uit waarom het belangrijk is dat beleidsmakers en marktpartijen naar de overlegtafel worden geroepen.

Luister ook | Wat als er straks geen bijen meer zijn?

De gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor bijna 40 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Het doel is klimaatneutraal in 2050. Toch komt het echte verduurzamen in deze sector zoals gezegd nog niet in een stroomversnelling. ‘Het is een heel complexe puzzel’, aldus Wielinga. ‘Voor projectontwikkelaars kan de businesscase vaak nog niet uit, omdat duurzame materialen nog steeds duurder zijn.’

Luister ook | De opwarming van de aarde is een hoax (en nog 5 klimaatfabels)

Harm heeft het in zijn openingsbetoog over de zuivelsprookje in Duitsland. Hij refereert daarbij aan een nieuw Foodwatch-rapport. ‘We zijn niet het enige land met een stikstofprobleem, een mestoverschot en veel te veel dieren. Al jaren probeert de Duitse zuivelindustrie met misleidende marketingcampagnes zich als klimaatvriendelijk neer te zetten. In werkelijkheid dragen de melkveehouders veel meer bij aan de klimaatcrisis dan ze zelf beweren. Melk- en zuivelproducten stoten drie keer zoveel CO2 uit dan plantaardige alternatieven.’ Foodwatch pleit in het rapport voor een halvering van het aantal melkkoeien in Duitsland.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Greenpeace kan het getreuzel van het kabinet met stikstof niet langer aanzien. Het start een bodemprocedure tegen de staat. Binnenkort dient de zaak voor de rechter.

Deze aflevering in het kort:
⇨ Stikstofzaak tegen Nederlandse staat
⇨ De natuur staat er slecht voor
⇨ Belasting tegen veelvliegen blijkt te werken

Gebrek aan transparantie, gesjoemel met getallen en vertraging. Dat is waar je aan denkt als het over het stikstofdossier gaat. Over twee weken staan Greenpeace en de Nederlandse staat voor de rechter. ‘Wij eisen dat de stikstofdepositie zo snel mogelijk naar beneden wordt gebracht. De natuur kan niet langer wachten, die staat in grote delen van het land op omvallen en wij willen dat de overheid haar afspraken nakomt’, zegt Marieke Vellekoop. Zij is directeur van Greenpeace Nederland. 

Luister ook | Wat zijn de klimaatambities van China?

Het kabinet kondigde onlangs juist aan dat het eerst nieuwe metingen wil uitvoeren, om per natuurgebied te zien hoe groot de neerslag van stikstof is. Daarnaast wil het inzetten op innovatie. Dat gaat volgens Greenpeace niet helpen om de natuur er weer bovenop te helpen. ‘We moeten niet vergeten dat wij Nederlanders die natuur keihard nodig hebben. Denk aan schone lucht en schoon drinkwater. Dit gaat iedereen aan.’ Naast deze stikstofzaak tegen de staat, speelt er ook nog een rechtszaak over Bonaire. Greenpeace eist dat Nederland het eiland gaat beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.

Luister ook | De impact van AI op het klimaat

Milieuadviesbureau CE Delft en Stay Grounded hebben een onderzoek gedaan naar belasting op veel-vliegen. Hoe meer je vliegt, hoe duurder het wordt. En wat blijkt? Het kan de klimaatimpact van de luchtvaart aanzienlijk verminderen terwijl de gewone reiziger grotendeels buiten schot blijft. ‘Het totale aantal passagiersreizen kan hierdoor met maar liefst een kwart dalen, wat een vermindering van de uitstoot met 21 procent tot gevolg heeft’, aldus Harm.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlander Pieter Hoff had een droom: 2 miljard hectare herbebossen. Deze week gaat een film over zijn missie in première. 

Deze aflevering in het kort:
⇨ De bijzondere missie van Green Musketeer Pieter Hoff
⇨ De COP Biodiversiteit in Cali
⇨ Waarom Harm kernenergie geen goed idee vindt

The Green Musketeer vertelt het bijzondere verhaal van deze missie. Pieter kan de première helaas niet meer meemaken, zoon Wout zet de missie van zijn vader nu door. ‘Mijn had had 25 jaar geleden nog een lelie-veredelingsbedrijf in Zuid-Amerika. Water was daar toen al een groot probleem. Hij was een echte uitvinder en kwam op het idee voor een intelligente emmer die een oplossing zou kunnen bieden voor de landbouw in droge gebieden.’ De zogeheten Waterboxx creëert een ideaal microklimaat voor de jonge boom. Die kan zo net aan overleven, maar wordt wel gestimuleerd om een goed wortelstelsel te ontwikkelen. ‘Zo kan hij uiteindelijk verder groeien zonder hulp’, aldus Wout. ‘Dat doen we door minder dan 100 liter water per boom te geven.’

Luister ook | Jan Rotmans over de woelige rit naar een duurzame wereld

Volgens schattingen heeft de wereld sinds 1900 ongeveer 1,5 miljard hectare bos verloren. Dat is een gebied ongeveer zo groot als de Verenigde Staten en Mexico samen. ‘Wereldwijd zijn er miljarden hectare gedegradeerd land, waar door de droogte nauwelijks nog iets groeit’, zegt Wout. ‘Onze uitvinding maakt de herbebossing van woestijnland zonder irrigatie mogelijk. Daarmee bieden we een oplossing voor het wereldwijde CO2-probleem en verwoestijning.’

Luister ook | Koolstofcredits als nieuw verdienmodel voor boeren

Harm legt uit waarom hij tegen nieuwe kerncentrales is. ‘Onderzoeksbureau Profundo heeft het nog een keer uitgezocht en zij concluderen dat kerncentrales gemiddeld drie keer duurder uitvallen dan oorspronkelijk wordt begroot. Nieuwe kerncentrales komen bovendien te laat om de klimaatdoelstellingen voor 2040 en eerder te halen. Zowel wat betreft de economie als het klimaat is het dus zinloos om nu nog aan grootschalige nieuwe capaciteit voor kernenergie te gaan werken.’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elektrificeren, waterstof en CO2-opslag. Met die combinatie wil het Noordzeekanaalgebied de industrie de komende dertig jaar verduurzamen. Maar er zijn nog flink wat uitdagingen.

Deze aflevering in het kort:
⇨ Hoe de industrie rondom Noordzeekanaal gaat verduurzamen
⇨ Steeds meer batterijen in Nederland
⇨ Wetenschappers waarschuwen opnieuw voor klimaatramp

Nederland telt zes industriële clusters. Die presenteerden onlangs hun  nieuwe plannen om de CO2-uitstoot van de industrie terug te dringen. Eén van die regio’s is het Noordzeekanaalgebied, dat met Tata Steel en de Amsterdamse haven in de eigen gelederen nog een flinke klus te klaren heeft. Bij elkaar opgeteld stoten de industriële bedrijven in deze regio nu uit nog zo’n 15 megaton uit. Binnen vijf jaar moet dat met de ruim helft zijn teruggebracht. Uiteindelijk is het doel om in 2050 helemaal klimaatneutraal te zijn.

Luister ook | Jan Rotmans over de woelige rit naar een duurzamere wereld

Als clusterregisseur in de IJmond-regio is het aan Ingrid Post de taak om deze energietransitie aan te zwengelen. Zij vertelt uitvoerig over de nieuwe plannen, waarin onder meer plejk is voor een nog te ontwikkelen Energiehaven, die geschikt is voor de assemblage van windturbines. Verder moeten er twee elektrolysers (waterstoffabrieken) komen en wil men investeren in een CO2-netwerk. Die moet een uitkomst bieden voor industriële partijen die niet helemaal CO2-neutraal kunnen worden. ‘Het is een heel complexe en dure transitie’, aldus Post. Dat is volgens haar ook de belangrijkste reden waarom sommige investeringen nu vertraging oplopen.

Luister ook | Wat kunnen we doen tegen ultrafastfashion?

Een grote groep van 15.000 wetenschappers van over de hele wereld waarschuwt opnieuw voor een klimaatramp. En deze keer onderstrepen ze dat die ramp onomkeerbaar wordt, vertelt Harm. Over een maand begint de internationale klimaattop in Azerbeidzjan en in het rapport wordt gesproken over een kritieke en onvoorspelbare nieuwe fase in de klimaatcrisis. De wetenschappers hanteren bij hun jaarlijkse rapportage 35 vitale functies' van de planeet en houden bij hoe die veranderen door de jaren heen. ‘En 25 van die 35 vitale functies bereikten in het afgelopen jaar recordwaarden. Dat kan zo niet langer doorgaan’, aldus Harm.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jan Rotmans is de bekendste klimaatprofessor van Nederland. Hoewel er in de maatschappij steeds meer weerstand klinkt tegen de energietransitie, ziet hij een groene onderstroom die zich volgens hem niet meer laat stoppen.

Deze aflevering in het kort:
⇨ Klimaatcollege van Jan Rotmans 
⇨ Waarom weerstand soms ook goed kan zijn
⇨ Wet tegen ontbossing wordt uitgesteld

De energietransitie is de grootste verbouwing in de geschiedenis. Dat gaat niet over een paar dubbele glazen in de slaapkamer of een tochtstrip in de keuken. We bouwen met z’n allen op dezelfde plek een compleet nieuw huis. En zo’n grondige renovatie roept weerstand op, erkent Jan Rotmans. Hij is hoogleraar Transitiekunde aan de Erasmus Universiteit en won afgelopen week tijdens Springtij de Wubbo Ockels Brandaris Oeuvre Prijs. 

Luister ook | De kust van Suriname dreigt onbewoonbaar te worden

Die weerstand hoort erbij, zo benadrukt Jan. Hoewel de aarde blijft opwarmen en veel duurzame ontwikkelingen niet snel genoeg gaan, benadrukt hij dat het geen zin heeft om daarover gefrustreerd te raken. ‘De transitie naar een groenere wereld ontstaat vanuit hoop en belangen. Niet door voortdurend boos te blijven.' Rotmans put hoop uit de vele gesprekken die hij voert met jongeren. 'Ik adviseer ze om de last van de klimaatcrisis niet op hun schouders te nemen. Dit probleem los je niet even in je eentje op. Maak kleine stapjes en word zo onderdeel van de grote transitie.' 

Luister ook | Klimaatverandering, kijk je weg of kom je in actie?

Ook bespreken we het bericht van de Europese Commissie. Die wil de wet die ontbossing moet tegengaan met een jaar uitstellen. Reden is dat ze bedrijven wat langer de tijd willen geven om hun ketens aan te passen’, vertelt Muriel Arts, deze keer ons groen geweten. Ze snapt de afweging, want er is in de wet nog veel onduidelijkheid en dat maakt handhaving nu nog erg moeilijk. In de anti-ontbossingswet staat dat je als bedrijf geen commodities en producten meer mag importeren die in verband worden gebracht met ontbossing en biodiversiteitsverlies. Dat gaat onder meer om hout, palmolie, vlees, cacao en koffie.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zeewier blijkt een duurzaam alternatief voor allerlei grondstoffen en kan in de toekomst mogelijk zelfs grote hoeveelheden CO2 opslaan. Voor de kust van Scheveningen gaan ze dat nu testen.

Deze aflevering in het kort:
⇨ Zeewierboerderij bij Scheveningen gaat open
⇨ Het succes van het Montreal Protocol 
⇨ Opnieuw link gelegd tussen CO2 en opwarming

North Sea Farmers is de brancheorganisatie van zeewierboerderijen. Die heeft nu het initiatief genomen voor ‘s werelds eerste commerciële zeewierboerderij in een windmolenpark. De aanleg van North Sea Farm 1 op zo’n achttien kilometer voor de kust is al begonnen en moet in eerste instantie 6000 kilo vers zeewier per jaar opleveren. Dat spul wordt al ingezet als duurzame grondstof voor tal van producten, zoals cosmetica en plastic. North Sea Farmers hoopt met deze nieuwe installatie de productie op te schalen en daarmee de branche een flinke impuls te geven. 

Luister ook | Hoe klimaatverandering ons leven gaat beïnvloeden

Eef Brouwers is één van de drijvende krachten van deze proefboerderij in het water. In plaats van rotsen worden lijnen gebruikt, waarop de plantjes kunnen groeien. Hij ziet veel voordelen in de kweek van zeewier op grote schaal. ‘Je hebt namelijk geen kostbare land en kunstmest nodig om het te laten groeien. Nutriënten uit de zee en CO2, dat is het enige wat zeewier nodig heeft’, aldus Brouwers. North Sea Farmers gaat hier ook testen in hoeverre zeewier in staat blijkt om flinke hoeveelheden CO2 op te slaan. 

Luister ook | De impact van kunstmatige intelligentie op het klimaat

Harm verwijst intussen naar een nieuwe, zeer gedetailleerde reconstructie van het klimaat op aarde in de afgelopen 485 miljoen jaar. Door 150.000 fossielen te combineren met geavanceerde klimaatmodellen konden wetenschappers de sterke link tussen CO2-niveaus en de wereldwijde temperatuur laten zien. Meestal was het op aarde veel warmer dan nu, maar de klimaatverandering van dit moment gaat veel sneller dan de natuurlijke veranderingen in het verleden. ‘Het onderzoek herinnert ons eraan hoe kwetsbaar het leven op aarde is in het licht van snelle milieuveranderingen. De toekomst van de menselijke beschaving in een drastisch warmere wereld blijft onzeker’, aldus Harm. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

John Goedschalk zet zich al ruim tien jaar in voor het Amazone-regenwoud. En dat is hard nodig, want Suriname scheurt momenteel zonder rem in de richting van het klimaatravijn.

Deze aflevering in het kort:
⇨ Paramaribo verzuipt
⇨ De duurzame noten-business van Bioterra
⇨ Doomsday Gletjer smelt angstaanjagend snel

De helft van de Surinamers woont in en rondom Paramaribo. De vooruitzichten voor de hoofdstad zijn, in het licht van klimaatverandering, weinig positief. ‘Paramaribo is afgeschreven’, zegt Goedschalk. ‘Bij 1 meter zeespiegelstijging wordt de stad al onleefbaar als gevolg van overstromingen en een onhoudbaar rioleringsstelsel.’ Een deltaproject zoals in Nederland is op de drassige bodem daar onrealistisch. Bovendien kan Suriname dat helemaal niet betalen. En er speelt nog iets mee: de gevolgen van klimaatverandering spelen in het land nog geen prominente rol in maatschappelijke discussies. 

Luister ook | De strijd van Benedicte Ficq tegen grote vervuilers

John Goedschalk was jarenlang aanvoerder van de milieubeschermings-NGO Conservation International Suriname. Tegenwoordig is hij directeur van Biotara, een jong bedrijf dat in de binnenlanden noten plukt om die als duurzame oliën te verkopen aan cosmeticamerken. In ruil voor een afzetmarkt zetten de lokale bewoners zich in voor natuurbehoud. Zijn doel? Binnen tien jaar zo’n vier miljoen hectare aan regenwoud beschermen en 10.000 families uit de armoede halen.

Luister ook | Kernfusie: de belofte van oneindig veel groene energie

Ons groene geweten Yvette Watson verwijst in haar nieuwsoverzicht over een onderzoek op Antarctica. Wetenschappers hebben namelijk ontdekt dat de Thwaites gletsjer, beter bekend als Doomsday Glacier, steeds sneller aan het smelten is. Ze noemen de vooruitzichten zelfs ronduit griezelig. De gletsjer werkt als een een soort kurk die de enorme Antarctische ijskap tegenhoudt. Uiteindelijk zou de ineenstorting ervan kunnen leiden tot een zeespiegelstijging van ongeveer drie meter.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Regeneratieve landbouw heeft de toekomst. Waar het veel agrariërs echter aan ontbreekt is een goed verdienmodel. Scature wil dat oplossen met een platform dat kleine boeren toegang geeft tot de koolstofcreditmarkt. 

Deze aflevering in het kort:
⇨ De kansen van regeneratieve landbouw
⇨ Koolstofcredits via Scature
⇨ Geen fossiele reclame meer in Den Haag

De Europese Unie ziet in regeneratieve landbouw één van de oplossingen voor het klimaatprobleem. Boeren verbouwen dan verschillende gewassen naast elkaar en gebruiken geen chemische bestrijdingsmiddelen. Dat zorgt voor een gezondere bodem met meer leven, zoals wormen en schimmels. Vanuit Brussel ligt er de komende jaren veel geld klaar voor boeren die de overstap willen maken. Toch blijkt die overstap voor veel goedwillende boeren niet eenvoudig. Ze zeggen moeite te hebben om het financieel rond te breien.

Luister ook | Eindelijk een oplossing voor moeilijk te recyclen plastic

Bart van Beuzekom wil daar met Scature iets aan doen. Zijn concept in een notendop? De CO2 die regeneratieve boeren in hun bodem opslaan verkopen als koolstofcredits, aan bedrijven die zo hun eigen uitstoot willen compenseren. Voor veel kleine boeren is het aanvragen van certificering kostbaar en ingewikkeld en daar speelt Scature slim op in. Van Beuzekom is opgeleid als econometrist, werkte bij ‘s werelds grootste vermogensbeheerder Blackrock en kwam via een logistiek bedrijf in Brazilië met regeneratieve landbouw in aanraking.

Luister ook | Er kleven ook nadelen aan klimaatrechtszaken

Harm gaat in op nieuws uit de Hofstad. Vanaf 1 januari is fossiele reclame daar verboden. Het gaat om reclame voor fossiele producten en diensten zoals vliegvakanties, cruisevakanties, benzineauto’s en gasaanbieders. Den Haag is de eerste stad ter wereld die deze brutale stap durft te zetten. Het initiatief van de Haagse Partij voor de Dieren is aangenomen en het signaal dat wordt afgegeven is duidelijk: we moeten af van onze fossiele verslaving.

See omnystudio.com/listener for privacy information.