Farafinna ka balofen sɔrɔsiraw lajɛrɛ (Forum africain sur les systèmes alimentaires) tako 19nan daminɛra kunu Diamniadio Dakar kɛrɛfɛsigida la. Sɛnɛkɛlaw, bayelemalaw kɛyɛrɛyew ni marabaaw, o mɔgɔ wa 6 de nana ka bɔ jamana 60 kɔnɔ sanko ka talikɛ lajɛrɛ in na. Ɲinan ta babu bi sinsin farafinna sifinw jɔyɔrɔ de kan ka baaraɲɔgonya kɛ, ka kokuraw don bala balofenw sɔrɔsiraw lakurayali kɔson. Laɲini ye ka se ka dumukafa sɔrɔ Farafinna. O de ye an ka sɔrɔko jɛmukan in babu ye.  

Diɲɛ kɔnɔ sɛnɛkɛyɔrɔ 100 na, a 60 bi Farafinna. O fanba tɛ ka baara kasɔrɔ kɔgɔn bi farafindenw kan. Sɛnɛbaaraw bi se ka sabati cogodi sanko dumukafaa ka sɔrɔ? O jaabi bi sɔrɔ sɛnɛbaaraw lakurayali de la ani fana a ko ka don sifinw bolo, olu minu bi 60 ɲɔgon fɔ farafinden 100 sarala. Sanko o laɲini ka dafa, fɔ marabaaw fana k'u ninyɔrɔ bin bɔn wale damani bolodali fɛ. Sénégal jamana kuntigi da sera o dɔw ma, lajɛrɛ datigɛ kuma ta kɔnɔ. An ka lamɛn.

Karilon nafolobonba banque centrale ye marimuguw sɔrɔ ni ka di warimarasow ma sanko ka gɛlɛyaw nɔgɔya o min bɛ ka dadigi kɛ jamanadenw kan kabi mai kalo la. Nga fɔ sisan kɔni, a nɔbɔ ko la fɔlɔ. Wari sɔrɔko bankiw la walima tumadɔw la nɛgɛjuru sirafɛ yɛrɛ, o ka kɛlɛ wa a man ka tɛmɛ hakɛ dɔ kan. O nafolomuguko dɛsɛ kun n'a kɔlɔlɔw de ye sɔrɔko jɛmukan babu ye. Issouf ZERBO

K'a ta mai kalo tile 12 ka kuncɛ a tile 14 lon, farafinna jamana dɔw marabaaw, sɔrɔko donbagaw, waribon ɲamaaw ye ɲɔgon lajɛ Loé Togo sanko ka kuma farafinna jamanaw ka juruw ko kan. A siɲɛ fɔlɔ de ye n'a laben na farafinna tonba Union africaine fɛ. Farafinna gun ka juruw ka ca kojugu fɔ ka tɛmɛ min ye jɔyɔrana ko ye. Lajɛrɛba in talikɛla 500 ɲɔgon ye hakilijagabɔw kɛ sanko ka fɛɛrɛw sɔrɔ juruw ko in na kɛrɛnkɛrɛnyala ka yelemani juru ta cogo, a saracogo a n'a labaaracogo. O senfɛ, u ye laɲini dɔw kɛ. Nin jɛmukan in na, an bɛna kuma o de kan, n'an ka maa welelen ni Mali sɔrɔkodonbaga Madibo mao Macalou ye. 

Sanko ka warimusoko dɛsɛ in kuma fɔ, mɔgɔ welelen fila b'an bolo kɔrɔ. A fɔlɔ ye Dr Amara TOURE ye, Sɔrɔko donabaga lo Guinée Conakry. Ini yantuma! A filannan bi Conakry fana. Sanikɛlaw ka hakɛ lafasaton Union pour la Défense des consommateurs ɲama lo. M'Bany SIDIBE ini yan tuma!

Kɛnyɛreye cɛgɛda sigibaga 100 cɛma farafinna, 24 ye musow. O hakɛ ka ca ka tɛmɛ diɲɛ gun tɔw ta kan. Muso kɛnyɛrɛyew yɛrɛ hakɛ tun bɛ se ka tɛmɛ o kan ni nafolobonw ani dɛmɛbolo minnu sigira ka musow dɛmɛ, o tun mabɛnnen don ani u ka baaraw tun bɛ kɛ a ɲɛma. An ka marisikalo sɔrɔko jɛmukan in min bɛ kuma di musow ma, an bɛ jatiminɛw kɛ o waribonw ni baarabolow kan farafinna tilebenyanfan 4 jamanaw kɔnɔ.

Lomé lajɛrɛ min tun kɛra mɛkalo tile 12 ni 14 cɛ farafinna jamanaw ka juruw kunkan, o hukumu kɔnɔ an ka sɔrɔko jɛmukan tɛmɛnen sinsinna juru yɛrɛ takojugu  kan. Nin lɔgɔkun in na, Farafinna sɔrɔko jɛmukan na, an bɛna kuma Lomé lajɛrɛ laɲiniw kan : juruw lasako kan, u minɛcogo falenni ko kan. O bi se ka lawaleya wa? Aw bɛn'o jaabi sɔrɔ n'an ka maa welelen Modibo Mao MAKALOU.

U ka ca ni 25 ye farafinna jamana minnu ka juruw damatɛmɛna. Erythrée jamana bɛ ten kan, jamana in ka sɔrɔ kɛmɛsara la, juru hakɛ ye 211. Farafinna tilebenyanfan jamanaw cɛma,  Sénégal jamana de ka juruw ka ca ka tɛmɛ. Sɔrɔ kɛmɛsara la, juruw sera 100 ma. O juruw damatɛmɛ kojugu ye gɛlɛyaba ye wa fɔ fɛɛrɛw ka sɔrɔ.

O de tun ye Lomé lajɛrɛ sigikun ye min kɛra k'a ta mɛkalo tile 12 k'a kuncɛ a tile 14 farafinna juruw kan. Nga mun de nana n'o juruta kojugu ye? Juru yɛrɛ kɔrɔ ye mun ye? A nafaw ni kɔlɔlɔw ye jumanw ye? Issouf ZERBO bɛ kuma o de kan sɔrɔko jɛmukan na n'a ka mɔgɔ welelen, sɔrɔko dɔnbaga Modibo Mao MACALOU ye.

Mali jamana kɔnɔ saalen kura sigilenw minɛli daminɛra marisikalo tile 5 wa a kan ka kɛ sababu ye ka miliyari 200 ɲɔgɔn kafu san kɔnɔ. Nɛgɛjuru cɛgɛdaw ni nɛgɛjurutigiw de ka kan ka saalenw sara ka fara dulɔmilaw kan. O kun ye ka dɔ fara jamana ka sɔrɔw kan nin lakanabaliya kɛlɛ ani ka kuranko gɛlɛya nɔgɔya. Nga jamanaden dɔw bɛ ka kanbɔ ko saalen kuraw kɔn. An ka sɔrɔko jɛmukan bɛna kuma o saalen kuraw nafaw n'u kɔlɔlɔw de kan.

Aw ye kalan kɛ fanaMALI: Kuma camanw kɔ, nɛgɛjurusira salen saraw dabɔra bi marabaaw fɛ

Kolda dugu ta kɔ san 2023, Kaolack dugu, Sénégal cɛmancɛ ni tilenbenyanfan cɛ, de ye jamana in baganmaralaw bisimila bi baganmara tɔgɔladon tako 9nan hukumu kɔnɔ. O kɛra sibiridon tɛmɛnen fevuruyekalo tile 22 san 2025.

Ka baganfɛn bayɛlɛmanenw sankɔrɔta sanko ka dumukafa sɔrɔ", o de kɛra lon in ɲanamayali baabu ye. Wa baganmaralaw bɔra jamana fan bɛɛ ka tali kɛ o la ani fana marabaaw iko jamanakuntigi yɛrɛ. Baganmaralaw y'u ka gɛlɛya lase. O gɛlɛyaw da ka juguw muso baganmaralaw ni nɔnɔbayɛlɛmalaw kan ka tɛmɛ. Sɔrɔko jɛmukan in kɔnɔ, an bɛna kuma o musow ka gɛlɛyaw de kan.

Farafinna waribonba BAD ka jaatiw ya yira ko saan 2023 kɛyɛrɛye cɛgɛda ka juru sɔrɔw dɔgɔyala kɔsɔbɛ Guinée Bissau jamana kɔnɔ. O bɔra jurusarabaliya wa fana tilennibaliya, kiritigɛbaliya tiɲɛkan famaso. O jurusɔrɔko gɛlɛya kɔlɔlɔw ka ca. An sɔrɔko jɛmukan in na Issouf ZERBO bɛ taga n'an ye Guinée Bissau ka kuma o jurusɔrɔko gɛlɛya an'a jurusaara baliya ko kan.

 Fewuruyekalo daminɛra, Etats-unis maraba kuraw y'a latigɛ ka u ka dɛmɛbolo USAID ka baaraw sɔnsɔri kalo kɔnɔ diɲɛ. O latigɛ kɔlɔlɔw ti fɔ ka ban kɛrɛnkɛrɛnyala farafinna jamanaw kan, olu minu ka musakaw fanba bi bɔ kɔkan. Nga mun de kama farafinna jamanaw nin sirilendon kɔkan dɛmɛw na wa fɛɛrɛw juma bɛ se ka boloda sanko ka bɔ o kɔnɔ? Issouf ZERBO n'a maa welelenw bɛna o jaabi sɔrɔko jɛmukan in kɔnɔ.

K'a daminɛ févuruyekalo in daminɛ na fɔ kalo 3, USA ka dɛmɛbolo USAID ka baaraw bi sonsori fɔlɔ diɲɛ kɔnɔ. O latigɛ de, jamana in marabaaw kuraw y'a ta tile damadɔ u sigili kɔ fanga la zanviyekalo tile 20. O kɔlɔlɔ bɛ ka ye kabini kelen farafinna jamanaw kɔnɔ kɛrɛnkɛrɛnya la.