Je kan het je tegenwoordig moeilijk voorstellen: aparte loonschalen voor vrouwen en mannen, waarbij vrouwen officieel minder verdienen voor hetzelfde werk. Tegenwoordig is er wel een enorme loonkloof die alleen maar groter wordt, maar wettelijk is het goed geregeld sinds de 'Wet gelijk loon voor mannen en vrouwen' in 1975 in werking trad.

Wie vóór die tijd klaagde over verschillen in beloning had het zwaar. Maar er waren vrouwen die voor zichzelf opkwamen. Zoals de vrouwen die in 1969 het werk neerlegden in Sigarenfabriek Champ Clark in Nieuwe Pekela, Oost-Groningen.

In Het Spoor Terug de documentaire van Katinka Baehr.

Ook een weerman of weervrouw is een soort historicus. Want alle weersverwachtingen over korte of langere termijn zijn uiteindelijk afgeleid van weerpatronen uit het verleden. Voorspelt de metereoloog, vanwege klimaatverandering, heftiger weersextremen, hogere temperaturen, heviger regen, hardere wind... dan hebben ze daarvoor diep in het verleden van onze aarde gekeken.

Mathijs Deen zocht de klimaatwetenschappers op en keek met ze mee naar het diepe, diepe verleden van onze planeet. Luistert u naar: de geschiedenis van regen en wind.

De jaren ‘60 en ‘70 luidden verandering in. Voor Mevrouw, die haar man verloor en daarmee een deel van haar sociale status. Voor Mina, die de beschikking kreeg over een stofzuiger en een wasmachine. En voor Nederland, waar socialisme en feminisme oude verhoudingen deden wankelen.

Aan Berkenbosch gingen deze maatschappelijke ontwikkelingen grotendeels voorbij. Toch werden zelfs bij de brave Christelijke Vrouwen Bond de eerste scheurtjes in het patriarchaat zichtbaar. En voor Maartje’s overgrootmoeder bood het weduwschap ook vrijheid. In hoeverre genoot Mina daarvan mee?

Slijtage aan Mina’s knieën maakte een scheiding van de twee vrouwen onvermijdelijk. Maar ook in de Middelburgse serviceflat die Mevrouw betrok, bleef de zogenaamd gepensioneerde Mina voor haar zorgen. Ze braadde haar fazanten, poetste haar zilver, nam haar angst over het laatste oordeel weg. Op het eind nam Mina zelfs haar stem in het dagboek over.Het brengt Maartje terug bij wat zij aan het begin van haar onderzoek de ‘mythe van Mina’ noemde. En bij de vraag: kan er liefde zijn, als er zo’n grote ongelijkheid is?

Op Berkenbosch koesterde Mina een innige vriendschap met de tuindersvrouw van een landgoed verderop. Of was het meer dan dat? De suggestie zorgt voor consternatie bij de families Marinusse en Van Lynden. Een gesprek met de zoon van de tuindersvrouw maakt veel duidelijk over de aard van hun relatie.Maartje onderzoekt het thema homoseksualiteit in haar familiegeschiedenis en die van Mina. Hoeveel ruimte was er in het Zeeland van de jaren ‘50 en ‘60 om te ontdekken wat je voelde, wie je was? En welke invloed had dat op de generaties na Mina en Mevrouw?

De oorlog betekende het einde van een tijdperk. Terwijl de bommen om het kasteel suisden, toonden Mina en Mevrouw zich daadkrachtiger dan ooit. Mevrouw runde het huishouden als een bedrijf. Mina verwierf de positie van aangenomen dochter. Een drama in beide families bond de twee vrouwen.Met dagboekexpert Arianne Baggerman buigt Maartje zich over de historische waarde van haar overgrootmoeders dagboek. Het biedt een uniek vrouwelijk perspectief op het dagelijks leven tijdens de oorlog op Walcheren. Maar vertelt het ook het verhaal van Mina?

Toen Mina in 1937 bij Mevrouw in dienst trad, waren de verhoudingen op kasteel Ter Hooge overzichtelijk. ‘Upstairs’ organiseerde Mevrouw diners en schaatspartijen op de vijver. ‘Downstairs’ zwoegde Mina in het washok en aan het kolenfornuis. Ondertussen wierp de oorlog zijn schaduw vooruit.Maartje probeert het feodale systeem waarin beide vrouwen leefden te begrijpen, maar stuit op de grenzen van haar inlevingsvermogen. Drie generatiegenoten werpen verrassend nieuw licht op de zaak: de zoon van de oude pachtboer en twee achternichtjes van Mina.

Afl 4. De Spaanse Burgeroorlog begint te kantelen in het voordeel van de fascisten, en nog voor de oorlog echt voorbij is, worden Jaap en Jenny naar huis gestuurd. Franco wint vervolgens de oorlog en blijft tientallen jaren aan de macht. Alles was voor niks. Of toch niet?  Jenny en Jaap hebben allebei grote offers gebracht, ze dragen hun trauma’s hun leven lang met zich mee. Laura vraagt zich af of ze er nooit spijt van hebben gehad dat ze naar Spanje zijn gegaan. En hoe zit dat met ander activisme? Heeft het nog zin als je de strijd verliest?

Nu de oorlog van Jaap en Jenny in volle gang is, besluit Laura om op haar eigen manier in actie te komen. Ze ontmoet Akelei, een klimaatactivist bij Extinction Rebellion. Akelei wijst Laura erop dat privilege’s, die zij en Laura allebei hebben, samengaan met verantwoordelijkheid. Dat je veel te verliezen hebt is dus geen excuus om niet in actie te komen.

Nu kan Laura niet meer terug. Ze besluit mee te doen aan een actie van Extinction Rebellion. Tegelijkertijd zijn we met Jaap en Jenny in Spanje, waar ze erachter komen hoe een échte oorlog eruitziet.

Wat maakte dat je de stap waagt? Podcastmaker Laura Lubbers probeert te begrijpen waarom spanjestrijders Jenny en Jaap besloten om hun leven te wagen in een burgeroorlog in een land waar ze nog nooit waren geweest. Omdat ze Jaap en Jenny niet meer kan interviewen gaat ze op zoek naar mensen die een vergelijkbare keuze hebben gemaakt.

Zo ontmoet ze Jozef, een Nederlandse man die naar Oekraïne vertrok om mee te vechten tegen de Russen. Via zijn verhaal komt ze erachter dat er meer nodig is dan idealen om zo’n ingrijpende keuze te maken. Dat blijkt ook het geval te zijn bij Jaap en Jenny. Zijn ze wel de helden die Laura van ze gemaakt had?